پرتغال ،گسترده ترین سطح از بحران جمعیت در اتحادیه اروپا را تجربه می کند!
پرتغال، از اعضای اتحادیه اروپا با ده میلیون و هفتصد و بیست هزار نفر جمعیت، هشتادوهشتمین کشور پرجمعیت جهان است که مانند سایر کشورهای اروپایی دچار مشکل کاهش جمعیت گردیده است.
سطح بحران جمعیت در این کشور بی‌سابقه است! بلکه گسترده‌ترین سطح از بحران را در اتحادیه اروپا تجربه می‌کند! این کشور در سال ۱۹۵۵ میلادی، رتبه ۴۷ جهان را از لحاظ جمعیت داشت و چهل‌ویک رتبه تنزل، اوج بحران جمعیتی این کشور را نشان می‌دهد و این کشور را با مشکلاتی در زمینه رشد اقتصادی، پرداخت حقوق بازنشستگان، خدمات سلامت عمومی و خدمات مراقبت از سالمندان روبرو کرده است.[1] در ادامه این موضوع تحت چند عنوان مورد بررسی قرار می‌گیرد:
یک. نگاهی کوتاه به آمارهای جمعیتی پرتغال:
1. نرخ باروری:
سال 1955.................................... 3.1
سال 2019...................................1.42
2. نرخ رشد جمعیت:
سال 1961....................................0.8
سال 2019...................................0.01
3. روند میانگین سنی جمعیت طبق اطلاعات وتحلیل پایگاه اطلاعاتی worldometers:
سال 1955.....................................27
سال 2020.....................................44
سال 2050. ...................................54
همچنین نرخ مهاجرت به پرتغال از سال ۱۹۵۵میلادی، نوسانات زیادی داشته و در برهه‌هایی موجب کاهش یا افزایش جمعیت آن شده است. از سال ۲۰۱۵ تاکنون نیز نرخ مهاجرت به پرتغال منفی بوده است. این جریان منفی مهاجرت به همراه بحران اقتصادی از عوامل این رشد نزولی جمعیت در پرتغال می‌باشد.
رسانه‌های این کشور، کاهش شدید جمعیت پرتغال را یک «طوفان جمعیتی واقعی» نامیده‌اند. بحرانی که از ترکیب افت نرخ باروری، رکود اقتصادی و موج مهاجرت تشکیل شده و رفته‌رفته کشور را به جامعه‌ای متشکل از خانواده‌های تک‌فرزند تبدیل می‌کند. به‌عنوان مثال موسسه ملی آمار پرتغال در گزارش داده‌های آماری خود می‌نویسد: میزان زادوولد در این کشور در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۱ به ۱۸۵ هزار و ۲۲۶ نوزاد رسیده که پایین‌ترین رقم از سال ۲۰۱۵ است.
به این ترتیب این شاخصه در مقایسه با مدت مشابه در سال ۲۰۲۰ شاهد کاهش ۱۳.۷ درصدی (دو هزار و ۸۹۸ نوزاد کمتر) بوده است. ماریا بالنته روسا، جمعیت‌شناس پرتغالی نیز با اشاره به این کاهش جمعیت می‌گوید: حتی در دوران بحران مالی وقتی آمار تولد در پرتغال به طور قابل توجهی کاهش یافت نیز اینچنین آمار نزولی را تجربه نکردیم. این نمودار نرخ رشد جمعیت، متاثر از نرخ باروری است و افت قابل توجه شاخص نرخ باروری نیز براساس گزارش ارائه شده توسط سازمان همکاری وتوسعه اقتصادی OECD، پس از وقوع بحران مالی در پرتغال، و متاثر از وضعیت اقتصادی، روی داده است.[2]
از دیگر تاثیرات این کاهش می‌توان به روستاهای این کشور اشاره کرد. هم‌اکنون صدها روستا به محل سکونت جمعیتی سالمند تبدیل شده، و مدارس در این روستاها تعطیل شده؛ چرا که خدمات و امکانات دولتی به دلیل عدم صرفه اقتصادی بسته شده و در شهرها متمرکز شده‌اند. بزرگسالان در سن کار اقدام به مهاجرت به کشورهای دیگر یا شهرهای بزرگتر در پرتغال نموده‌اند.
دو. سیاست‌های جمعیتی دولت پرتقال
دولت پرتغال در تلاش است تا با اتخاذ سیاست‌هایی در جهت کنترل بحران جمعیت ، از ابعاد این بحران بکاهد از جمله :
1. فراهم نمودن مدارس دولتی ابتدایی تا دبیرستان
2. سیاست‌هایی در راستای کاهش فقر با هدف افزایش ازدواج
3. بکارگیری کارمندان بیشتر خصوصا در بخش سلامت با هدف تسهیل اشتغال
4. سیاست‌هایی جهت جذب منابع مالی از شهروندان پرتغال، توریست‌ها و شرکت‌های بازرگانی بین‌المللی تلاش شهرداری‌ها برای بهبود شرایط زندگی در منطقه خود با اعطای خانه یا تسهیلات مسکن به زوج‌های جوان
5. بهبود نظام سلامت با هدف جلوگیری از مهاجرت به خارج از شهر یا کشور
6. ارائه تضمین اشتغال‌یابی به ساکنان شهرهای کوچک توسط شهرداری ها
7. فعالیت‌هایی در راستای اشتغال‌زایی در شهرستان‌های دارای جمعیت کمتر از ۱۰ هزار نفر با هدف تداوم چرخه فعالیت اقتصادی این شهرستان‌ها
با وجود همه اقدامات انجام شده، با توجه به آمارهای موجود و پیش‌بینی‌های اندیشکده‌ها و سازمان‌های مختلف، نمی‌توان آینده جمعیتی روشنی را برای پرتغال در نظر گرفت.
پی نوشت:
[1]صندوق بازنشستگی کشور: سیاست‌های تشویقی پرتغال برای فرار از بحران جمعیتی، https://b2n.ir/pfsc
[2]خبرگزاری ایرنا: راهکار کشورها برای جلوگیری از کاهش جمعیت چیست؟، https://irna.ir/xjDSqX
