سوال قرآنی: منظور از علیّین و سجّین چیست؟

با عرض سلام و ادب خدمت شما

مستحضر هستید که دو واژه مذکور در قرآن کریم و در سوره مطففین در ذیل آیات این سوره به این صورت بیان شده است:

«كَلَّا إِنَّ كِتَابَ الْفُجَّارِ لَفِي سِجِّينٍ وَمَا أَدْرَاكَ مَا سِجِّينٌ كِتَابٌ مَرْقُومٌ ... كَلَّا إِنَّ كِتَابَ الْأَبْرَارِ لَفِي عِلِّيِّينَ وَمَا أَدْرَاكَ مَا عِلِّيُّونَ كِتَابٌ مَرْقُومٌ»؛ «این چنین نیست که می پندارند [در آن روز] یقیناً سرنوشت بدکاران در سجّین است و تو چه می دانی که سجّین چیست؟ سرنوشتی حتمی است این چنین نیست [که این سبک مغزان درباره نیکان می پندارند] بلکه سرنوشت حتمی نیکان در علیّین است و تو چه می دانی علیّین چیست؟ قضا و سرنوشتی حتمی [برای نیکان] است». [مطففین 7 الی 20]

مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر این آیات می‌فرمایند:  آنچه از آیات به دست مى‌‏آيد اين است كه: مراد از كلمه" سجين" چيزى است كه مقابل و مخالف" عليين" باشد، و چون معناى عليين بلندی روى بلندیِ ديگر و يا به عبارتى بلندی دو چندان است، معلوم مى‌‏شود منظور از سجين هم پایینی روى پاینی ديگر و يا به عبارتى پستى دو چندان و گرفتارى در چنین پستى است، پس از هر معنا نزديك‌‏تر به ذهن اين است كه اين كلمه مبالغه در" سجن- حبس" باشد، در نتيجه معناى آيه- همانطور كه ديگران هم گفته‌‏اند- اين است كه كتاب فجار در حبس و زندانى است كه هر كس در آن بيفتد بيرون شدن برايش نيست. كلمه" كتاب" به معناى مكتوب است، آن هم نه از كتابت به معناى قلم دست گرفتن و در كاغذ نوشتن، بلكه از كتابت به معناى قضاى حتمى است، و منظور از" كتاب‏ فجار" سرنوشتى است كه خدا براى آنان مقدر كرده، و آن جزايى است كه با قضاى حتميش اثبات فرموده، پس حاصل آيه اين شد: آنچه خداى تعالى به قضاى حتميش براى فجار مقدر و آماده كرده در سجين است كه زندانی در زیر زندان ديگر است، به طورى كه اگر كسى در آن بيفتد تا ابد و يا تا مدتى بس طولانى در آن خواهد بود.[ترجمه تفسیر المیزان، ج20، ص381]

معنای علیین نیز مقابل همین معنا بوده و به معنای این است که سرنوشت حتمی نیکان قرار گرفتن در مقامی بسیار بلند خواهد بود.