سرچشمه تمام مشکلات کنونی بشر، دوری از خدا و اسیر شدن در شهوات است.
تصویر درست از یک معما
یکی از ساده ترین اَشکال معمایی، معماهای پازلی (جورچینی) است. معماهای پازلی، طرح های از پیش ترسیم شده و قطعات کوچک مشخصی دارند که تا تک تک این قطعات به درستی و به صورت کامل در کنار هم قرار نگیرند، صورت نهایی طرحِ اصلی، هویدا نخواهد شد. معماها گرچه اَشکال مختلف دارند، امّا حل همگی آن ها در نهایت به این برمی گردد که فرد بداند پاسخ و حل یک معما به اجزاء کوچک تری بستگی دارد که همگی باید بیایند و در گام دوم به صورت درست در کنار هم قرار داده شوند تا در نهایت یک کُلِ واحد را تشکیل دهند که همان پاسخ به معما باشد. اگر ما مسائل و مشکلات اطرافمان را نیز با این دید دنبال کنیم، میتوانیم برای حل آن ها با استفاده از این روش، پاسخ‌هایی کامل و جامع بیابیم. وقتی مشکل را به صورت کامل بشناسیم و اجزاء تشکیل دهنده آن را فراهم سازیم و نهایتاً در یک چینش دقیق، آن ها را به درستی در کنار هم بچینیم، میتوانیم گرهِ بسیاری از مشکلات را باز کنیم.
چالشی به نام فساد اخلاقی در فضای اجتماعی
از دیرباز و به سبب ورود فرهنگ غربی در جامعه ایران که مبتنی بر آزادی های بی حد و حصر بوده است، گاهی شاهد افزایش فساد اخلاقی بوده ایم، اما هیچ گاه گستردگی آن به این حدی که اکنون در جامعه شاهد آن هستیم نبوده است. شاید بتوان گفت یکی از اصلی ترین ابزارهای توسعه اینگونه هنجارشکنی ها در جامعه، رسانه‌های نوین امروزی است که با وجود مرزهای آبی و خاکی توانسته از سد این موانع و مرزها عبور کند و به اندرونی خانه و خانواده ها نفوذ نماید و حتی برای خود، مرزهای جدیدی را ترسیم نماید که فراتر از مرزهای محسوسِ بیرونی است.
اما باید توجه داشت که فرایند ترویج فسادهای اخلاقی در کف جامعه، مبتنی بر یکسری رفتارهای ایجابی (اثباتی) و سلبی (محدود کننده) است که به صورت کوتاه به آن اشاره می کنیم:
1.ایجابی (اثباتی):
در زمان نه چندان دور، افراد هنجارشکن برای انجام گناه، لازم بود اقداماتی مانند مهیّا کردن مکان و ابزارهای لازم را تهیه کنند و چه بسا فرد حتی خودش را با تبعات آبروریزی و افشای آن در منظر دیگران آماده می کرد و بعد به سراغ خطرِ انجام آن گناه می رفت، اما امروزه با آمدن فضای مجازی، شرایط به گونه ای رقم خورده است که به طور مثال، انجام بسیاری از گناهان مانند ارتباط با نامحرم و استفاده از محتواهای غیراخلاقی، نیاز به اقدام خاصی ندارد و به صورت مخفیانه و خزنده می‌شود آن را انجام داد بی آن که در ابتدای مسیر، آبرویی بخواهد خرج شود. اما نباید از حقیقت گناه و پیروی از شهوات غافل شد؛ چرا که امام علی (علیه السلام) می فرماید: «أوَّلُ الشَّهوَةِ طَرَبٌ و آخِرُها عَطَبٌ؛[1] آغاز شهوت، لذت است و پایانش نابودی.»
2. سلبی (محدود کننده):
از آن طرف، با آمدن همین فضای مجازی به دلیل تأمین های نادرست و ارزان قیمت برخی نیازها و همچنین بالا رفتن غیرطبیعی سطح توقعات در زمینه های مختلف و نهایتاً راحت طلبی جوانان، مسیرهای درستی مانند ازدواج نیز مسدود شده است.
این دو اتفاق وقتی در کنار هم قرار بگیرند، مانند دو لبه یک قیچی عمل کرده و آینده جوانان را به تباهی و نابودی می‌کشانند و آنها را به لبه پرتگاه می‌برند.
حلِ جورچینی فساد اخلاقی در فضای اجتماعی
طبیعتاً ما در این مقاله بیشتر از آن که به دنبال ارائه یک یا چند راهکار باشیم، به دنبال این هستیم که بگوییم برای حل این مشکل با وجود فرآیندهای ترویج فساد، باید تک تک قطعات جدا افتاده را در نسبتی مشخص و در جایگاهی معیّن قرار دهیم تا بتوان به فهم درستی برای حل مشکل دست پیدا کرد.
نه می توان توصیه به ازدواج موقت بدون در نظر گرفتن مسائل دیگر کرد و نه می‌توان حتی بر طبل ازدواج دائم بدون مهیا کردن شرایط آن کوبید که هرکدام راه به جایی نخواهد برد. برای حل این بحران که جامعه کنونی را در برگرفته است، باید طرحی شبکه‌ای ارائه کرد تا همه اجزاء سامان دهنده دیده شود و ارتباط میان همگی نیز به درستی برقرار گردد.
به نظر می‌رسد همه مشکلاتی که ما در فضای فساد اخلاقی داریم به همان سرچشمه اصلی مشکلات بازگشت دارد و طرح کلی نیز باید از همان جا نوشته و دنبال شود. سرچشمه تمام مشکلات کنونی بشر، دوری از خدا و اسیر شدن در شهوات است. قرآن در این باره می فرماید: «وَ مَن أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَی؛[2] و هر کس از یاد من اعراض کند، همانا (در دنیا) معیشتش تنگ شود و روز قیامت نابینا محشورش کنیم.» برای داشتن یک طرح جامع و ریل گذاری درست، باید محور را خدا قرار داد تا هر کس مسئولیت خود را در محوریت با او تعریف و تنظیم نماید.
پی نوشت:
1.عیون الحکم و المواعظ، ج1، ص112.
2. طه،.آیه 124.
یکی از اصلی ترین ابزارهای توسعه اینگونه هنجارشکنی ها در جامعه، رسانه‌های نوین امروزی است که با وجود مرزهای آبی و خاکی توانسته از سد این موانع و مرزها عبور کند و به اندرونی خانه و خانواده ها نفوذ نماید و حتی برای خود مرزهای جدیدی را ترسیم نماید که فراتر از مرزهای محسوسِ بیرونی است.