اصطلاح فرهنگ غربی به منطقه جغرافیایی خاص وابسته نیست، این واژه نشان دهنده سبک خاصی از زندگی است که تمام مولفه‌های مربوط به فرهنگ را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ از این‌رو تقسیم فرهنگ به غربی و غیر‌غربی، تقیسمی پذیرفته است.
حتماً اصطلاح فرهنگ غربی را شنیده‌اید و در رسانه‌ها تقابل فرهنگ غرب با تفکر اسلامی، فرهنگ شرقی و... به گوشتان رسیده است. اولین سؤالی که با شنیدن این واژه ممکن است به ذهن خطور کند، معنا و مفهوم فرهنگ غرب است. مگر فرهنگ، غربی و شرقی دارد؟ اگر همه انسان هستیم، غربی و شرقی یعنی چه؟ منظور از غرب کجاست؟
ابتدا اجازه دهید از پاسخ به آخرین سؤال آغاز کنیم. منظور از غرب جای خاص و مکانی در غرب نیست. ممکن است جامعه یا فردی در شرق شما زندگی کند، ولی فرهنگ او به‌اصطلاح غربی باشد و بالعکس. اساساً غرب و شرق مکانی، امری نسبی است و نمی‌تواند ملاک محکمی برای تفکیک فرهنگ‌ها باشد. برای مثال فرهنگ غالب بر کشور کره جنوبی غربی است، درحالی‌که این کشور در شرق ما قرار دارد .
آیا فرهنگ، شرقی و غربی دارد؟ این سؤال را درباره اصطلاحاتی مانند فرهنگ اسلامی، مسیحی و... نیز می‌توان تکرار کرد. فرهنگ را مجموعه پیچیده‌ای از دانش‌ها، باورها، هنرها، قوانین، اخلاقیات، عادات و هرچه که فرد به‌عنوان عضوی از جامعه خویش فرامی‌گیرد تعریف می‌کنند.[1] اگر اسلام درباره این مجموعه پیچیده نظراتی داشته باشد [که البته اسلام در تمام این زمینه‌ها راهنمایی و نظر دارد] واژه فرهنگ اسلامی به مجموعه دانش‌ها و باورها که موجب بروز رفتارها و هنجارهای منطبق بر اسلام می‌گردد، اشاره دارد.[2] فرهنگ غربی هم در صورتی واژه‌ای معنادار است که غرب به معنایی که خاستگاه مجموعه خاصی از باورها و دانش‌ها و... باشد، وجود داشته باشد. این مطلب درباره فرهنگ شرقی، فرهنگ مسیحی و دیگر اصطلاحات مشابه صدق می‌کند.
واژه فرهنگ غرب ریشه در رنسانس که انقلابی صنعتی، اقتصادی، نظامی و فکری در اروپاست دارد.[3] رنسانس فرهنگی را به وجود آورد که بر اصول و مؤلفه‌هایی چون عقل‌گرایی افراطی، انسان‌محوری ملحدانه، گرایش به آزادی جنسی افسارگسیخته و موارد متعدد دیگر مبتنی بود و تمام مؤلفه‌های فرهنگ سنتی قبل را تحت تأثیر و دگرگونی قرار داد. بعدها این نهضت اروپایی، برخی کشورهای مستعمره را تحت تصرف خود قرار داد و بر فرهنگ کشورهای مستقل مانند ایران اسلامی تأثیر گذاشت. به‌مرور زمان تشدید تضاد و تقابل فکری بین فرهنگ غربی و فرهنگ اسلامی به جنگ فرهنگی، شبیخون فرهنگی و جنگ روایت‌ها تبدیل شد. پس فرهنگ غربی به مجموعه سبک زندگی گفته می‌شود که بر باورها و ارزش‌های بنیادین بنا شده است، در مقابل فرهنگ اسلامی رفتارها و هنجارها و به‌طور‌کلی سبک زندگی است که مبتنی بر باورها و ارزش‌های اسلامی است.
تقسیم فرهنگ به غربی، شرقی، اسلامی و... تقسیمی معقول و صحیح است و به مؤلفه‌های خاص فکری، اعتقادی و هنری بازمی‌گردد. استفاده از تعبیر فرهنگ غربی نفی‌کننده اشتراک انسان‌ها در برخی خصوصیات سرشتی نیست.
پی‌نوشت:
[1]. خردنامه همشهری، فرهنگ چیستی و نسبت آن با تمدن، شماره22، ص27.
[2]. ویکی‌فقه، فرهنگ اسلامی: https://b2n.ir/k62381.
[3]. ویکی‌پدیا، فرهنگ غربی: https://b2n.ir/x75698.