مشاوره ازدواج چيست؟

مشاوره ازدواج چيست؟ چه فوايدي دارد و چه افرادي از عهده آن بر ميآيند؟

پاسخ:

ازدواج داراي منشأ زيستي جسماني و رواني است و از فطرت و آفرينش ويژه انسان مايه گرفته است و بنابراين از ضروريات زندگي هر انساني به شمار ‌ميآيد و همه مكاتب به ويژه مكاتب آسماني، و خاصه دين مبين اسلام بر آن تأكيد كرده و پيروان خود را به آن ترغيب و دعوت نموده است. اما اين امر مهم، نياز به مجموعهاي از آگاهيها و بينشهايي در جهت شناخت دختر و پسر از خود و طرف مقابل ازدواج دارد. اين آگاهيها در زمينه نيازها، استعدادها، آرزوها، آرمانها، ارزشها، توقعات و انتظارات ازدواج و نيز شناخت نسبي در زمينه رشد عاطفي و رفتاري است. عدم شناخت و درك صحيح زن و مرد از يكديگر، ناسازگاريهاي خانوادگي را پديد ميآورد و حتي ممكن است به از هم پاشيدگي زندگي زناشويي منجر شود. از اين رو مشاوره قبل از ازدواج مؤ‌كداً توصيه ميشود و مراجعات پس از ازدواج نيز قبل از آنكه مشكلات به شكل حاد و مزمن در آيد بايد با كمك گرفتن از مشاوران، به عنوان عامل پيشگيريهاي ثانوي در نظر گرفته شود. مشاوره ازدواج كه توسط مشاوران آگاه و قابل اعتماد صورت ميگيرد، متكفل اين مهم است و در طيف وسيعي از دانش نسبت به اهداف ازدواج، شناخت ويژگي هاي زن و مرد، آگاهي از ملاكهاي صحيح ازدواج و برخورداري از شرايط لازم براي ورود به ازدواج تا آموزشهاي جنسي صورت ميپذيرد.
بنابراين فايده مشاوره ازدواج اين است كه به زن و مرد كمك ميكند تا با آگاهي هر چه بيشتر و تجهيز به دانش كافي در ارتباط با خود، ويژگيهاي خود و ويژگيهاي همسر آينده و نيز اهميت و اهداف ازدواج و به ويژه در ارتباط با انتظاراتي كه از آنها به عنوان زن و شوهر ميرود، به اين دوره حساس، پويا و شكوفا در زندگي خود با آرامش بيشتري گام نهند.(1)
ضرورت مشاوره و آموزش زوجهاي جوان
زوجهاي جوان ،‌ به منظور افزايش سطح رضامندي در تشكيل خانواده و افزايش ضريب اطمينان از تشكيل خانواده جديد، بايد آموزشهاي لازم را كسب نمايند. برخي از عواملي كه اين ضرورت را بيشتر جلوه ميدهد عبارتند از:
1. اشتباهات والدين خود را تكرار نكنند و بر عادات بدي كه در خانواده خود فرا گرفتهاند غلبه كنند.
2. نقاط ضعف و قوت خود و طرف مقابل را بشناسند و در قبال آن مسئوليت بپذيرند. اغلب همين شناخت و احساس، تفاوت بين موفقيت و شكست در زندگي زناشويي است.
3. انتظارات واقع بينانه از زندگي زناشويي به دست آورند و از انتظارات رؤيايي و غير واقعي دست بردارند.
4. بدانند كه چه انتظاري از خود و از همسر خود و از ازدواج دارند. اين انتظارات بنيان ايمان و اعتقاد به زندگي را شكل ميدهد.(2)
اهداف عمده مشاوره عبارتند از:
1. آسان كردن تغييرات رفتاري.
2. بارور كردن توانايي مراجع در ايجاد رابطه با ديگران و حفظ آنها
3. كمك به بالا بردن اثر بخشي و توانايي سازگاري (سازش يافتگي) مراجعان
4. راهنمايي مراجعان در چگونگي تصميم گيري در مراحل مختلف زندگي
5. آسان كردن شكوفايي استعدادهاي بالقوه مراجعان(3)
خصوصيات مشاوران 1. شرايط علمي و تخصصي: مشاور ازدواج از نظر علمي بايد حداقل داراي كارشناسي و تحصيلات تخصصي مشاوره باشد و در دوره كارشناسي ارشد واحدهاي درسي ويژه مشاوره خانواده را طي كرده و در اين زمينه كار آموزي و تجربه لازم كسب كرده باشد.(4)
2. سن در مشاور ازدواج از اهميت خاصي برخوردار است و بهتر است ازدواج راتجربه كرده و متأهل باشد.(5)
3. علاقه عميق به مردم و شكيبايي نسبت به آنان و حلم و بردباري
4. حساس بودن به طرز نگرش و اعمال ديگران
5. از نظر رواني متعادل و از نظر عاطفي و هيجاني با ثبات باشد.
6. مورد اعتماد و آشنا با حقايق
