زندگی به سبک امام حسین

اگر اندکی با چشم بصیرت و تیزبینی در دنیای پیرامون خود و سبک و سیاق زندگی بشری دقت و تأمل نماییم متوجه می‌شویم که دنیای مدرن امروزی باتمام زیبایی‌ و جلوه‌گری‌هایش بی‌شباهت به جهان درگیر و گرفتار در سونامی‌های ویرانگر و خانمان سوز نیست، سونامی‌هایی از جنس مادی گرایی و دنیافریبی که چشمان انسان را کور و ناتوان از دیدن باتلاقی که در آن گرفتار شده است می‌کند، دنیایی که موج‌های خروشان و خطرناک رذایل اخلاقی آن انسان را تهدید به نابودی و مرگ کرده است. در این چنین فضای تاریک و طوفان زده‌ای تنها وجود کشتی نجات می‌تواند منجی انسان در موج‌های مرگبار باشد.

همسفر با کشتی نجات
هر چند انسان همواره با سوء عملکرد و رفتارهای ناشایست زمینه عقاب و گرفتار شدن در بلا و مصیبت را در زندگی مادی و اخروی برای خویش فراهم کرده است، ولی حقیقت این است که دریای کرم و مرحمت الهی همواره موجب شده است، راه گریز و نجاتی در طوفان گناه و معصیت وجود داشته باشد، راه نجاتی که انسان را از ناامیدی و گرفتار شدن در یأس و ناامیدی نجات دهد.

لنگر حلم تو ای کشتی توفیق کجاست              که در این بحر کرم غرق گناه آمده‌ایم

آبرو می‌رود ای ابر خطاپوش ببار                        که به دیوان عمل نامه سیاه آمده‌ایم[1]

یکی از راه‌های نجاتی که خدای متعال در این دنیای طوفان زده برای انسان قرار داده، کشتی نجاتی است که در طول تاریخ انسان‌های فراوانی را از جنس «حرّ» و «زهیر بن قین» را نجات داده است، إنَّ الحُسَينَ بنَ عَلِىٍّ عليه السلام فِى السَّماءِ أكبَرُ مِنهُ فِى الأَرضِ؛ و إنَّهُ لَمَكتوبٌ عَن يَمينِ عَرشِ‏ اللَّهِ عز و جل: مِصباحُ هُدىً، و سَفينَةُ نَجاةٍ؛[2]حسين بن على(عليه السلام)، در آسمان، مقامى برتر از زمين دارد؛ چرا كه در سمت راست عرش الهى، درباره او نوشته شده است: چراغ هدايت و كشتى نجات!» بى ترديد، همه‌ی اهل بيت(عليهم السلام)، چراغ هدايت و كشتى نجات‌اند؛ امّا ظرفيت فرهنگى زندگانی امام حسین(علیه السلام) سبب شده است كه نام امام حسين(عليه السلام) بدين عنوان به ثبت برسد. آرى! بهره‌‏گيرى صحيح از اين ظرفيت مى‌‏تواند نه تنها ملّت‏هاى مسلمان، بلكه جهان را از بن‏‌بست‌ اجتماعى، فرهنگى و سياسى‌‏اى كه امروز گرفتار آن است، نجات دهد.[3]

همراهی با امام حسین(ع) از ادعا تا عمل
حداقل بسیاری از ما محبان و شیعیان اهل بیت(علیهم السلام) سنگ عشق و دوستی امام حسین(علیه السلام) را به سینه می‌زنیم، و این ادعا را داریم که از کودکی با عشق او بزرگ شده و محبت او را به جان و دل پذیرا شده‌ایم، ولی به راستی این محبت و عشق آیا تنها در مرتبه زبان و بیان توقف کرده است یا اینکه در وادی عمل نیز رنگ و بویی از سبک زندگی حسینی را به یادگار دارد؟ آن چه مسلّم است، محبت و عشق به اهل بیت(علیهم السلام) تا به وادی عمل، تبعیت و پیروی حقیقی منجر نشود، چیزی جز لقلقه زبان نیست چنانکه این رهنمود طلایی امیر مؤمنان علی(علیه السلام) ترسیم کننده نشانه‌های محبّ واقعی است: «مَن أحَبَّنا فَليَعمَل بَعَمَلِنا، وَليَستَعِن بِالوَرَعِ، فَإِنَّهُ أفضَلُ مايُستعانُ بِهِ في أمرِ الدُّنيا وَالآخِرَة ‏؛[4] هر كه ما را دوست دارد، بايد مطابق كردار ما عمل كند و از پارسايى مدد گيرد؛ چرا كه پارسايى، بهترين ياور در كار دنيا و آخرت است».

