امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) با لغو قوانین ظالمانه که زندگی بشر را به سوی تباهی کشانده است، قوانین عادلانه اسلام را به اجرا در می‌آورد و به این وسیله عدالت اجتماعی در جهان تحقق می‌یابد.
یکی از گرفتاری‌های مهم جوامع بشری در طول تاریخ، ظلم و ستم در ابعاد مختلف آن بوده است. رفتار انسان‌ها نسبت به هم‌نوعان خود به دور از عدالت بوده و امکانات و مزایا و مواهب مختلف زندگی بین بشر عادلانه تقسیم نشده است. البته این مسئله مربوط به دوران گذشته نیست و این ظلم و بیدادگری در آخرالزمان به اوج خود می‌رسد، به‌گونه‌ای که در هیچ دورانی این شدت از بی‌عدالتی سابقه نداشته است. در چنین شرایطی است که خداوند امام زمان(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) را برای هدایت جامعه و نابودی ظلم و ستم می‌فرستد.[1]
یکی از دست‌آوردهای مهم حکومت امام زمان(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) گسترش عدالت به معنای واقعی کلمه و تمام جوانب زندگی انسان است، به‌گونه‌ای که تا آن زمان، عدالت را با چنین کیفیتی درک نکرده است؛ و در اثر گسترش عدالت، صفا و صمیمیت نیز به زندگی انسان‌ها باز می‌گردد، زیرا علت بسیاری از کینه‌ها و کدورت‌ها در جامعه، نبود عدالت میان افراد است. شاید روایتی پیدا نشود که درباره امام زمان(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) یا وصفی از اوصاف ایشان سخن گفته باشد، ولی به گسترش عدالت و رفع ظلم از زمین اشاره نکرده باشد.[2]
باید دانست که عدالت مهدوی تنها در بعد اجتماعی و اقتصادی نیست، بلکه عدالت در تمام ابعاد فردی، اجتماعی، مادی، معنوی و ... به اجرا در می‌آید که یکی از این موارد عدالت اجتماعی است که ما در این نوشتار به آن می‌پردازیم.
عدالت اجتماعی
یکی از مهم‌ترین ارکان اصلاح هر جامعه‌ای، برقراری عدالت اجتماعی در آن جامعه است. عدالت اجتماعی تنها در صورتی محقق می‌شود که تمام نهادهایی که با اجتماع سروکار دارند بر اساس اجرای عدالت تشکیل شوند و در قوانین و مقررات آن‌ها اجرای عدالت محور اصلی باشد تا به این وسیله امکانات جامعه بر اساس استعداد و نیازهای هر فرد هزینه شود و کسی از چیزی که استحقاق آن را دارد محروم نماند. عدالت اجتماعی به معنای واقعی کلمه، پس از رشد و کمال عقلی افراد جامعه شکل می‌گیرد، زیرا رشد عقل و کسب کمالات معنوی پیش‌نیاز تحقق عدالت در جامعه است.
اعتقاد ما بر این است که عدالت حقیقی تنها توسط معصوم در جامعه شکل می‌گیرد و او تنها کسی است که می‌تواند جامعه را در مسیر عدالت راستین قرار دهد. حکومت پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و مدتی پس از آن حکومت امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) نمونه‌های موجود در تاریخ اسلام است که عدالت توسط دو معصوم در جامعه جاری شد به‌طوری که شیرینی آن قرن‌هاست که کام هر عدالت‌خواه و عدالت‌طلبی را شیرین کرده است و حتی افراد غیرمسلمان را هم شیفته خودساخته است.
