رشد و پرورش نهال خلاقیت، نیازمند آفت‌زدایی از برخی شرایط محیطی و ویژگی‌های فردی دارد که مانع از بروز و رشد این استعداد می‌گردد.
خلاقیت یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت است که با یادگیری، قابل تقویت و افزایش است. خلاقیت مانند یک نهال است. نهال احتیاج به آبیاری و خاک مناسب دارد، نیاز به آفت‌زدایی برای رشد دارد. عوامل ایجاد خلاقیت و موانع ایجاد خلاقیت از جمله مسائل بسیار مهمی است که صاحب نظران حوزه تربیتی به آن پرداخته‌اند. در این یادداشت به برخی از موانع فردی خلاقیت که مربوط به ویژگی‌های شخصی افراد است و اجتماعی که مرتبط با شرایط محیطی و اجتماعی است، پرداخته می‌شود .
موانع فردی خلاقیت
1. ترس از شکست: افرادی که مدام از شکست هراس دارند، نمی‌توانند فعالیت‌های خلاقانه انجام دهند. همیشه تلاش می‌کنند که کارها را به شیوه‌ای که قبلاً انجام‌شده، انجام دهند؛ بنابراین والدین توجه داشته باشند که اگر فرزندشان شکست خورد، او را سرزنش نکنند.
. فرار از چالش: بعضی از افراد دوست ندارند خود را در موقعیت مبهم و چالش‌برانگیز قرار دهند؛ تحمل چنین موقعیت‌هایی برای ایشان بسیارسخت است؛ این درحالی است که گاهی باید خود را در چنین موقعیت‌هایی قرار دهیم.
3. عادت و روزمرگی: کسانی که برای فعالیت‌هایشان عادت به یک روش خاص می‌کنند، خلاقیت در آنها به حداقل می‌رسد.
4. اعتمادبه‌نفس پایین: کسانی که به خودشان باور ندارند و احساس توانمندی ندارند، خلاقیت پایینی دارند.
5- تفکر نکردن: اینکه مثلاً در مدرسه از دانش‌آموزان خواسته شود که مطالب را بدون فکر درباره آنها فقط حفظ کنند، موجب کاهش خلاقیت می‌گردد.
6- تسلیم شدن در برابر رویدادها: افرادی که اعتقاد به جبر در سرنوشت دارند و برای اراده انسان در سرنوشت نقشی قائل نیستند، تسلیم موقعیت‌ها می‌شوند و از خلاقیت دور می‌مانند.
7- کمبودهای عاطفی: اگر انسان‌ها چه کودک و چه بزرگسال از جهت عاطفی تأمین نباشند و ازلحاظ عشق و محبت سیراب نشوند، خلاقیت در آنها کاسته می‌شود.
موانع اجتماعی خلاقیت
1- کنترل بیش‌ازحد: در محیط‌هایی که مراقبت زیادی وجود دارد، افراد احساس می‌کنند که زیر نظر هستند و این مسئله موجب کاهش خلاقیت آنها می‌شود.
2- تعیین پاداش: مثلاً اینکه برای انجام یک فعالیت کودک پاداش قرار بدهیم، هرچند برای تقویت آن رفتار مؤثر است ولی موجب کاهش خلاقیت کودک در انجام کار می‌شود. زیرا ذهن و فکر کودک درگیر رسیدن به پاداش می‌شود.
3- محدودیت انتخاب: خانواده‌هایی که گزینه‌های انتخاب را برای فرزندان محدود و دستوری می‌کنند، از خلاقیت ایشان می‌کاهند. کودکانی که در بازی کردن آزادی بیشتری دارند خلاقیت آنها بیشتر پرورش می‌یابد.
4. فرهنگ: برخی آداب‌ورسوم و قوانین خشک که ضرورتی ندارد باعث می‌شود که ذهن بچه‌ها بسته باشد و خلاقیت آنها کاهش یابد. مثلاً در برخی مناطق کشور مشاهده می‌شود که برای مراسم ازدواج برخی رسم‌ها را باید انجام دهند که هیچ‌گونه مبنای منطقی ندارد.
5. همرنگی با جماعت: ضرب‌المثل معروف «خواهی نشوی رسوا، همرنگ جماعت شو» جمله غلطی است که در مقابل خلاقیت قرار دارد.
بنابراین از مطالب بالا نتیجه می‌شود که شرایط و ویژگی‌های اجتماعی و فردی، در بروز و پرورش خلاقیت مؤثر است. مهم این است که توجه داشته باشیم اگر موانعی بر سر راه خلاقیت خود و فرزندان وجود دارد، تلاش کنیم که آنها را رفع کنیم. اگر شخص هوش بالایی داشته باشد ولی محیط مناسب نباشد، خلاقیت او رشد نمی‌کند؛ ولی اگر فرد از هوش معمولی برخوردار باشد و در محیط مناسبی نیز قرار بگیرد، فرد خلاق و موفقی می‌شود.