سجایای اخلاقی امام رضا علیه السلام

سجایای اخلاقی امام رضا علیه السلام

مقدمه:

در تاریخ اسلام، شخصیت‌های برجسته‌ای وجود دارند که نه تنها به دلیل مقامات دینی بلکه به خاطر فضایل اخلاقی‌شان شناخته شده‌اند. امام رضا (علیه السلام)، هشتمین امام شیعیان، یکی از این شخصیت‌ها است که زندگی‌شان می‌تواند به عنوان الگویی برای اخلاق مداری و پارسایی در جامعه معاصر ما باشد. ایشان با وجود داشتن مقام و منزلت بالا، همواره ساده‌زیستی را پیشه کرده و با مردم به نیکی رفتار می‌کردند.

متن اصلی:

خصوصیات اخلاقی و زهد و تقوای آن حضرت به گونه‌ای بود که حتی دشمنان خویش را نیز شیفته و مجذوب خود کرده بود. با مردم در نهایت ادب، تواضع و مهربانی رفتار می‌کرد و هیچگاه خود را از مردم جدا نمی‌نمود .

 از ابراهیم بن عباس صولی نقل شده که گفته است: "من ابوالحسن الرضا (علیه السلام) را هرگز ندیدم در سخن گفتن، با کسی درشتی کنند. هرگز درخواست کسی را که قادر به انجام دادن آن بود، رد نفرمودند. هرگز پاهای خود را، جلو همنشین، دراز نمی‌کردند. هرگز در برابر همنشین تکیه نمی‌کردند. هرگز او را ندیدم که غلامان و بردگان خود را بد گویند. هرگز او را ندیدم که آب دهان بیندازند. هرگز او را ندیدم که قهقهه بزند، بلکه خنده‌اش تبسم بود.چون سفره غذا به میان می‌آمد همه افراد خانه حتی خدمتکاران را نیز بر سر سفره خویش می‌نشاند و آنان همراه با امام غذا می‌خوردند.

 شب‌ها کم می‌خوابید و بسیاری از شب‌ها را به عبادت می‌گذراند بسیار روزه می‌گرفت و روزه سه روز در ماه را ترک نمی‌کرد.(۱)

شبی امام میهمان داشت، در میان صحبت چراغ ایرادی پیدا کرد، میهمان امام دست پیش آورد تا چراغ را درست کند ،اما امام نگذاشت و خود این کار را انجام داد و فرمود: ما گروهی هستیم که میهمانان خود را به کار نمی‌گیریم.(۲) شخصی به امام عرض کرد: به خدا سوگند هیچکس در روی زمین از جهت برتری و شرافت اجداد، به شما نمی‌رسد. امام فرمودند:تقوا به آنان شرافت داد و اطاعت پروردگار آنان را بزرگوار ساخت .(۳)

مردی از اهالی بلخ می‌گوید: در سفر خراسان با امام رضا علیه السلام همراه بودم. روزی سفره گسترده بودند و امام همه خدمتگزاران حتی سیاهان را بر آن سفره نشاند تا همراه ایشان غذا بخورند. من به امام عرض کردم: فدایت شوم بهتر است اینان بر سفره جداگانه بنشینند. امام فرمود: پروردگار همه یکی است. پدر و مادر همه یکی است و پاداش هم به اعمال است.(۴)

یک بار غریبی خدمت امام رسید و سلام کرد و گفت: من از دوستداران شما و پدران و اجدادتان هستم از حج بازگشتم و خرجی راه را تمام کرده‌ام. اگر مایلید مبلغی به من مرحمت کنید تا خود را به وطنم برسانم و در آنجا معادل همان مبلغ را صدقه خواهم داد ؛زیرا من در شهر خویش فقیر نیستم و اینک در سفر نیازمند مانده‌ام .امام برخاست و به اتاقی دیگر رفت و از پشت در دست خویش را بیرون آورد و فرمود این ۲۰۰ دینار را بگیر و توشه راه کن و لازم نیست که از جانب من معادل آن صدقه دهی آن شخص نیز دینارها را گرفت و رفت. از امام پرسیدن چرا چنین کردید که شما را هنگام گرفتن دینارها نبیند فرمود: تا شرمندگی نیاز و سوال را در او نبینم.(۵)

نتیجه‌گیری:

امام رضا (علیه السلام) با زندگی پربار و سرشار از فضایل اخلاقی خود، الگویی جاودانه برای همه مسلمانان و حتی انسان‌های جویای کمال معنوی در سراسر جهان است. ایشان نشان دادند که حقیقت انسانیت در کمالات اخلاقی و روحیه خدمت به خلق خدا نهفته است. بنابراین، ما می‌توانیم با الهام از زندگی امام رضا (علیه السلام)، در مسیر تعالی اخلاقی و روحانی گام برداریم و به جامعه‌ای پویا و متعالی دست یابیم.

منابع:

۱_اعلام الوری ص ۳۱۴

۲_اصول کافی،ج ۶،ص ۳۸۳

۳_عیون اخبار الرضا،ج۲،ص ۱۷۴

۴_اصول کافی،ج ۸،ص ۲۳۰

۵_مناقب،ج ۴،ص ۳۶۰