مهمترین ویژگی‌های سبک زندگی حسینی(ع)
اگر خواهان ورود در کشتی نجات حسینی هستیم می‌بایست، امام حسین(علیه السلام) را الگوی درجه یک زندگی خود در تمام ابعاد فرهنگی، سیاسی و اجتماعی قرار دهیم؛ کمااینکه در منابع روایی امام صادق(علیه السلام) نیز امام حسین(علیه السلام) را به عنوان الگو و اسوه خویش معرفی می‌فرماید: «َ يَكُونُ لِي بِالْحُسَيْنِ أُسْوَةٌ؛[5] حسین برای من اسوه و الگوست».

1-فاکتور عبودیت و خداباوری
از جمله مهمترین و اساسی‌ترین محورهای سبک زندگی حسینی(علیه السلام) عبودیت و بندگی ایشان است، عبودیت و بندگی که حتی در اوج جنگ و مبارزه نیزجایگاه ممتازی دارد به گونه‌ای که ساعاتی از دشمن مهلت گرفته می‌شد تا اینکه سر بر آستان معبود فرود آورده و لحظاتی را در مقابل او به اقامه نماز بپردازد. «قالَ: ارجِع إلَيهِم، فَإِنِ استَطَعتَ أن تُؤَخِّرَهُم إلى غُدوَةٍ وتَدفَعَهُم عِندَ العَشِيَّةِ؛ لَعَلَّنا نُصَلّي لِرَبِّنَا اللَّيلَةَ، ونَدعوهُ ونَستَغفِرُهُ، فَهُوَ يَعلَمُ أنّي قَد كُنتُ احِبُّ الصَّلاةَ لَهُ، وتِلاوَةَ كِتابِهِ، وكَثرَةَ الدُّعاءِ وَالاستِغفارِ![6] امام حسين (عليه السلام) به او فرمود: به سوى آنان، باز گرد و اگر توانستى، [رويارويى با] آنها را تا صبح به تأخير بينداز و امشب، بازشان گردان. شايد كه امشب براى پروردگارمان، نماز بخوانيم و او را بخوانيم و از وى آمرزش بخواهيم، كه او خود مى‏‌داند كه من، نماز گزاردن براى او، تلاوت كتابش، دعا و آمرزش‏‌خواهىِ فراوان را دوست دارم».

2-فاکتور صبر و بردباری
به راستی واژه صبر و استقامت در سبک زندگی حسینی(علیه السلام) معنی واقعی خود را به دست آورده است؛ صبری که به انسان می‌آموزد در سخت‌ترین شرایط زندگی نیز نباید لحظه‌ای خود را از خدا دور دید و در دام ناشکری و ناسپاسی گرفتار شد. بر کسی پوشیده نیست فجایای بزرگی که بر خاندان اهل بیت پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه واله) و در سال 61هجری بر امام حسین(علیه‌السلام) وارد شد، چیزی نبود که هر کسی بتواند تاب و تحمل آن همه مصیبت را داشته باشد. آنگاه که حضرت بر زمین قتلگاه افتاد و لحظات آخر عمر شریف خویش را سپری می‌نمود آخرین پرده از شکوه و عظمت صبر حسینی به نمایش در آمد، حضرت در آخرین لحظه زندگی خود به آستان دوست این چنین مناجات می‌نماید: «صبراً على قضائك یا رب لا اله سواك یا غیاث المستغیثین‏».[7]

