علم امام حسین(ع) به شهادت و ارزشمندی آن

در حدیثی از امام حسین(علیه‌السلام) اینگونه نقل شده: «قَدْ شَاءَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يَرَانِي مَقْتُولًا مَذْبُوحاً ظُلْماً وَ عُدْوَانا؛ همان خدا می‌خواهد که مرا مقتولی ببیند که از روی ظلم او را ذبح کردند.»[بحارالانوار، ج۳۳، ص۱۹۲] این حدیث برخی را به اشتباه انداخته و از مفاد آن جبر را فهمیده‌اند. در انتها نیز بیان کرده‌اند خداوند خواسته که امام حسین(علیه السلام) شهید شود؛ پس امام بدون اختیار این مسیر را طی کرده و به شهادت رسیده و اجری ندارد! در حالی که این سخن کاملاً باطل است. زیرا این حدیث، اراده خدا را مطرح ساخته و اراده خدا بر دو نوع است. اول اراده تکوینی و دوم اراده تشریعی. اگر اراده تکوینی خدا بر چیزی تعلق بگیرد؛ آن مسئله صد در صد رخ خواهد داد و نشد ندارد. مانند اراده خدا بر گردش زمین به دور خورشید. اما اراده تشریعی به این صورت است که خداوند آن مسئله مد نظر خود را به صورت یک امر پسندیده و محبوب مطرح کرده و در عملی شدن یا نشدن آن، اختیار انسان‌ها کاملاً دخیل است. مثلاً خداوند فرموده: «... وَلَكِنْ يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ[مائده/۶] ليكن خدا مى‏ خواهد شما را پاك و نعمتش را بر شما تمام کند.» در این آیه خدا سخن از اراده خود بر پاک شدن همگانی و تمام شدن نعمت بر همه کرده کرده است؛ اما آیا این اراده خدا محقق شده است؟ نه چون در اینجا مانند حدیث بالا سخن از اراده تشریعی خدا است؛ یعنی قانون این است که اینچنین شود و انسان با اختیارش می‌تواند آن اراده را عملی کرده و بندگی خدا را بکند یا نه. پس امام حسین(علیه‌السلام) یک مسئله محبوب و مورد انتظار خدا را به اختیار خویش عملی ساخته است و اجر بالایی در نزد خداوند دارد. 

پی‌نوشت:
بحارالانوار، علامه مجلسی، دار إحياء التراث العربي‏، بيروت‏، ۱۴۰۳ ق‏، ج۸۴، ص۱۹۲.