سوال اعتقادی: رضایت خدا به چه درد انسان میخوره؟

با عرض سلام و خسته نباشید 

رضایت درباره خداوند با آنچه درباره بندگان است متفاوت می‌باشد و درباره رضایت و غضب خداوند نظرات مختلفی وجود دارد و در علم کلام مباحث بسیاری را به خود اختصاص داده است، برخی آن را به معنای عقاب و ثواب می‌دانند

 و برخی آن را به معنای اراده بر ثواب و عقاب می‌دانند

 برخی ثواب و عقاب را فعل و رضایت و سخط را حالتی نفسانی غیر از فعل می‌دانند.

همان‌گونه که می‌دانیم خشنودی به معنایی که برای ذات باری تعالی به کار رفته با خشنودی انسان فرق می‌کند. خشنودی در انسان یک نوع، توجّه قلبی و جاذبه روحی است، در حالی‌که خداوند نه قلب دارد و نه روح، و ذات خداوند از هر تغییری منزّه است؛ لذا تاثیرپذیری و انفعال، در ذات خدا راه ندارد و محال است مخلوقات در ذات خدا تاثیر بگذارند. بنابراین نه رضایت خدا، از سنخ تاثیرپذیری و انفعال است و نه غضب او. خشنودی و غضب خدا، از صفات فعلی او هستند و صفات فعلی خدا، از نسبتی که بین خدا و فعل او (مخلوقات) وجود دارد انتزاع می‌شوند. همان‌گونه که صفات و اسمای فعلی انسان نیز از رابطه بین انسان و فعلش انتزاع می‌شوند. به عنوان مثال وقتی کسی کارش درست کردن وسائلی؛ مانند در و پنجره و... از چوب است، به اعتبار فعلش به او نجّار گفته می‌شود، امّا نجّار بودن جزو ذات انسان نیست. نجّاری در اصل صفت انسان نیست، بلکه صفت فعل او است؛ لذا ما از فعل انسان – نه از ذات او- نامی مانند نجّار را انتزاع نموده و به انسان نسبت می‌دهیم. انتزاع صفات و اسمای فعلی خدا نیز به همین ترتیب از نسبت خدا به فعلش انتزاع می‌شوند؛ و افعال خدا، مخلوقات خدا هستند. بنابراین، با صرف نظر از وجود مخلوقات، نه رضا برای خدا معنا دارد و نه غضب. به عبارت دیگر، رضای خدا و غضب او در واقع به گونه‌ای تحقق عینی خود مخلوق است، ولی از آن جهت که این مخلوق، رابطه‌ای با خدا دارد، از آن مخلوق، صفت و اسمی فعلی برای خدا انتزاع می‌کنیم.
بنابراین، رضایت خدا از اوصاف فعلیه او است، نه ذاتیه، او در ذاتش متصف به صفتی نمی‌شود که قابل تغییر و تبدل است، و در نتیجه ذاتش هم با آن تغییر و تبدل یابد، اگر بندگانش یک روز نافرمانیش کنند، دچار خشم گردد، و در روز دیگری اطاعتش کنند راضی شود، اگر می‌گوییم خدا راضی می‌شود، معنایش این است که او با بنده خود معامله رضایت می‌کند؛ بر او رحمت می‌فرستد و نعمتش را ارزانی‌اش می‌دارد. او را به پاس بندگی و اطاعتش بهشت و نعمت‌های بهشتی ارزانی می‌دارد. و اگر می‌گوییم غضب می‌کند، معنایش این است که او با بنده‌اش معامله غضب می‌کند؛ یعنی رحمت خود را از او دریغ نموده، او را دچار عذاب می‌سازد؛ از این‌رو، ممکن است که نخست راضی شود، و بعد به جهت نافرمانی بنده‌اش غضب کند، یا بر عکس، ابتدا غضب کرده و بعد به دلیل اطاعتی که از بنده‌اش سرزد از او راضی شود.

