سرانجام همه انسانها به یکى از دو نقطه ختم مىشود: بهشت یا دوزخ. قرآن همه را دعوت به بهشت کرده و فرموده: «به سوى مغفرت خدا و بهشتى که وسعتش آسمانها و زمین است سرعت گیرید».(1) از آیات و روایات استفاده مىشود بهشت براى کسانى است که ایمان به خدا و پیامبر اسلام (ص) داشته باشند و عمل صالح و تقوا پیشه کرده باشند: «الذین آمنوا و عملوا الصالحات طوبى لهم و حسن مآب؛ ».
پرسش:
سرنوشت اهل کتاب و پیروان سایر ادیان در آخرت چگونه است؟
پاسخ:
سرانجام همه انسانها به یکى از دو نقطه ختم مىشود: بهشت یا دوزخ. قرآن همه را دعوت به بهشت کرده و فرموده: «به سوى مغفرت خدا و بهشتى که وسعتش آسمانها و زمین است سرعت گیرید».(1)
از آیات و روایات استفاده مىشود بهشت براى کسانى است که ایمان به خدا و پیامبر اسلام (ص) داشته باشند و عمل صالح و تقوا پیشه کرده باشند:
«الذین آمنوا و عملوا الصالحات طوبى لهم و حسن مآب؛ کسانى که ایمان و عمل صالح دارند، خوشا به حال آنان که خوش جایگاهى خواهند داشت».(2)
مراد، ایمان به خدا و پیامبر و وحى الهى است و مراد از عمل صالح، عمل به دستورهاى قرآن و اطاعت از پیامبر است که از جمله دستورها اطاعت از اولىالامر است. محبت و اطاعت از امیرالمؤمنین(ع) و اهل بیت جزء خمیره ایمان است.
پیروان ادیان الهى هم به حکم کتاب خودشان که در آن اشاره به آمدن پیامبر اسلام شده است و هم به حکم عقل که باید به آخرین پیام الهى گوش فرا دهند، باید دین اسلام را بپذیرند.
خداوند در آیه 85 سوره آل عمران مىفرماید: «و من یبتغ غیر الاسلام دیناً فلن یقبل منه و هو فى الاخرة من الخاسرین؛ هر کس غیر از اسلام (دین واقعى) دینى را بپذیرد، هرگز از او پذیرفته نیست و او در آخرت از زیانکاران خواهد بود».
بنابراین کفار و پیروان سایر ادیان الهى وظیفه دارند درباره دین خود و دین اسلام تحقیق کنند و دستورهاى ادیان را با هم مقایسه کنند. پس از تحقیق دقیق و علمى، به حقیقت اسلام و حقانیت این دین پى خواهند برد.
حال اگر شرایط تحقیق از اسلام برای آنها فراهم نبوده ،یا نتوانستند به منابع واقعی اسلام مراجعه نمایند، یا اصلا مسئله تحقیق از دین برایشان مطرح نبوده ،
یا پس از تحقیق ( بدون هیچ غرض و انگیزه شخصی) به این نتیجه رسیدند که دین خودشان درست است و از طرفى به محتواى دین خود عمل کردند و بر کسى ظلم نکردند،
چون حجت و دلیل و برهان بر اعتقاد خود دارند، خداوند آنان را عذاب نمىکند و چه بسا به مرتبه ای نائل شوند که اهل بهشت شوند ، ولى اگر تحقیق نکردند و با لجاجت
بر دین خود پاى فشارى کردند و با این که احتمال دادند دین اسلام دین حقى باشد، به دنبال آن نرفتند، در وظیفه خود کوتاهى کرده، در نتیجه مورد مواخذه قرار می گیرند.
بنابراین اصل در حق طلبی انسان ها و تسلیم در مقابل آن ، یا انکار حقیقت است.
شهید مطهرى(ره) در این باره مىگوید: «اگر کسى در روایات دقت کند، مىیابد که ائم ه(ع) تکیهشان بر این مطلب بوده که هر چه بر سر انسان مىآید، از آن است که حق
بر او عرضه بشود و او در مقابل حق، تعصب و عناد بورزد و یا لااقل در شرایطى باشد که مىبایست تحقیق و جستجو کند، اما افرادى که ذاتاً و به واسطه قصور فهم و یا به علل دیگر در شرایطى به سر مىبرند که مصداق منکر و یا مقصر به شمار نمىروند، آنان در ردیف منکران و مخالفان نیستند.
ائمه اطهار بسیارى از مردم را از این طبقه مىدانند. این گونه افراد داراى استضعاف و قصور هستند و امید عفو الهى درباره آنان مىرود.
وى از مرحوم علامه طباطبایى نقل مىکند: «همان طورى که ممکن است منشأ استضعاف، عدم امکان تغییر محیط باشد، ممکن است این جهت باشد که ذهن انسان متوجه حقیقت نشده باشد و به این سبب از حقیقت محروم مانده باشد».(3)
بنابراین، این امکان وجود دارد که غیر مسلمانان نیز داخل بهشت شوند و اینها گروهی هستند که به عنوان مستضعفان شناخته می شوند ، یا واقعا و حقیقتا بدنبال دین حق بودند ، اما بدلائلی بر آن دست نیافتند و نیز انسان های درست کار بودند.
محاسبه اعمال آنان، بر پایه عدل خداوندى است و بر اساس عقل و فطرت و کردارشان ، هم چنین اعتقادات و باورهایشان (اگر صحیح و مطابق با اسلام باشد) مورد حساب قرار مىگیرند.
جهت مطالعه بیشتر در این موضوع به کتاب «عدل الهی» ( بخش اعمال خیر غیر مسلمانان) اثر استاد شهید مطهری مراجعه فرمائید.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پاورقی :
1) آل عمران (3) آیه 133.
2) رعد (13) آیه 29.
3) مرتضى مطهرى، مجموعه آثار، ج 1، ص 320 به بعد.
برگرفته از مرکز ملی پاسخ گویی به سوالات دینی