در دوران حکومت امام زمان(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) همان نسیم دل‌انگیز عدالت وزیدن می‌گیرد؛ با این تفاوت که این بار بسیار گسترده‌تر از دوران گذشته است و عدالت با اراده پروردگار و به دستان امام زمان(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) در تمام جهان جاری و ساری می‌شود. البته این امر ممکن نیست، مگر آن‌که حضرت مهدی(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) قوانین ظالمانه‌ای را که مستکبران جهان وضع کرده‌اند تا به‌وسیله آن مردمان تحت کنترل خود قرار دهند را از میان بردارد و جای آن قوانین اسلام ناب را در جهان جاری کند. یکی از اصحاب امام باقر(علیه‌السلام) به نام محمد بن مسلم می‌گوید: «از امام باقر(علیه‌السلام) درباره سیره و روش حکومتی حضرت مهدی(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) سؤال کردم، آن حضرت در پاسخ فرمود: او به روش رسول‌الله(صلی‌الله‌علیه‌وآله) عمل می‌کند تا این‌که اسلام را در سراسر عالم ظاهر و حاکم سازد. گفتم: روش رسول‌الله(صلی‌الله‌علیه‌وآله) چگونه بود؟ حضرت فرمود: آن‌چه در نظام‌ها جاهلیت حاکم و رایج بود را نابود کرد و به‌جای آن عدالت را در جامعه حاکم کرد. حضرت مهدی(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) هم تمام روش‌ها و نظام‌های ظالمانه را از بین می‌برد و عدالت و دادگری را در جامعه بر پا می‌کند.»[3]
در واقع آن حضرت، تمام قوانین و مقررات سیاسی، اجتماعی، حقوقی، کیفری، اقتصادی و ... که بر نهادهای مختلف جهان حاکم شده است و انسان را از مسیر صحیح باز داشته و روز به روز به انحراف می‌کشد را از بین می‌برد و به جای آن قوانین روح‌بخش و عادلانه اسلام را در آن جاری و ساری می‌کند تا به این وسیله اگر حقی از کسی ضایع‌شده باشد به صاحب آن حق باز گردد و به تعبیر برخی از روایات حضرت مهدی(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) عدالت را طوری در جامعه جاری می‌کند که همانند سرما و گرما فضای جامعه را فرا می‌گیرد.[4] یعنی همان‌طور که دمای هوا در یک منطقه یکسان است و همه مردم آنجا آن را درک می‌کنند، حضرت هم عدالت را در جهان به‌طوری اجرا می‌کند که همه از آن بهره‌مند شوند.
در نتیجه: در حکومت امام زمان(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) عدالت در حوزه مسائل اجتماعی برقرار می‌شود و هر کس به حقوقی که استحقاق آن را دارد می‌رسد. حضرت برای تحقق این امر تمام قوانینی را که موجب انحراف جامعه از مسیر عدالت شده است را از میان برمی‌دارد و عدالت ناب الهی را جایگزین می‌کند.
برای مطالعه بیشتر به این کتاب‌ها مراجعه نمایید.
1. «مکیال المکارم فی فوائد الدعاء للقائم» اثر مرحوم آیت‌الله سید محمدتقی موسوی اصفهانی.
2. « مهدویت رویکردها و چالش‌ها» نوشته مهدی مهریزی.
3. «حضرت مهدی (عج) در روایات شیعه و اهل سنت» اثر احمد علی طاهری.
4. «کمال الدین و تمام النعمه» اثر شیخ صدوق.
_____________________________
پی‌نوشت
[1]. معجم احادیث الامام المهدی (عج)، علی کورانی و همکاران، موسسه المعارف الاسلامی، ج 1، ص 83
[2]. برای نمونه بنگرید به: مسند احمد، احمد بن حنبل، دار صادر، بیروت، ج 3، ص 37، 52، المستدرک علی الصحیحین، حاکم نیشابوری، تحقیق یوسف مرعشلی، دار المعرفه، بیروت، ج 4، ص 504، کنزالعمال، متقی هندی، تحقیق شیخ بکری حیانی و همکاران، موسسه الرساله، بیروت، ج 14، ص 273، بحار الانوار، محمد باقر مجلسی، موسسه الوفاء، بیروت، ج 52، ص 172
[3]. تهذیب الاحکام، شیخ طوسی، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ج 6، ص 154
[4]. بنگرید به: بحارالانوار، همان، 362.
یکی از مشکلاتجوامع بشری، ظلم در ابعاد مختلف از جمله مسائل اجتماعی است. عدالت اجتماعی تنها در صورتی محقق می‌شود که نهادهایی که با اجتماع سروکار دارند بر اساس عدالت تشکیل شده و فعالیت کنند تا امکانات جامعه بر اساس استعداد و نیازهای افراد هزینه شود و کسی از چیزی که استحقاق آن را دارد محروم نماند. اعتقاد ما بر این است که عدالت حقیقی تنها توسط معصوم در جامعه شکل می‌گیرد و او تنها کسی است که می‌تواند جامعه را در مسیر عدالت راستین قرار دهد. امام زمان(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) پس از تشکیل حکومت تمام مقررات سیاسی، اجتماعی، حقوقی، کیفری، اقتصادی را که برنهادهای مختلف جهان حاکم شده است و انسان را از مسیر صحیح بازداشته و روز به روز به انحراف می‌کشد از بین می‌برد و به‌جای آن قوانین روح‌بخش و عادلانه اسلام را در آن جاری می‌کند تا به این وسیله اگر حقی از کسی ضایع‌شده باشد به صاحب آن حق بازگردد و به تعبیر برخی از روایات حضرت مهدی(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) عدالت را طوری در جامعه جاری می‌کند که همانند سرما و گرما فضای جامعه را فرا می‌گیرد (بحارالانوار، ج52، ص362) و به این ترتیب عدالت اجتماعی در جامعه مهدوی شکل می‌گیرد.