سوال اعتقادی: چرا در قران از مجازات دائمی در جهنم برای بعضی از افراد حکم کرده

با سلام و عرض ادب خدمت شما
برای اینکه پاسخ سؤالتان را بیابید، باید اندکی درباره چگونگی رابطه دنیا و آخرت و رابطه خداوند با ما تفکر کنید.

برخی گمان می‌کنند خداوند، همچون پادشاهی ظالم و مقتدر است و می‌گوید حرف، حرف من است و باید رعایت کنید. هرکه را بخواهم می‌بخشم و هر که را بخواهم نمی‌بخشم.

برخی دیگر گمان می‌کنند که خداوند، قاضی عادلی است که میان مردم به عدل حکم می‌کند. او به کسی ظلم نمی‌کند. چنین خدایی از افراد امتحان می‌گیرد و مانند یک معلم خوب به تصحیح برگه‌ها می‌پردازد و آنان که نمره خوبی گرفتند را تشویق و سایرین را توبیخ می‌کند.

اما حقیقت این است که خداوند همچون هیچ‌یک از این دو نیست.

تصور کنید که با دوستتان در مسابقه‌ای شرکت کرده‌اید. شما باید با چشمان بسته از مسیری پرپیچ‌وخم عبور کنید و دوستتان که مسیر را می‌بینید، باید شما را راهنمایی کند. او چون می‌بیند سمت راست چاله است، می‌گوید به چپ برو و چون می‌بیند که مقابلتان چاله‌ای قرار دارد، می‌گوید بپر. شما اگر به سخن او گوش دهید، مسیر را طی کرده و برنده خواهید شد و اگر خلاف توصیه‌اش عمل کنید، آسیب دیده و خواهید باخت.

رابطه ما و خدا در دنیا نیز این‌چنین است. خداوند که رابطه عمل ما و نتیجه جدانشدنی آن در آخرت را می‌بیند، می‌گوید این کار را بکن و این کار را نکن. او می‌داند که همان‌طور که شراب در دنیا باعث مستی می‌شود، در آخرت نیز باعث رنجی فراوان می‌گردد. همان‌گونه که مستی اثر خود شراب است، آن رنج اخروی هم اثر خود شراب است؛ نه اینکه خدا بگوید چون تو به سخن من که گفتم شراب نخور گوش ندادی، پس باید رنج بکشی یا چون در امتحان نتیجه خوبی نگرفتی، من به تو نمره نمی‌دهم و رفوزه می‌شوی.

با توجه به این توضیح، روشن می‌شود که خداوند به صدام نمی‌گوید چون تو مرتکب قتل هزاران انسان شدی، من تو را به جهنم می‌اندازم و تو را از آن بیرون نمی‌آورم. بلکه صدام با نتیجه عمل خود مواجهه می‌شود و این نتیجه می‌تواند خلود ابدی باشد.

بگذارید از مثال فوق استفاده کنیم. در مثال بالا اگر شما به سخن دوستتان که شما را راهنمایی می‌کند، گوش نکنید و در چاله بیفتید، پایتان خواهد شکست؛ در نهایت نیز پس از مدتی نیز بهبود پیدا خواهید کرد. اما در همین‌جا اگر چشمتان آسیب جدی و کور شود، این کوری تا آخر عمر با شما خواهد بود و هرگز التیام نخواهد یافت.

گناهان نیز این‌گونه هستند، برخی از آنان نتیجه‌ای موقتی دارند و با گذشتن برزخ از بین می‌روند. اثر برخی با گذر از برزخ از بین نمی‌‎رود و تنها با آتش دوزخ پاک می‌شود. تعداد بسیار اندکی از گناهان نیز هستند که به‌هیچ‌وجه اثرشان از میان نخواهد رفت. روشن است که این اشخاص جز خود را نمی‌توانند ملامت کنند و همچون شخصی که خود را کور کرده، باید تا ابد، عمل خود را تحمل نمایند.

در روایتی از امام صادق علیه‌السلام می‌خوانیم: «اِنَّمَا خُلِّدَ أَهْلُ النَّارِ فِي النَّارِ لِأَنَّ نِيَّاتِهِمْ كَانَتْ فِي الدُّنْيَا أَنْ لَوْ خُلِّدُوا فِيهَا أَنْ يَعْصُوا اللَّهَ أَبَداً وَ إِنَّمَا خُلِّدَ أَهْلُ الْجَنَّةِ فِي الْجَنَّةِ لِأَنَّ نِيَّاتِهِمْ كَانَتْ فِي الدُّنْيَا أَنْ لَوْ بَقُوا فِيهَا أَنْ يُطِيعُوا اللَّهَ أَبَداً فَبِالنِّيَّاتِ خُلِّدَ هَؤُلَاءِ وَ هَؤُلَاءِ ثُمَّ تَلَا قَوْلَهُ تَعَالَى: «قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى‏ شاكِلَتِهِ»، قَالَ: عَلَى نِيَّتِه»؛[الکافی، چاپ اسلامیه، ج2، ص85] «اهل دوزخ ازاین‌رو در دوزخ جاودان باشند كه نيّت داشتند اگر در دنيا جاودان باشند، هميشه نافرمانى خدا كنند و اهل بهشت ازاین‌رو در بهشت جاودان باشند كه نيت داشتند اگر در دنيا باقى بمانند، هميشه اطاعت خدا كنند. پس اين دسته و آن دسته به سبب نيّت خويش جاودانى شدند. سپس قول خداى تعالى را تلاوت نمود: «بگو هر كس طبق شاکله‌ی خويش عمل می‌کند» فرمود: يعنى طبق نيّت خويش».

به‌طور خلاصه عذاب جاودانه، اثر و خاصیّت آن شقاوتی است كه نفس انسان شقىّ بخود گرفته است و در زندگی آخرت که استمرار زندگی دنیوی است بروز می‌یابد.