- تکبر، بخل و ترس از جمله رفتارهایی است که در دین اسلام برای زنان سفارش شده است. زنان به وسیله‌ی تکبر، مردان نامحرم را به حریم خود راه نداده و همچنین توسط بخل، از ولخرجی های مفرط و اسراف در اموال شوهران خودداری می‌کنند و به وسیله‌ی ترس، در عفت و حیا داشتن، احتیاط می ورزند.
شیطان معمولا توسط زینت‌ها و امکانات دنیایی، انسانها را وسوسه کرده و عنان آنان را بدست گرفته و چون انسانها در مقابل این زینت‌ها، توان خود داری نفس ندارند، به راحتی در تور شیطان، اسیر می‌شوند و شیطان آنها را به گناه وادار می‌کند. یکی از مواردی که شیطان به عنوان ابزار برای به فساد کشاندن افراد، استفاده می کند، زنان هستند که شیطان از این توطئه توانست، انسانهایی که ید طولایی در زهد و خود داری نفس، داشتند را وسوسه و گمراه کند.
به همین جهت خداوند در قرآن نسبت به فریبنده بودن مادیات، بالاخص شهوات تکرار و تاکید می‌کند و می‌فرماید: «زُینَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ النِّساءِ وَ الْبَنینَ وَ الْقَناطیرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ وَ الْخَیلِ الْمُسَوَّمَةِ وَ الْأَنْعامِ وَ الْحَرْثِ ذلِکَ مَتاعُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ اللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ [آل عمران/14] علاقه به شهوات، یعنی زنان و فرزندان و گنجینه های پر از طلا و نقره و اسبان نشان دار و چارپایان و مزرعه ها علاقه‌ای است که به وسوسه شیطان، بیش از آن مقدار که لازم است در دل مردم سر می کشد؛ با اینکه همه اینها وسیله زندگی موقت دنیا است، و سرانجام نیک نزد خدا است.» یعنی محبت امور مادی، در رأس آنها محبت به زنان، در نظر مردم جلوه داده شده است و برای این‌كه زن و مرد به حرام گرفتار نشوند، باید حدّ و مرزهایی كه خداوند برای زن و مرد نامحرم، از جمله در نگاه كردن، خلوت كردن، سخن گفتن، تماس بدنی پیدا كردن و... قرار داده است را رعایت كنند، تا به حرام نیفتند.
بهترین خصوصیت زنان
برای دوری از این نگاه پستِ کالامحوری و مخاطرات ایجاد شونده نسبت به زنان، امیرالمومنین علی(علیه اسلام) چند خصوصیت در زنان را بیان می دارند که با رعایت این خصوصیات این نگاه حقیر و مشکلات نسبت به زن ایجاد نمی شود.
امیرالمومنین علی(علیه السلام) می فرمایند: «خِیارُ خِصَالِ النِّسَاءِ شِرَارُ خِصَالِ الرِّجَالِ الزَّهْوُ وَ الْجُبْنُ وَ الْبُخْلُ فَإِذَا كَانَتِ الْمَرْأَةُ مَزْهُوَّةًلَمْ تُمَكِّنْ مِنْ نَفْسِهَا وَ إِذَا كَانَتْ بَخِیلَةً حَفِظَتْ مَالَهَا وَ مَالَ بَعْلِهَا وَ إِذَا كَانَتْ جَبَانَةً فَرِقَتْ مِنْ كُلِّ شَیءٍ یعْرِضُ لَهَا [1] بهترین خصلتهاى زنان، بدترین خصلتهاى مردان است: كبر، بخل، ترس. هرگاه زن داراى كبر باشد، جز در برابر شوهر سر فرود نیاورد و چون بخیل باشد، مال خود و شوهرش را حفظ كند و وقتى ترسو باشد، از هر چه به او روى آورد، دورى کند.»
اصول اخلاق همیشه و همه جا ثابت و غیر قابل تغییر است، امّا رفتار انسان طبق شرائط تغییر می‌كند. لذا تکبر و بخل و ترس هم برای زنان زشت و ناپسند است و هم برای مردان.
ما باید بدانیم كه میان «اخلاق» و «رفتار» تفاوت وجود دارد.
اخلاق كه عبارت است از یك سلسله خصلت ها و سجایا و ملكات اكتسابی، كه بشر آنها را به عنوان اصول اخلاقی می پذیرد، یك امر ثابت و مطلق و همگانی و همیشگی است، ولی رفتار انسان كه عبارت است از پیاده كردن همان روحیات در خارج، در شرایط مختلف، متفاوت می شود. [2]
تکبر در زنان
امیرالمومنین علی(علیه السلام) این رفتارها را برای زنان بسیار پسندیده و قابل ستایش می دانند. اینکه زن متکبر باشد، نه این كه تكبر به عنوان یك خلق اخلاقی برای زنان توصیه شده باشد؛ بلکه در ادامه می فرمایند: «تُمَكِّنْ مِنْ نَفْسِهَا» یعنی غریبه و نامحرم را به این حریم راه نداده و نسبت به آنها متکبرانه برخورد می کند.
ترس در زنان
همچنین وقتی امام(علیه السلام) می فرمایند: زن باید ترسو باشد، در صدد بیان این نیست كه بگوید زن در مقابل زن و یا در مقابل شوهر و محارم خویش این گونه باشد، بلكه این مطلب را می‌خواهد بیان كند كه زن در مقابل مرد بیگانه و در مسأله خاصی مربوط به عفت باید ترس داشته باشد. و بر همین اساس سفارش به ترس یعنی عفت و حیا داشتن و احتیاط کاری است.
بخل در زنان
اینکه زنان باید بخیل باشند، مقصود از بخل در این حدیث، بخل در مال فردی و شخصی نیست، زن امانتدار مال شوهر است، یعنی زن در خانه داری، نباید ولخرج باشد، سخاوتمندی در داخل خانواده، از جیب حاتم بخشیدن است، خصوصا در نظام اسلامی كه مرد درآمد را تحصیل می كند و زن باید مدیر داخله باشد و طبعا كسی كه زحمت پول در آوردن را نكشیده، ارزش پول را هم درست درك نمی‌كند.
نتیجه:
امروزه در جامعه، با نوع برخورد، توسط بعضی از خانم‌ها و از بین رفتن قباحت بعضی رفتارها، زنان بجای تکبر در مقابل مردان نامحرم به عشوه و ناز می‌پردازند و دقیقا این عمل را می توان در سینما و تلویزیون به وضوح مشاهده کرد و نتیجه‌‌ی حاصله از این عمل، چیزی جز کالامحور شدن زنان و استفاده‌ی ابزاری، برای جلب بیننده و جذب مشتری در تبلیغات اشاره کرد و نتیجه ای که حاصل می‌شود، روابط نامشروع و اختلافات خانودگی و از بین رفتن جایگاه و نقش زنان در جامعه و بالاخص در خانواده است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی نوشت:
[1]. محمد بن حسین، شریف الرضی، انصاریان، حسین، نهج البلاغه ترجمه انصاریان، ص814، پیام آزادى، تهران، چاپ، دوم، 1386 ش.
[2]. مطهری مرتضی، تعلیم و تربیت در اسلام، ص109، انتشارات صدرا، تهران، چاپ بیست سوم، بهار1373.