من داراي افسردگي شديد هستم چه کنم؟

من داراي افسردگي شديد هستم و هميشه مي خواهم كه گريه كنم شوهرم هم عصبي و فوق العاده بداخلاق است چه بايد بكنم تا از اين افسردگي نجات يابم؟

پاسخ:

قبل از هر مطلبي لازم است اشاره كنم كه در قالب نامه نمي توان نه به علل يك مسئله پي برد ونه راهكاري ارائه داد لذا آنچه كه ارائه مي گردد مطالبي كلي در زمينه افسردگي است كه جنبه بينشي دارد اگر چه عمل به راهكارها در شرائط غير حاد خالي از فائده نمي باشد پس در عين مفيد بودن مطالب ارائه شده لزوم مراجعه به مشاوره منتفي نمي باشد.
علل و عوامل افسردگياز آنجا كه براي درمان افسردگي لازم است عوامل و علايم آنرا بدانيم، پس در اين جا به اين موارد اشاره مي كنيم. علل بيماري افسردگي را مي توان به علت هاي زيست شناختي، اجتماعي و روانشناختي تقسيم كرد.(1)
الف) علل زيست شناختي: علل زيست شناختي شامل هرگونه آسيب به مغز در حالات جنيني در رحم مادر يا در حين زايمان و پس از تولد مي تواند باشد. آسيب به مغز مي تواند به شكل ضربه فيزيكي به آن و يا به شكل هرگونه بيماري مغزي مثلاً تومور يا عفونت مغزي باشد. برخي بيماريهاي جسمي مانند: كم كاري غده تيروئيد، يا سكتة قلبي و مغزي و همچنين داروهايي مانند داروهاي ضدفشار خون و كورتون نيز ممكن است حالت افسردگي ايجاد كند.(2)
ب) علل اجتماعي: يكي از مهمترين علت اجتماعي افسردگي,مشكلات خانواده است. اگر شخصي در محيطي گرم، با عشق و علاقه و محبت بزرگ شود و الگوهاي مناسبي در دسترس داشته باشد و اگر اجازه رشد و تكامل بيابد، به احتمال زياد اين شخص دچار فشار روحي نخواهد شد. اما اگر در خانواده اي بزرگ شودكه دچار انواع نابساماني ها و اختلافات و كمبودهاست، يا قرباني بدرفتايهاي جسمي، رواني و جنسي شود، آنگاه به احتمال قوي در چنگال آسيب هاي روحي، از جمله افسردگي گرفتار خواهد آمد. محيط هاي ديگر همانند مدرسه، محيط كار و از همه مهمتر جامعه اي كه در آن زندگي مي كنيم نقش مهمي در سلامت رواني ما دارند.(3)
ج) علل روانشناختي: عواملي چون شخصيت فرد و قدرت انطباق او با فشارهاي محيطي نقش مهمي در ايجاد بيماريهاي روحي از جمله افسردگي دارد، اتكاء به نفس، خلق و روحية فرد، طرز رفتار و برخورد او از مهمترين عواملي است كه درجه انطباق شخص با فشارهاي محيطي را تعيين مي كند، افراد كم تحمل و يا كساني كه نگرش منفي و بدبينانه به زندگي دارند، خطر گرفتاري به افسردگي را بيش از افراد صبور و واقع بين دارند.(4)
هر چند به طور قطع نمي توان گفت كه زنان بيش از مردان به افسردگي مبتلا مي شوند، ولي اكثر روانپزشكان بر اين عقيده اند كه افسردگي در مورد زنان شيوع بيشتري دارد. در اينجا به برخي از عواملي كه در بروز افسردگي در زنان نقش مؤثري دارد اشاره مي كنيم، اين عوامل افزون بر عواملي است كه در بالا بدانها اشاره شد:
الف) در زنان، تعدادي از وقايع مربوط به توليد مثل (باروري، نازايي، زايمان، استفاده از قرصهاي ضد بارداري) با افسردگي در ارتباط است، در اين مورد شواهدي مبني بر تأثير تغييرات هورمونهاي زنانگي و وقايع باروري، بر خلق و خوي زنان، به دست آمده كه نشانگر آن است كه اين وقايع موجب بروز افسردگيِ اساسي در بسياري از زنان مي گردد.(5)
ب) علاوه بر اين موارد، عوامل ديگري كه موجب افزايش شيوع افسردگي در ميان زنان مي گردد عبارت است از: ازدواج ناموفق، عدم وجود روابط دوستانه ميان زن و شوهر، عدم حضور شريك زندگي، كناره گيري از اجتماع و ماندن در خانه به علت وجود كودكان كم سال.(6)
علايم و نشانه هاي افسردگيافسردگي همچون اختلالات ديگر، داراي علايمي است كه در اينجا به طور اجمال به برخي از آنها اشاره مي كنيم: 1. احساس غم، اضطراب يا تهي بودن، به طور دايم يا در بيشتر وقتها. 2. اشتغال ذهني دربارة مرگ يا خودكشي. 3. احساس گناه، نوميدي يا بي ارزشي. 4. از دست دادن علاقه يا لذت در مورد فعاليت هايي كه قبلاً جالب و لذت بخش بودند از جمله روابط جنسي. 5. كم خوابي يا پرخوابي. 6. كم خوري و كاهش وزن، يا پرخوري و افزايش وزن. 7. بي قراري يا تحريك پذيري. 8. دردهاي جسمي مداوم كه درمان در مورد آنها مؤثر نيست، مانند سردردهاي مزمن، يبوست و ديگر مشكلات گوارشي. 9. دشواري در ايجاد تمركز، يادآوري مسايل يا تصميم گيري. 10. ضعف.
بايد توجه داشت، در صورتي اين علايم، نشان دهندة افسردگي است كه چهار تا پنج مورد يا بيشتر، در مورد يك شخص صادق باشد و بيش از دو هفته هم دوام داشته باشند.(7)
درمان افسردگيدرمان افسردگي منحصر به يك درمان نيست و از آنجا كه برخي از روشهاي درماني را شخص به تنهايي نمي تواند انجام دهد، بنابراين اولين و مهم ترين كار در جهت درمانِ افسردگي يا هر نوع بيماري رواني ديگر، مراجعه به روانشناس باليني يا روانپزشك است. در اينجا تنها آن دسته از روشهاي درماني را ذكر مي كنيم كه براي انجام آنها به كمك و همكاري و نظارت متخصص نيازكمتري وجود دارد ، اين روشها عبارتند از:
1. بسياري از افسردگي ها ناشي از افكار منفي اي است كه فرد افسرده در ذهن خود دارد، به عنوان مثال فردي كه فكر مي كند كسي او را دوست ندارد، در نتيجه , رفتارش گوشه گيري از ديگران، حالت عاطفي اش احساس تنهايي و افسردگي، و حالت فيزيكي و جسماني اش بي خوابي، بي اشتهايي و... است. بر اين اساس براي درمان افسردگي، بايد با افكار منفي مبارزه كرد، براي اين كار لازم است از خود بپرسيد كه شواهد و دلايل شما براي اثبات يا ردّ افكار منفي تان چيست؟ و آنها را در يك جدول يادداشت كنيد. همچنين سعي كنيد براي هر رويداد، بيش از يك توضيح قايل شويد. هرچه شما بيشتر، رويدادهاي روزمره تان را يادداشت كنيد و سعي در تجزية افكار منفي و جدال با آنها كنيد، در اين كار مهارت كسب كرده سريع تر از آنها رهايي مي يابيد.(8) به هر حال مقابله جدي با افكار منفي , روح و روان انسان را آرام مي كند.
2. با ديگران ارتباط برقرار كنيد ـ دوستان، اقوام و آشنايان. (9)
3. با خود مهربان باشيد، قبول كنيد كه افسردگي انرژي شما را تحليل مي برد و مانع از انجام دادن همة كارهايي مي شود كه قبلاً انجام مي داديد. سعي كنيد براي خود هدفهاي دشوار در نظر نگيريد يا مسئوليت بيش از توان خود قبول نكنيد.(10)
4. منظم باشيد. يك روش منظم متناسب با خود پيدا كنيد و تا آنجا كه مي توانيد به آن پايبند بمانيد. هر روز سر ساعت معين بيدار شويد و سر ساعت معين غذا بخوريد و شب زود بخوابيد تا خواب شبانة خوبي داشته باشيد. بسياري از كساني كه افسردگي دارند وقتي به اندازه كافي نمي خوابند حالشان بدتر مي شود. پيروي از يك روش منظم مي تواند ساعتِ زيستيِ شما را كه اغلب به هنگام افسردگي، مختل مي شود، دوباره منظم كند.(11)
5. ورزش كنيد و فعاليت جسمي داشته باشيد. بسياري از درمانگران، انجام تمرينات ورزشي را به عنوان يك روش درماني، براي معالجة افسردگي توصيه مي كنند. حضرت علي ـ عليه السلام ـ در مورد نقش تفريح در سلامت روان مي فرمايد: «تفريح و شادي باعث فرح، انبساط، آرامش روح و ماية خرّمي است.»(12)
6. به خداوند متعال توكل كنيد. حضرت علي ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: «توكل بر قضا و قدر، چه خوب غم و غصه را دور مي كند.» (13)
پرسشگر محترم ! در عين حالي كه خود براي رفع افسردگي تلاش مي كنيد مراجعه به روانپزشك براي تجويز دارو و مراجعه به روانشناس متخصص و متعهد براي گرفتن روان درماني از ضروريات دستيابي به مبارزه با افسردگي است. از مطالعة منابع معرفي شده نيز غفلت نكنيد.
نكتة پاياني:
همانگونه كه گفتيم يكي از علت هاي افسردگي، محيط خانه و خانواده است، خانواده اي كه در آن بين زن و شوهر يا فرزندان، دعوا و كشمكش و رابطه پرخاشگرانه باشد، قطعاً اين خانه محيطي مناسب براي ايجاد و پرورش انواع آسيب هاي روحي، از جمله افسردگي است، از آنجا كه به گفتة خود شما، شوهرتان فردي عصبي است و اين عصبانيت زمينه ساز مشكلات و آسيب هاي روحي متعدد از جمله افسردگي، براي اعضاي خانواده است، لذا بهترين كار اين است كه وي به روانشناس يا روانپزشك متخصص مراجعه كند، علاوه بر اين شما هم مي توانيد با اين مركز مكاتبه كنيد و در مورد مشكل همسرتان اطلاعات بيشتري به ما بدهيد تا اين مركز در حد توان، شما و همسرتان را راهنمايي كند.

پاورقی:

1. صالحي خواه، علي، افسردگي از ديدگاه اسلام و علم روز، نشر حسين فهميده، چاپ دوم، 1380، ص 3.
2. شوركي، مصطفي، رهايي از افسردگي، نشر ارجمند، چاپ اول، 1379، ص 8.
3. همان، ص 9.
4. همان، ص 9.
5. رابرت يانگسون، آنچه همگان درباره افسردگي بايد بدانند، ترجمه جهاني، محمدرضا، شيرزاد، هادي، نشر دانشگاه علوم انتظامي، چاپ اول، 1381، ص 108.
6. همان، ص 115.
7. انجمن پزشكي آمريكا، راهنماي عملي درمان افسردگي، ترجمه گنجي، مهدي، نشر ويرايش، 1378، ص 120.
8. رهايي از افسردگي، ص 26 و 31.
9. راهنماي عملي درمان افسردگي، ص 144.
10. همان، ص 142.
11. راهنماي درمان عملي افسردگي، ص 143.
12. آثارالصادقين، ج 8، ص 409.
13. همان
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات