نشانه های ظهور معلوم و مشخص است، پس هر گز نمی توان حوادث و مسائل روز را از نشانه های ظهور به حساب آورد؛ زیرا چنین کارهایی است که زمینه انحراف در مهدویت را به دنبال دارد.
امام جعفر صادق علیه السلام فرمود: «كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ وَ هَلَكَ الْمُسْتَعْجِلُونَ وَ نَجَا الْمُسَلِّمُونَ؛[1] تعیین كنندگان وقت، دروغ گفتند و عجله كنندگان هلاك شدند و تسلیم شدگان نجات یافتند» پس بر اساس برخی از احادیث مهدویت، ظهور حضرت مهدی(علیه السلام) را نمی‌توان به زمان خاصی محدود كرد؛ بلكه در همه وقت، احتمال ظهور وجود دارد. به همین دلیل به مؤمنان توصیه می‌كنند باید پیوسته و در هر صبح و شام، منتظر گشایش و فرج باشند. برای نمونه: امام جعفر صادق علیه السلام فرمود: «تَوَقَّعُوا الفَرَج صَباحاً و مَسَاءا؛[2] هر صبح و شام منتظر گشایش باشید.»
همچنین در برخی از روایات ظهور امام زمان(علیه السلام) را از امور غیبی دانسته و آن را ناگهانی مطرح می‌كند. چنانچه امام علی بن موسی الرضا علیه السلام فرمود: «به پیامبر گرامی اسلام گفته شد: ای رسول خدا، قائم از ذرّیه شما چه وقت خروج می‌كند؟ رسول خدا فرمودند: «مَثَلُهُ مَثَلُ السّاعَةِ لایُجَلِّیها لِوَقْتِهَا إِلّا هُوَ.. لَاتَأتِیكُم إِلا بَغْتَةً؛[3] زمان خروج قائم اهل بیت علیهم السلام مانند زمان قیامت است كه وقتش را جز خداوند نمی‌داند،.. و آن به صورت ناگهانی می‌آید.» پس هیچ کسی نمی تواند برای ظهور امام زمان علیه السلام وقت تعیین کند.
اما از سویی ائمه علیهم السلام نشانه هایی را برای ظهور امام زمان علیه السلام مطرح کرده اند، که بعضی از آن نشانه ها حتمی و برخی دیگر غیر حتمی است که تمام آن نشانه ها در کتاب های روایی و تاریخی، معین و مشخص شده است و تجاوز از آنها نیاز به دلیل دارد.
جذاب بودن مهدویت و نشانه های ظهور
موضوع ظهور امام زمان علیه السلام و مهدویت با نجات بشر درآمیخته و از آینده‌ای روشن سخن می‌گوید و این موضوع برای جوامع مختلف و با گرایش‌های گوناگون، جذابیتی ویژه دارد؛ به همین‌رو، در موضوعات مهدویت شاید هیچ موضوعی به جذابیت نشانه‌های ظهور نباشد، چرا که این نشانه‌ها با کنجکاوی انسان گره می‌خورد و آمدن موعود را عینیت می‌بخشد.
از طرفی تطبیق علائم ظهور، شوق ظهور را در جامعه افزایش می‌دهد و تحرک منتظران را برای خودسازی و جامعه‌سازی بیشتر از گذشته می نماید. انسانی که خود را منتظر می‌داند با تطبیق علائم ظهور، خود را در آستانه ظهور می‌بیند و شوقی وصف‌ناپذیر یافته و انگیزه‌ای فراوان می‌یابد.
حال، متاسفانه برخی برای رسیدن به این مهم به هر قیمتی و لو توجیه هدف، به هر وسیله‌ای دست می‌یازند تا این شور و هیجان را دو چندان کنند. آری! دوران غیبت امام عصر علیه السلام دوران انتظاری عاشقانه، صبورانه، سازنده، پیش‌برنده و در یک کلام، فعال و پرتحرک است، نه انتظاری راکد و بی‌تحرک! ولی این دلیل نمی شود که برای رسیدن به این شوق و تحرک وصف ناپذیر انسان از هر توجیهی استفاده کند.
درست است که نباید ناامید شد و روز به روز باید امید را در جامعه روز افزون کرد، اما آنچه از ما خواسته‌اند انتظار فرج است. که این اصل (انتظار فرج) از اصول اسلامی و قرآنی است که از «حرمت یأس از رحمت خدا» استنتاج شده است، «وَلاَ تَيْأَسُواْ مِن رَّوْحِ اللّهِ إِنَّهُ لاَ يَيْأَسُ مِن رَّوْحِ اللّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ؛[4] از رحمت خدا مأیوس نشوید که تنها گروه کافران، از رحمت خدا مأیوس می‌شوند.»
تزریق امید به جامعه از طریق بیان درست نشانه های ظهور
نشانه های ظهور به دو دسته حتمی و غیر حتمی تقسیم شده است. پس باید نشانه های ظهور را به شکل عاقلانه و بدون تطبیق بر امور خارجی برای مردم بیان کرد. زیرا یکی از آسیب های بیان نشانه های ظهور، بیان افراطی آنهاست به شکلی که مخاطب بجای «انتظار فرج» که انتظاری سازنده، نشاط آور و امیدآفرین است، مبتلی به «انتظار تاریخ فرج» شده؛ در نتیجه احساس کسالت، و ناامیدی به او دست می دهد.
نکته پایانی اینکه: همه ی نشانه هایی که در روایات آمده واقعی و غیر نمادین است، یعنی زمانی خواهد آمد که این نشانه ها [نشانه های حتمی] در واقع اتفاق خواهد افتاد. در مقابل برخی نشانه های ظهور را نمادین و غیر واقعی دانسته اند و به دنبال آن در بحث نشانه های ظهور، دچار انحرافات جدی شده است.[5] پس با بیان صحیح نشانه های ظهور امید در جامعه دوچندان می شود.
نتیجه پایانی: هرگز نمی توان با تطبیق برخی حوادث و مسائل سیاسی روز؛ یا برخی افراد، بر نشانه های ظهور مردم را به سوی امام زمان علیه السلام سوق داد.
پی نوشت
[1]. کافی، ج1، ص368.
[2]. الغیبة، طوسی، ص457.
[3]. عیون اخبار الرضا علیه السلام، ج2، ص266.
[4]. سوره یوسف، آیه87.
[5]. رک، چشم به راه مهدی (بررسی نشانه های ظهور)، جمعی از نویسندگان.
تعیین کردن زمان برای ظهور به هر شکلی، از طرف اهل بیت علیهم السلام نهی شده است. از طرفی ائمه علیهم السلام برای ظهور حضرت نشانه هایی را مطرح کرده اند که باید آن نشانه ها اتفاق بیفتد تا ظهور نزدیک شود. در نتیجه هرگز نباید با تطبیق حوادث و مسائل سیاسی روز یا تطبیق افراد، آن را از نشانه های ظهور دانست. چرا که نشانه های ظهور معلوم و مشخص است و تجاوز از آنها نیاز به دلیل دارد.