برده داری در اسلام

پیش از ظهور دین اسلام، برده‌داری امری رایج بود و برده‌گیری، از راه‌‌های متعددی صورت می‌گرفت.[تفسیر نمونه، ج 21، ص 417] اسلام تقریبا جلوی تمام راه‌های برده‌‌گیری انسان‌ها(به جز یک راه) را بست، اما به دلیل این‌که در آن زمان تعداد بسیار زیادی برده وجود داشت، ممکن نبود که حکم برده‌داری را کلا لغو کند و تمام برده‌ها را آن زمان آزاد کند؛ زیرا اولا: از بین بردن رسوم غلط، زمان می‌برد و ممکن بود که صاحبان این برده‌ها این حکم را نپذیرند یا این‌که ضرر زیادی متحمل شوند؛ ثانیا: عده‌ی زیادی برده که از خود هیچ نداشتند در جامعه سرگردان می‌شدند و این امر آثار سوء اقتصادی و اجتماعی برای جامعه داشت. شما تصور کنید به یک باره هزاران برده آزاد شوند، آن‌ها هیچ سرپناهی ندارند، هیچ درآمدی ندارند، هیچ پشتیبانی هم ندارند، حکومت هم از حیث مالی ضعیف است، لذا این افراد یا باید دزدی می‌کردند یا خود فروشی یا ... که جامعه را به فساد و تباهی می‌کشید.
لذا دین اسلام راه‌کارهای زیادی را برای کم کردن تعداد بردگان در نظر گرفت، از جمله آزاد کردن برده را کفاره برخی گناهان قرار داد و... . اسلام تنها یک راه برای برده گرفتن باز گذاشت و آن راه اسارت در جنگ‌ها بود؛[همان، ص 423] لذا به جای این که آن‌ها را بکشند، آن‌ها را به بردگی می‌گرفتند و بین مردم تقسیم می‌کردند.
شاید بتوان گفت با توجه به این‌که در دین اسلام توصیه‌های اکیدی به خوش رفتاری با برده شده است[وسائل الشیعه، جلد23، ص60] یکی از فلسفه‌ها‌ی این حکم، این بود که این کفار کم کم در کنار مسلمانان با حقایق اسلام آشنا شوند و به دین اسلام تمایل پیدا کنند. به این ترتیب باید گفت که دین اسلام مخالف برده‌داری است.
____________________________________________
مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1374ش.
شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، قم، موسسه آل البیت، 1409.