7. تعهد نسبت به ارزشهاي فردي و انساني
8. هوشيار در مورد محيط و اطراف خويش و وسعت انديشه
9. درك صحيح از خود و تعهد شغلي(6)
10. توانايي ايجاد ارتباط عاطفي با ديگران
11. توانايي ادامه مشاوره و شهامت پيگيري مسايل و مشكلات تا مرحله حل آنها و ارجاع موارد خاص به متخصصان ذي صلاح مثلاً براي ازدواج با فاميل يا ازدواج با برخي از افرادي كه بيماري خاص رواني دارند نظر مشاوران ديگر مثل روان شناس ژنتيك و روان پزشك لازم است.
12. رازداري: حفظ اسرار مراجعه كننده از حقوق وي به حساب ميآيد، زيرا ارتباط مشاورهاي يك ارتباط خصوصي بر اساس اعتماد است و بايد در هر شرايطي به اسرار شخصي كه بر اساس اين اعتماد بيان گرديده، احترام گذاشت و آنها را حفظ كرد.
13. تقوا: مشاور بايد با تقوا و آزاد از هواي نفس و ترسان از خداوند متعال باشد. چنانكه حضرت علي ـ عليه السّلام ـ ميفرمايد: «در كارت با كسي مشاره كن كه از خدا خشيت و خوف دارد.»
14. نقش الگويي: از آنجايي كه در مشاوره، مراجعه كننده به تقليد اعمال مشاور ميپردازد و برخي عقايد و نگرشهاي او را به عنوان عقايد و نگرشهاي خود تلقي ميكند، مشاور بايد از خود، ارزشها و رفتارش و صحت آنها، كاملاً آگاه باشد و با احتياط كامل عمل كند و نسبت به امور كم ارزش،‌ تعصب نورزد و حساسيت نشان ندهد بلكه افكار و ارزشهاي صحيح را تبيين نمايد و از سوي ديگر، با عمل صحيح و با ارزش خود، او را به ارزشهاي ديني جذب نمايد.(7)
15. آگاهي از خود: مشاوران مؤثر، تجارب خود را ميپذيرند و نسبت به آنها گشاده و بيتعصب هستند آنان از ارزشها و باورهاي خود آگاهي دارند و خود را به آن صورتي كه واقعاً هستند به ديگران نشان ميدهند و همچنين سطح آرزويي واقع گرايانه دارند. آنان مسؤليت شخصي رفتار خود را ميپذيرند.(8)
اصول مشاوره 1. توجه به كرامت و شرافت ذاتي و اختياري مراجعه كننده
2. آزادي و اختيار: منظور از آزادي و اختيار در مشاوره اين است كه اولاً: فرد در رجوع به مشاور و شركت در جلسه مشاوره آزاد است و نبايد مشاور خاصي بر او تحميل گردد. ثانياً: در مشاوره، نبايد فرد به كاري مجبور بشود و هدايت به گونهاي نباشد كه شخص ناچار شود از روي اضطراب به كاري دست بزند. ثالثاً: طرح مطالب هر فرد با انتخاب و تصميم خودش است و آن هنگام كه در خودش آمادگي ببيند، مطلب خود را بيان كند. رابعاً: مشاور بايد حق بيان عواطف و احساسات را به وي بدهد.
خامساً: فرد، آزاد باشد تا براي مشكلش، خود راه حل مناسبي پيدا كند. مشاور نبايد راه حل معيني را به او تحميل كند بلكه او راهنمايي كند تا خود او به راه حل مناسب برسد و آن را برگزيند و تصميم بگيرد و عمل نمايد.
3. راهنمايي بر اساس واقعيت و حق: نبايد اظهار نظر مشاور، براي خوشايند او يا بر اساس هواي نفس خود مشاور باشد و در صورت ناتواني خود، او را به مشاوره فرد صلاحيت دار، ديگر ارجاع دهد.
4. توجه به ويژگيهاي مراجعه كننده
5. تعاون و همكاري مشاور و مراجعه كننده(9)

پاورقی:

1. نوابي نژاد، شكوه، مشاوره ازدواج و خانواده درماني، انتشارات انجمن اولياء و مربيان، سال 1380، ص 66.
2. همان، ص 114.
3. جورج وكريستياني، مشاوره، ترجمه فلاحي رضا و حاجيلو، محسن انتشارات رشد، ص 15.
4. حسيني، سيد مهدي، مشاوره در آستانه ازدواج، انتشارات آواي نور، چاپ اول، ص 142.
5. همان، ص 142.
6. جورج وكريستياني، مشاوره، ترجمه فلاحي رضا و حاجيلو، محسن انتشارات رشد، ص 25.
7. فقيهي، علي نقي، مشاوره در آينه علم و دين،‌دفتر انتشارات اسلامي وابسته به جامعه مدرسين، چاپ اول، ص 71 ـ 67.
8. پيشين، ص 26.
9. پيشين، (فقيهي)، ص 89 ـ 82.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات