خشوع قلبی

درباره خشوع قلبی، حضرت رضاعلیه السلام فرمود: «إِنَّمَا أُمِرُوا بِالْإِحْرَامِ لِیخْشَعُوا قَبْلَ دُخُولِهِمْ حَرَمَ اللَّهِ؛ (19) همانا [مردم] به پوشیدن لباس احرام [در آغاز اعمال حج] امر شده اند تا قبل از ورود به حرم الهی خاشع شوند.»
و درباره تواضع آفرینی حج، حضرت امیر مؤمنان علی علیه السلام چنین فرمود: «وَ فَرَضَ عَلَیكُمْ حَجَّ بَیتِهِ الْحَرَامِ الَّذِی جَعَلَهُ قِبْلَةً لِلْأَنَامِ... وَ جَعَلَهُ سُبْحَانَهُ عَلَامَةً لِتَوَاضُعِهِمْ لِعَظَمَتِهِ وَ إِذْعَانِهِمْ لِعِزَّتِهِ؛ (20) خداوند حج بیت الحرام را كه قبله مردم قرار داده، بر شما واجب كرد... و آن را علامت تواضع مردم در مقابل عظمت خداوند و باور عزّت خداوند توسط مردم قرار داد.»
و درباره تكبر زدایی اعمال حج، حضرت صادق علیه السلام فرمود: «مَا مِنْ بُقْعَةٍ أَحَبَّ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی مِنَ الْمَسْعَی لِأَنَّهُ یذِلُّ فِیهِ كُلَّ جَبَّارٍ؛ هیچ بقعه‌ای محبوب‌تر از محل سعی [بین صفا و مروه] در نزد خدا نیست؛ چرا كه در آنجا هر متكبر [مغروری] را خوار می‌كند.» و مخصوصاً در هنگام هروله كه در هر دور در بخشی از مسعی مستحب است، به خوبی هیبت و غرور متكبران و تبختر مغروران می‌شكند.
7. دوری از دنیا: از دیگر آثار اخلاقی و روانی حج، دنیا گریزی است؛ همان دنیایی كه محبت آن عامل تمام خطاها و گناهان است. حجّ خانه خدا می‌تواند محبت به دنیا و زرق و برق آن را كمرنگ و یا زائل كند.
حضرت رضاعلیه السلام در این باره می‌فرماید: «إِنَّمَا أُمِرُوا بِالْإِحْرَامِ لِیخْشَعُوا قَبْلَ دُخُولِهِمْ حَرَمَ اللَّهِ وَ أَمْنَهُ وَ لِئَلَّا یلْهُوا وَ یشْتَغِلُوا بِشَی ءٍ مِنْ أُمُورِ الدُّنْیا وَ زِینَتِهَا وَ لَذَّاتِهَا وَ یكُونُوا جَادِّینَ فِیمَا هُمْ فِیهِ قَاصِدِینَ نَحْوَهُ مُقْبِلِینَ عَلَیهِ بِكُلِّیتِهِمْ؛ (21) همانا [مردم] دستور داده شده اند به [پوشیدن] احرام تا قبل از ورود به حرم امن الهی خاشع گردند و تا اینكه دور لهو نروند و مشغول اموری از دنیا و زینتها و لذات آن نشوند و در آنچه هستند [از اعمال حج] جدی [و با تلاش] و با توجه به سوی آن [اعمال] باشند و با تمام وجودشان رو كننده به حرم الهی باشند.
توجه تمام به خانه خدا هم اثر آنی دارد كه باعث شور و حال عجیب و ریزش اشك از چشمان انسان می‌شود و انسان را برای ساعاتی از دنیا و لذتهای بی دوام آن جدا می‌سازد و هم اثر ماندگار دارد؛ چرا كه این لحظه‌ها نمادی است برای توجه دائمی انسان به خداوند و فاصله گرفتن از دنیا و لذات آن در بیش از مقدار لازم و ضروری.