مرز بین نقد و عیب‌جویی

گاهی ما در شناخت و به‌کارگیری مفهوم نقد، دچار اشتباه می‌شویم. گاهی از حرف‌هایی تحت عنوان نقد به اشخاص گفته می‌شود ولی آن‌ها حس بدی از حرف‌ها پیدا می‌کنند. شاید علتش این است که آن حرف‌ها درحقیقت نقد نیست بلکه عیب‌جویی است. عیب‌جویی با نقد کاملاً متفاوت است. عیب‌جویی یعنی بگردیم، نقطه منفی افراد را پیدا کنیم و به شکل بدی بیان کنیم. اما نقد یعنی ارزیابی و بررسی، هم شامل نقاط مثبت می‌شود و هم منفی.

به‌عبارت‌دیگر وقتی شما یک‌چیزی را بخواهید نقد کنید، هم ابعاد مثبت باید بیان شود و هم ابعاد منفی. درنتیجه وقتی شخص مورد انتقاد می‌بیند که به نقاط مثبت هم توجه شده است،  قصد خیرخواهانه نقدکننده را متوجه می‌شود و از آن حس بدی دریافت نمی‌کند.

درمورد نکوهش عیب‌جویی، رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرمودند: «یَا مَعْشَرَ مَنْ أَسْلَمَ بِلِسَانِهِ وَ لَمْ یُخْلِصِ الْإِیمَانَ إِلَى قَلْبِهِ لَا تَذُمُّوا الْمُسْلِمِینَ وَ لَا تَتَبَّعُوا عَوْرَاتِهِمْ فَإِنَّهُ مَنْ تَتَبَّعَ عَوْرَاتِهِمْ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَوْرَتَهُ وَ مَنْ تَتَبَّعَ اللَّهُ تَعَالَى عَوْرَتَهُ یَفْضَحْهُ وَ لَوْ فِی بَیْتِهِ.
اى گروهى كه به زبان اسلام آورده‌ايد و ايمان به قلبشان نرسيده، مسلمانان را نكوهش نكنيد و به جستجوى عيوبشان نباشيد؛ زيرا هركس عيوب آنان را جستجو كند، خداوند عيوبش را دنبال می‌کند، و هركه خدا عيبش را دنبال كند، گرچه در خانه‌اش باشد رسوايش می‌کند».[1]

پی‌نوشت:
[1]. کلینی، الکافی، ج2، ص354.