مطالب دوستان نیک رو

با عرض سلام و ادب خدمت شما منظورتان از سوال دقیقا مشخص نیست. اگر منظورتان این است که چرا برخی در خانواده‌های غیر مسلمان متولد شده و دچار دین موروثی می‌شوند و شرایطشان به گونه‌ای رقم می‌خورد که از اسلام و حقانیت آن اطلاعی پیدا نمی‌کنند، خب پاسخ این است که اگر کسی واقعا شرایطش به گونه‌ای باشد که از اسلام و حقانیت آن به جهت تبلیغات منفی مطلع نشود، اصطلاحا مستضعف فکری بوده و در نزد خدا معذور است و اگر به همان دین خود عمل کند، خداوند به او اجر می‌دهد. خداوند در قرآن عده‌ای از اهل کتاب را که اهل عمل به دین خود هستند، ستوده و می‌فرماید:  «لَيۡسُواْ سَوَآءٗۗ مِّنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ أُمَّةٞ قَآئِمَةٞ يَتۡلُونَ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ ءَانَآءَ ٱلَّيۡلِ وَهُمۡ يَسۡجُدُونَ»؛ «همۀ اهل يكسان نيستند؛ گروهى از آنها در دل شب به تلاوت آيات الهى مشغول و سجده مى كنند». (آل عمران، 113) اما اگر منظورتان این است که که چرا عده‌ای در خانواده غیر مسلمان متولد شده و بعدا با فهمیدن حقانیت اسلام مجبور می‌شوند که تعصبات دینی خود را کنار گذاشته و به اسلام گرایش پیدا کنند، خب پاسخ این است که اولین امتحان خداوند برای این افراد همین است که نشان دهند تا کجا پای حق ایستاده‌اند و آیا حاضرند برای پیروی از حق هزینه بدهند یا نه؟ خداوند هر گروهی را به نحوی امتحان می‌کند. الآن آنهایی که در خانواده مسلمان دنیا آمدند نیز در حال امتحانند، همه مسلمانان برای ایستادن پای عقیده خود و انجام مناسک عبادی اسلام، همچون نماز، روزه، حج، زکات، خمس، حجاب و...  باید هزینه داده و بار اذیت‌ها و تمسخرها و احیانا تحمیل جنگ (مثل مردم غزه)، تحریم (مثل مردم کشور خودمان) را به دوش کشیده و یا حتی در مواجهه با برادر مسلمانی که مظلوم واقع شده، امتحان پس بدهند که کجای کار هستند.  غیر مسلمانان نیز باید امتحان پس بدهند که آیا به دنبال حق و فرمان خدا و عقلشان هستند یا به فرموده شما از تعصبات قومی و قبیله‌‌ای و آداب و رسوم اجدادی خود تبعیت می‌کنند. خداوند غیر مسلمانان را در مواجهه با اسلام به چند دسته تقسیم می کند: 1. عده‌ای که به دنبال حقیقت هستند و به محض شنیدن آیات قرآن و اطلاع از دین جدید اشک از چشمانشان سرازیر شده و سراسیمه به اسلام ایمان می‌آورند:  «وَإِذَا سَمِعُواْ مَآ أُنزِلَ إِلَى ٱلرَّسُولِ تَرَىٰٓ أَعۡيُنَهُمۡ تَفِيضُ مِنَ ٱلدَّمۡعِ مِمَّا عَرَفُواْ مِنَ ٱلۡحَقِّ يَقُولُونَ رَبَّنَآ ءَامَنَّا فَٱكۡتُبۡنَا مَعَ ٱلشَّـٰهِدِينَ وَمَا لَنَا لَا نُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَمَا جَآءَنَا مِنَ ٱلۡحَقِّ وَنَطۡمَعُ أَن يُدۡخِلَنَا رَبُّنَا مَعَ ٱلۡقَوۡمِ ٱلصَّـٰلِحِينَ»؛ «‌و هنگامى که [دانایان آنها] آنچه را به سوى پیامبر فرو فرستاده شده، بشنوند، چشمانشان را مى‌بینى که به خاطر آنکه حق را شناخته اند از اشک پر می‌شود، [و] می‌گویند: پروردگارا، ایمان آوردیم، پس [نام] ما را با شاهدان بنویس ‌[و] چرا ما به خدا و آنچه از حق براى ما آمده ایمان نیاوریم؟ حال آنکه امید داریم که پروردگارمان ما را با گروه شایستگان [به بهشت] در آوَرَد». (مائده، 83 - 84) 2. گروهی که به جهت تعصب تنها از دین اجدادی خود تبعیت کرده و زیر بار حق نمی‌روند. قرآن در مواجهه با اینها می‌گوید شاید پدرانتان اهل تعقل نبوده‌اند و از روی هوای نفس به امری باطل گرایش داشته‌اند:  «وَإِذَا قِيلَ لَهُمۡ تَعَالَوۡاْ إِلَىٰ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ وَإِلَى ٱلرَّسُولِ قَالُواْ حَسۡبُنَا مَا وَجَدۡنَا عَلَيۡهِ ءَابَآءَنَآۚ أَوَلَوۡ كَانَ ءَابَآؤُهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ شَيۡـٔٗا وَلَا يَهۡتَدُونَ»؛ «و چون به آنان گفته شود كه به سوى آن چه خدا نازل كرده و به سوى پيامبر بياييد، گويند: آن چه پدرانمان را بر آن يافته‌ايم ما را بس است؛ آيا اگرچه پدرانشان چيزى ندانند (و نادان باشند) و اهل هدایت نباشند، [باز هم از آنان پيروى مى‌كنند]؟! (مائده: 104) 3. گروهی که با اطلاع از حقانیت اسلام، به جهت حفظ منافع مادی خود حاضر به پذیرش آن نبوده و حق را از سایرین نیز کتمان می‌کنند:  «ٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يَعۡرِفُونَهُۥ كَمَا يَعۡرِفُونَ أَبۡنَآءَهُمۡۖ وَإِنَّ فَرِيقٗا مِّنۡهُمۡ لَيَكۡتُمُونَ ٱلۡحَقَّ وَهُمۡ يَعۡلَمُونَ»؛ «آنهايى كه كتاب برايشان فرستاديم، پيامبر را همچون فرزندان خويش مى‌شناسند؛ ولى گروهى از آنان با اينكه آگاهند، حق را كتمان مى‌كنند». (بقره، 146) اما اینکه شما فرمودید آیا اگر غیر اسلام حق بود، حاضر به گرایش به آن دین دیگر بودیم یا نه؟ پاسخ این است که بله حتما حاضر بودیم؛ دلیلش هم همان حرفی است که گروه اول از سه گروه مذکور زده‌اند:  «و چرا ما به خدا و آنچه از حق براى ما آمده ایمان نیاوریم؟ حال آنکه امید داریم که پروردگارمان ما را با گروه شایستگان [به بهشت] در آوَرَد؟!» مگر ما و شما و اکثر مردم که ما در میانشان زندگی می‌کنیم، به عقاید پدرانمان فقط از آن جهت که عقاید آباء و اجدادی ما است، اعتقاد داریم؟ اکثر افرادی که ما می‌شناسیم در بسیاری از عقاید پدران خود که آن را خرافی یا باطل می‌دانند با آنها بحث کرده و زیر بار نمی‌روند، اما اینکه اسلام و اعتقاد به آن را پذیرفته‌اند، در عموم افراد، دلیلش تعصب نیست، بلکه چون آن را حق یافته‌اند، آن را پذیرفته‌اند. مگر در همین کشور خودمان وقتی که اسلام آمد، اکثر مردم زرتشتی نبودند، چه شد که در عرض چند سال غالب ایرانیان به اسلام و آن هم به مکتب اهل بیتی که دشمنانشان حکومت را به دست داشتند، ایمان آوردند؟ دلیلش چیزی جز حق طلبی و پذیرش حق نبود.

با عرض سلام و ادب خدمت شما خداوند روح مرحوم پدرتان را مورد رحمت واسعه خود قرار داده و ایشان را سر سفره اهل‌بیت علیهم‌السلام متنعم گرداند. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «وَالَّذِينَ آمَنُوا وَاتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّيَّتُهُمْ بِإِيمَانٍ أَلْحَقْنَا بِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَمَا أَلَتْنَاهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَيْءٍ»؛ «و کسانی که ایمان آوردند و فرزندانشان [به نوعی] در ایمان از آنان پیروی کردند، فرزندانشان را [در بهشت] به آنان ملحق می‌کنیم».[طور: 21] بر این اساس، یکی از نعمت‌های خداوند به پدر حضرت‌عالی که حتماً مومن و محب اهل‌بیت علیهم‌السلام بوده‌اند، این است که شما را اگر با ایمان از دنیا بروید، به ایشان ملحق خواهد کرد. برای اطمینان از تحقق این آرزو خوب است دو کار انجام دهید: 1. از طرف پدر بزرگوارتان پیوسته کار خیر انجام بدهید. این کار را ابتدا از ادای رد مظالم برای حق‌الناس و انجام حقوق واجب مثل نماز، روزه و حج و خمس شروع کنید و در درجه بعد به سایر مستحبات مانند صدقه، زیارت نیابتی و اطعام فقراء تعمیم دهید. 2. پیوسته از خدا بخواهید و دعا کنید که این خواسته شما را برآورده نماید. البته از خدا این‌گونه بخواهید که در آخرت شما و پدر بزرگوارتان با محمد و آل محمد محشور شده و در محضر آن حضرات باشید.

همچنین عرض سلام و ادب خدمت شما داریم، انشاءالله که مشمول دعای ویژه امام زمان ارواحنافداه باشید. خداوند روح پدر و مادر عزیزتان را غریق رحمت خود گرداند. در پاسخ به سوال حضرتعالی باید عرض کنیم که توجه داشته باشید این تجربه‌ها، تجربه‌هایی صرفا ناقص هستند که گاها بیانگر تنها جنبه‌ای از جنبه‌های عالم برزخ بوده و به هیچ‌وجه نمی‌توانند معیار تعیین واقعیت آن عالم قرار بگیرند. معیار کامل در تشخیص واقعیت آن عالم، تنها قرآن و کلام معصومین علیهم‌السلام است، چراکه مستند به بیان موجوداتی است که به تمام حقایق عالم برزخ و قیامت احاطه دارند. بر اساس روایات ما هر عمل صالحی که بازماندگان به نیت اموات خود انجام دهند، به آنها رسیده و برایشان نافع است. امام صادق علیه‌السلام فرمودند:  «إِنَّ اَلصَّلاَةَ وَ اَلصَّوْمَ وَ اَلصَّدَقَةَ وَ اَلْحَجَّ وَ اَلْعُمْرَةَ وَ كُلَّ عَمَلٍ صَالِحٍ يَنْفَعُ  اَلْمَيِّتَ حَتَّى إِنَّ اَلْمَيِّتَ لَيَكُونُ فِي ضِيقٍ فَيُوَسَّعُ عَلَيْهِ وَ يُقَالُ هَذَا بِعَمَلِ اِبْنِكَ فُلاَنٍ وَ بِعَمَلِ أَخِيكَ فُلاَنٍ أَخُوكَ فِي اَلدِّينِ»؛ «نماز، روزه، صدقه، حج، عمره و هر عمل صالحی به میت نفع می‌رساند تا جایی که ممکن است میت در تنگنا باشد و به واسطه این کارها در گشایش قرار بگیرد و به او گفته می‌شود که مثلا این از طرف فلان فرزندت یا فلان برادر دینیت بوده است». [بحارالانوار، دار احیاء التراث، ج85، ص311] همانطور که پیداست حضرت در این فرمایش خود مطلق اعمال صالح را از طرف مطلق اشخاص برای میت نافع دانسته و آن را مقید به یک عمل خاص با ویژگی های مخصوص و از طرف شخص خاصی ننموده‌اند. تا جایی این اعمال صالح به میت نفع می‌رساند که در روایات ما فرموده‌اند اگر فرزندی قرآن را از رو بخواند، موجب تخفیف برای پدر و مادرش می‌شود، حتی اگر آن دو کافر از دنیا رفته باشند. [همان، ج89، ص196] این روایت هم هیچ قیدی ندارد. اما اینکه چرا چنین مطلبی که خلاف فضای روایات است، از زبان تجربه‌گر نقل شده می‌تواند دلایلی داشته باشد: از جمله اینکه ممکن است تجربه‌گر تمام آنچه را دیده کامل در ذهن نداشته و تمام آن را با جزئیاتش برای ما نقل نکرده باشد یا آن کسی که مطلب را در آن عالم، به تجربه‌گر گفته، با تمام جوانبش به او نگفته باشد و یا برای بزرگ کردن کارِ خاصِ تجربه‌گر در دنیا و نشان دادنِ اثر آن، بر روی جنبه خاص فعل او توجه ویژه‌ای شده باشد تا اثر آن کار در نگاه او بیش از پیش عظمت پیدا نماید. علاوه بر این، گاهی برخی از مردم در واقع برای میت کاری انجام نمی‌دهند، بلکه صرفا از روی ریا و برای حفظ آبروی خود کاری می‌کنند، مانند همین مراسم و غالب ختم‌های پس از مرگ میت که عموما صاحبان عزا برای حفظ آبروی خود و بستن دهان مردم آن را برگزار می‌کنند و نه برای شادی روح میت. بدیهی است که کاری که برای ریا و تظاهر انجام شده نه برای میت، به روحِ او هم نخواهد رسید، زیرا هدف اشخاص از آن کارها، خوشحال کردنِ میت نبوده است، بلکه آن کار را تنها برای حفظ ظاهر و پر کردن چشم اطرافیان انجام داده‌اند. اما کاری که برای خوشحالی میت انجام شود، قطعا به روح او خواهد رسید و لو اینکه اندک باشد و در آن شکی وجود ندارد.

با عرض سلام و ادب خدمت شما در هیچ روایتی که مسبوق به سوال یا غیر آن باشد، ندیدیم که چنین تعبیری یا مشابه آن به کار برده شده باشد. تنها در یک زیارت که به نام زیارت مفجعه معروف است، در خطاب به امام حسین علیه‌السلام این‌گونه عرض می‌کنیم: «... السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا مَنْ دَمُهُ غُسْلُهُ وَ شَيْبَتُهُ قُطْنُهُ وَ التُّرَابُ كَافُورُهُ وَ نَسْجُ الرِّيَاحِ أَكْفَانُهُ وَ الْقَنَاةُ الْخِطِّيُّ نَعْشُهُ وَ فِي قُلُوبِ مَنْ وَالاهُ قَبْرُه‏ ...»؛ «سلام بر کسی که خونش آب غسل او و محاسنش پنبه او و ریگ بیابان کافورش و تار و پود بادها کفن او و نیزه نعش و تابوت او و قلب محبّین او حرم اوست».[زاد المعاد- مفتاح‌الجنان، علامه مجلسی، موسسه‌الاعلمی للمطبوعات، ص511]