در رابطه با رضایت امام زمان نیز بیان می کنیم:

مؤمنان و شیعیان امام زمان(عج)، خود و اعمال خویش را در محضر آن‌حضرت می‌بینند و از ترس این‌که مبادا خاطر شریف آن‌عزیز را مکدر نمایند و یا محروم از عنایات ویژۀ حضرتش گردند، برای قرب بیشتر و جلب توجه خاص آن‌حضرت، در راه تعالی و تکامل باید بیشتر تلاش کنند و مواظب باشند که نکند خدای ناکرده با اعمال و کردار ناپسند خویش خاطر آن امام را از خویش مکدر نمایند.

امام زمان(عج)، امام رئوف و مهربان و دلسوز همۀ انسان‌ها، بلکه همۀ موجودات است؛ زیرا امامان(ع) برنامه و اهدافشان همان برنامه و اهداف پیامبر گرامی اسلام(ص) است. قرآن مجید دربارۀ پیامبر(ص) می‌فرماید: "لَقَدْ جاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزیزٌ عَلَیْهِ ما عَنِتُّمْ حَریصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُؤْمِنینَ رَؤُفٌ رَحیمٌ"؛ یعنی آنچه شما را آزار می‌دهد بر او سخت و گران است و نسبت به مؤمنان رئوف و مهربان است.

با توجه به مهربانی امام زمان(عج) او انتظار سخت و مشکلی از ما ندارد. تنها چیزی که موجبات رضایت قلب مهربان آن‌حضرت از ما را فراهم می‌سازد، انجام واجبات الهی و ترک محرمات است. بنابراین، اگر کسی به دستورات خداوند عمل نماید و وظایفی را که خداوند بر او مقرر کرده است، به درستی انجام دهد، بیقین امام زمان(عج) از او راضی خواهد بود. در این باره از امام صادق‌(ع) چنین نقل شده است:

أن رجلا قال للصادق (ع) یا ابن رسول الله فیم المروءة فقال: "أ لا یراک حیث نهاک و لا یفقدک من حیث أمرک"؛

شخصی از امام صادق(ع) سؤال کرد، مردانگی در چیست؟ امام(ع) فرمود: نبیند خداوند ترا در معصیتی که از آن نهی کرده و ببیند در طاعتی که به آن امر کرده است.

وَ رَوَى الْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ أَبِی خَلَفٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ (ع) أَنَّهُ قَالَ: "لِبَعْضِ وُلْدِهِ یَا بُنَیَّ إِیَّاکَ أَنْ یَرَاکَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی مَعْصِیَةٍ نَهَاکَ عَنْهَا وَ إِیَّاکَ أَنْ یَفْقِدَکَ اللَّهُ تَعَالَى عِنْدَ طَاعَةٍ أَمَرَکَ بِهَا ...‏"؛

در سفارش موسی‌ بن جعفر(ع) به برخی از فرزندانش آمده است: "ای فرزندم بپرهیز از این‌که خداوند ترا در معصیتی که از آن نهی کرده ببیند و برحذر باش از این‌که ترا در طاعتی که به آن امر کرده نبیند...".

اما کسانی که وظایف و واجبات خود؛ مانند نماز، روزه، حجاب، خمس، زکات و ... را انجام نمی‌دهند و از محرمات و کارهای حرام پرهیزی ندارند، بیقین امام زمان(عج) از آنان راضی نخواهد بود، هرچند در اعمال مستحبی؛ مانند رفتن به زیارت و عزاداری امام حسین(ع) و رفتن به جمکران و ... شرکت فعال داشته باشند.

بنابراین، آنچه را که به طور خلاصه در این مقال می‌توان گفت: این است که رضایت امام زمان(عج) در رضایت خدا است و رضایت خدا در عمل به دستورات الهی است که همان انجام واجبات و ترک محرمات باشد؛ زیرا که امام زمان(عج) خود مکلف به احکام و دستورات شرع مقدس اسلام و حافظ ارزش‌های دینی است.