در دو دولت سازندگی و اعتدال که ما بیشترین نیاز را به خاطر شرایط پساجنگ و پسابرجام به آرامش در بازار ارز داشتیم متأسفانه به خاطر به کار گرفتن دو مهره مشکوک در معاونت حساس ارزی بانک مرکزی شاهد جهش بی‌سابقه نرخ دلار بودیم. در دولت شهید رئیسی با عبرت از دو مقطع گذشته، مدیرانی به کار گرفته شدند که با وجود شرایط سخت همچون حمله موشکی بزرگ به اسرائیل و همچنین حادثه غمناک پرواز اردیبهشت و شهادت رئیس دولت، دلار گرفتار تنش چندانی نشد.
شهید رئیسی و حساسیت در واگذاری پست‌های مهم دولتی | یکی از سیاست‌های همیشگی دشمنان بیرونی انقلاب اسلامی، رخنه در بدنه مدیریت کشور به خصوص حوزه‌های اقتصادی است. در تورم ۴۹ درصدی دولت دوم هاشمی رفسنجانی، بسیاری از منتقدان، اصغر فخری کاشان را از اصلی‌ترین عوامل به هم ریختن ثبات قیمت ارز و در نتیجه شوک روانی در بازار دانستند. وی معاون ارزی بانک مرکزی در آن وقت بود که با سیاست‌های انبساطی سبب شد پس از یک دوره آرامش نسبی و اوج گرفتن فضای سازندگی پس از جنگ، به یک‌باره قیمت ارز روند غیرقابل‌مهاری را طی کرده و تمامی سیاست‌های ارزی با شکست مواجه شود.
اصغر فخریه کاشان که در دولت بنی‌صدر هم معاونت ارزی بانک مرکزی را عهده‌دار بود، پس از برکناری بنی‌صدر، برای ادامه تحصیل به انگلستان رفته بود؛ اما پس از بازگشت در دولت مرحوم هاشمی رفسنجانی حدفاصل تیرماه ۶۹ تا دی‌ماه ۷۲ معاونت ارزی بانک مرکزی را عهده‌دار شد که در نتیجه دخالت وی در بازار ارز، نرخ رسمی ارز ۲۹ برابر شد.
این عملکرد مشکوک تا جایی بود که یادگار امام راحل(ره) مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید احمد خمینی در چند روز قبل از رحلت خویش، برآشفته شده و طی خطابی شدید، بی‌سابقه‌ترین اتهامات را متوجه اصغر فخری کاشان کرد او در اظهاراتی تند گفت:
«آقای دکتر کاشان در زمان تصدی پست معاونت ارزی بانک مرکزی مملکت در خزانه بانک را باز کرد و به هر دلال و قاچاقچی و چاقوکش ۵ هزار دلار تقدیم کرد و روزانه میلیون‌ها دلار ذخایر ارزی بانک مرکزی را به جیب گانگستر‌ها ریخت. آیا این نقشه تهی کردن خزانه ارزی مملکت را آمریکای جنایت‌کار جلوی حاج اصغر آقا گذاشته بود و یا به تصمیم‌گیری نابخردانه شخص او مربوط می‌شد؟ آیا این بابا رئیس بزرگ‌تری نداشت تا جلوی کار او را بگیرد؟... ما حق نداریم همه ضعف‌ها و سوءمدیریتی‌ها و بی‌کفایتی‌های خودمان را به گردن این و آن بیندازیم. به قول یکی از برادران، ضرباتی که توسط خودمان طی چند سال اخیر به بدنه اقتصاد مملکت وارد آمده مهلک‌تر از توطئه‌های شرق و غرب است و اگر همه دشمنان انقلاب و نظام هم جمع می‌شدند نمی‌توانستند بلایی که خود ما بر سر پول ملی‌مان آوردیم، سر ریال بیاورند.»[۱]
این هشدار و گلایه یادگار امام و سپس حل نشدن مشکلات ارزی باعث بدبینی دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی شد و سرانجام آقای اصغر کاشان در سال ۱۳۷۳ به اتهام برخی ارتباطات مشکوک دستگیر شد هرچند بعد از مدت کوتاهی وی به صورت ابهام‌آلودی آزاد گردید.[2]
اما این پایان کار آقای کاشان نبود و وی پس از مدتی غیبت در عرصه اجرایی کشور، با حکم آقای عباس آخوندی به مرد شماره یک وزارت راه برای خریدهای خارجی تبدیل شد. او به صورت ویژه در چیدن گلابی برجام یعنی هواپیماهای مسافربری پسابرجامی نقش ایفا کرد که در نهایت با محقق نشدن وعده‌ها از مسئولیت خود استعفا داد.[3].
اما این تنها مدیر ارزی کشور نبود؛ بلکه در دوران حسن روحانی که ادامه سیاست‌های تعدیل اقتصادی دولت سازندگی بود بار دیگر چهره‌ای همانند آقای کاشان در صدر تصمیم‌گیری ارزی برای کشور قرار گرفت. آقای سید احمد عراقچی هم فرد دومی بود که به عنوان معاون وقت ارزی بانک مرکزی همان راه اصغر کاشان را در پیش گرفت و به بهانه کاهش نرخ دلار، ارزپاشی گسترده‌ای را رقم زد و سرانجام در دادگاه با همین اتهامات به تحمل هشت سال حبس تعزیری محکوم شد.[4]
بی‌گمان سپردن جایگاه حساس و دردسرسازی همانند معاونت ارزی بانک مرکزی به افرادی از این دست که برخی دو تابعیتی بوده و برخی دیگر بدون داشتن سابقه روشن، ارتفاع گرفته و در این جایگاه قرار گرفتند ناشی از نگاه مسامحه‌گر دولتمردان است. کسانی که گزینش تیم تخصصی، دقت لازم را نداشته و از افراد فاقد توان لازم استفاده می‌کنند.
اشتباه بزرگی که شهید رئیسی به آن پی برده بود و در دوره مسئولیت خویش با عبرت گرفتن از کارنامه سیاه این دو معاون ارزی، از یک مهره قوی و مورد اعتماد در این جایگاه استفاده کرد و باعث شد با وجود پدیدار شدن شرایط به ظاهر بحرانی همچون عملیات طوفان الاقصی، حمله گسترده موشکی به اسرائیل در عملیات وعده صادق و سرانجام سانحه دل‌خراش شهادت رئیس‌جمهوری ایران اسلامی، ما شاهد تکانه‌های شدید در بازار ارز نباشیم. اتفاقاتی که در پیش از دولت شهید رئیسی برای چند برابر شدن نرخ ارز کافی به نظر می‌رسد.
اکنون و در انتخابات پیش رو باید تجربه گذشته را مقابل چشم قرار داد و برای انتخابی بهتر، از میزان حساسیت افراد نسبت به اطرافیان و تیم کارشناسی وی مطمئن شد.
پی‌نوشت:
[۱]. اعتمادآنلاین، https://www.etemadonline.com/tiny/news-279663
[۲]. سایت الف، https://www.alef.ir/news/3970215045.html?show=text
[3]. همان
[4]. تسنیم، https://tn.ai/2890332