3-فاکتور شجاعت و دلاوری
شجاعت و دلاوری و عدم ترس از غیر خدای تبارک و تعالی از جمله خصوصیات و ویژگی‌های اولیاء و مردان خداست. خداوند متعال در توصیف ویژگی‌های مردان الهی و مبلغان راه حقیقت و رسالت می‌فرماید: «الَّذينَ يُبَلِّغُونَ رِسالاتِ اللَّهِ وَ يَخْشَوْنَهُ وَ لا يَخْشَوْنَ أَحَداً إِلاَّ اللَّهَ وَ كَفى‏ بِاللَّهِ حَسيباً؛[8] (پيامبران) پيشين كسانى بودند كه تبليغ رسالت‌هاى الهى مى‏‌کردند و (تنها) از او مى‌ترسيدند، و از هيچ كس جز خدا بيم نداشتند و همين بس كه خداوند حسابگر (و پاداش‏دهنده اعمال آنها) است!». شاخص ارزشمند شجاعت و دلاوری در سرتاسر زندگی امام حسین (علیه‌السلام) موج می‌زند و مختص به زمان و دوره‌ی خاصی از زندگی گوهر بار این امام همام نیست. رشادت‌های متعددی که در جنگ‌های مختلف از امام حسین (علیه‌السلام) نقل شده است همه حاکی از این عنصر ارزشمند در زندگی سید الشهدا(علیه‌السلام) است. رجزهای شجاعانه و مردانه او در مصاف با دشمن یکی از شواهد تاریخی و جلوه‌ی ناچیزی از شجاعت و دلاوری‌های امام حسین(علیه السلام) به شمار می آید. در منابع تاریخی نقل شده است هرگاه امام به سمت چپ دشمن حمله می‌کرد، این رجز را می‌خواند:

أَنَا الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِی / آلَیْتُ أَنْ لَا أَنْثَنِی‏      أَحْمِی عِیَالَاتِ اَبِی / أَمْضِی عَلَی دِینِ النَّبِی‏

من حسین، پسر علی (علیه السلام) هستم، سوگند خورده‌ام که در برابر ظلم سَر خَم نکنم.

و از حریم و خاندان پدرم دفاع کنم، و بر دین نبی اکرم صلی الله علیه و آله‌ پایدار بمانم.

4-فاکتور غیرت و مردانگی
یکی از مهمترین فاکتورهای سبک زندگی حسینی، غیرتمندی و مردانگی است، غیرتی که موجب می‌شود انسان نسبت به آیین و مذهب خود بی‌تفاوت نباشد، و اجازه ندهد کسی مرزهای عقیدتی و معرفتی آن را تضعیف و تخریب قرار دهد، غیرتی که موجب شد امام حسین(علیه السلام) با یاران اندک خود به دفاع از دین خدا برخیزد و اجازه تعرّض به آن را ندهد و از آن جانانه تا دم شهادت دفاع نماید. غیرتی حسینی که موجب شده بود حتی در آخرین لحظات شهادتش چشم به خیام داشته باشد و با رجز خوانی و ایستادگی، مانع ورود دژخیمان به خیام اهل حرم شود. مقاتل نقل کرده‌اند در لحظه یورش سپاهیان  به طرف خیمه گاه امام به زحمت روی زانوهای خود بلند می‌شود، به نیزه‌اش تکیه می‌کند و فریاد می‌کشد: «ویلکم یا شیعة آل ابی سفیان،ان لم یکن لکم دین و لا تخافون المعاد فکونوا احرارا فی دنیاکم؛[9] ای مردمی که خود را به آل ابوسفیان فروخته‌اید، ای پیروان آل ابوسفیان! اگر خدا را نمی‌شناسید، اگر به قیامت ایمان و اعتقاد ندارید، انسانیت شما کجا رفته؟! شخصی می‌گوید: ما تقول یابن فاطمة؟ پسر فاطمه چه می‌گویی؟فرمود:«انا اقاتلکم و انتم تقاتلوننی و النساء لیس علیهن جناح» طرف شما من هستم، این پیکر حسین حاضر و آماده است برای اینکه آماج تیرها و ضربات شمشیرهای شما واقع شود. ولی روح حسین حاضر نیست او زنده باشد و ببیند کسی به نزدیک خیام حرم او می رود.

این نکات تماما درس هایی هستند که راه را برای جویندگان حقیقت روشن می‌کنند و ما نیز حسینی نخواهیم بود مگر آنکه این نکات را سرلوحه اعمال خود قرار دهیم.

پی‌نوشت‌ها:
[1]. حافظ شیرازی، غزل شماره ی 366. 
[2]. بحار الأنوار، ج‏36،  ص205.
[3]. شهادت نامه امام حسين «عليه السلام» بر پايه منابع معتبر، ج‏1، ص8.
[4]. الخصال، ج‏2، ص614.
[5]. كامل الزيارات، ص۶۵.
[6]. الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، ج‏2، ص90.
[7]. اسرار الشهداء، ص 423.
[8]. احزاب/39.
[9]. اللهوف،ص 50.