شراب، خود فراموشی اختیاری

مشروب و شراب خواری، متأسفانه یکی از معضلات جامعه کنونی ماست که گاهی جوان یا نوجوان هر چند برای تفنن به این ناهنجاری مبتلا می شود؛ اما همین تفنن یا خودنمایی ممکن است شروعی برای یک زندگی فضاحت بار اخلاقی و حتی اجتماعی شود.

شراب خواری و رابطه آن با ماهیت انسان
قوام انسانیتِ انسان به اندیشه و قوه تفکر اوست، چنانچه مولانا می فرماید: «ای برادر تو همین اندیشه‌ای، مابقی تو استخوان و ریشه‌ای، گر گل است اندیشه تو گلشنی، ور بود خاری تو هیمه گلخنی». و همین مایه انسانی است که موجب شقاوت یا سعادت اوست. علامه جعفری در توضیح این بیت می فرماید: اگر اندیشه را از تو منها کنند، جز مشتی استخوان و ریشه و مواد طبیعی چیز دیگری نیستی، ای انسان تو برای ابد آفریده شده ای. تو می‌توانی شالوده پایندگی خود را در همین جهان طبیعی بریزی. [1]
کسی که از امتیاز هوشیاری و قابلیت تفکر حول واقعیت ها محروم باشد، دچار «خود فراموشی» شده است. «خود فراموشی» گاهی نتیجه تدریجیِ غفلت، گناه، دنیا زدگی، انکار واقعیات است. چنانچه قرآن می فرماید: «وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ أُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ؛ [2] همچون كسانى نباشيد كه خدا را فراموش كردند، پس خدا نيز آنان را به "خود فراموشى" گرفتار كرد». و گاهی انسان، خود را با دست خود، از این ماهیت وجودی، محروم می کند. لذا شراب خواری، مصداقی از «خود فراموشی اختیاری» است.
روزی جمعیتی با نام «مبارزه جهانی با مشروبات الکلی» به محضر مرحوم آیة الله بروجردی رسیدند و از علت حرمت شراب در اسلام پرسیدند. ایشان فرمودند: چون اسلام جایگاه رفیعی برای «عقل» انسان قرار داده، بنابراین هر چیزی را که به عقل او ضربه وارد کند حرام می داند و از آن جا که مشروبات، جسم و جان و عقل و هوش آدمی را تباه می کند، حرام شده است. سپس پرسیدند: پس چرا یک جرعه از آن نیز حرام شده است؟ فرمودند: طبیعت بشر چنان حریص است که اگر مجوّز یک قطره از شراب داده شود، جرعه جرعه خواهد نوشید تا به حد نصاب برساند.

قباحت عقلایی شرابخواری
عقلای جهان به خصوص پزشکان متعهد بر اساس موازین عقلی و علمی و بلکه مشاهدات حسی معتقدند که مشروب انسان را از حالت عادی خارج می سازد و برای مدت زمانی او را در مستی و بی خبری نگه می دارد و در این حالت هرگونه عمل خطرناک و یا شرم آوری از وی امکان صدور می یابد.

قباحت دینی شرابخواری
مشروب، به خاطر آثار زائل کنندگیِ هوشیاری آن است که چه بسا ممکن است معضلات و ناهنجاری های شخصی و اجتماعی عدیده ای از این معضل زاییده شود. رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید: «اگر همه گناهان را در خانه ای جمع کنند، کلید آن شراب است.» [3]

آثار مخرب علمی-پزشکی شرابخواری
آثار مخرب مشروب به اینجا ختم نمی شود. مشروب بر جسم و نسل انسان هم اثر ماندگار و بعضاً جبران ناپذیر خواهد گذاشت. دکتر پاک نژاد می نویسد: «قطره شراب خورده شده، وارد خون می شود و در انعقاد نطفه اثر منفی می گذارد. بیضه ها و پروستات از تمام بافت های بدن بیشتر الکل جذب می کند (حدود هفتاد درصد) و این امر در فساد اسپرماتوزویید بسیار مهم است. این فساد معمولاً پس از یک ساعت از ورود الکل به بدن، در نطفه مرد صورت می گیرد. اگر زن هم شراب مصرف کند در تخم دان او نیز دیده می شود. هر گاه طفلی در حال مستی تکوین یابد، الکل موجود در نطفه، جنین را فاسد می سازد و او را از رشد طبیعی باز می دارد و در معرض بیماری های گوناگون قرار می دهد.» [4]
از همین خاطر امام رضا علیه السلام فرمود: «أَيُّمَا امْرَأَةٍ أَطَاعَتْ زَوْجَهَا وَ هُوَ شَارِبُ‏ الْخَمْرِ كَانَ لَهَا مِنَ الْخَطَايَا بِعَدَدِ نُجُومِ السَّمَاءِ وَ كُلُّ مَوْلُودٍ يَلِدُ مِنْهُ فَهُوَ نَجِس‏؛ هر زنی که در برابر شوهرِ مست خود تمکین کند، به میزان ستارگان آسمان گناه در نامه عملش نوشته می شود و فرزندی که در این حال منعقد می شود، کودن و ناهنجار خواهد بود.» [5]

فرهنگ سازی برای حذف شراب و شرابخواری
اسلام دین سلام و سلامتی است که علاوه بر وضع احکام شرعی با محوریت مصالح و مفاسد، همچون حرمت مشروب، در همین راستا به فرهنگ سازی اجتماعی برای نفی این معضل می پردازد. بر همین اساس حضرت رسول صلی الله علیه و آله توصیه می فرمایند که:
1- اگر شراب خوار مریض شد، به عیادتش نروید.
2- شهادت و گواهی شراب خوار، قبول نمی شود.
3- اگر به خواستگاری آمد، دست رد به سینه او بزنید .
4- گفتارش را تصدیق نکنی.
5- از وی دختر نگیرید و با او معاشرت نکنید.
6- در مجلس شراب ننشینید، زیرا وقتی لعنت خدا نازل شد همه را فرا می گیرد.[6]

پی‌نوشت:
1- علامه محمدتقی جعفری، کتاب تفسیر و نقد مثنوی جلد ۳، صفحه ۲۱۴
2- سوره حشر، آیه 19
3- وسائل الشیعه، ج 17، ص 271
4- اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، ج 7، ص 134
5- ارشادالقلوب، ج 1، ص 175
6- وسائل الشیعه، ج 17، ص 249 - 248