گاهی ممکن است در ورای پر افت‌وخیز زندگی و درمسیر تحقق آرزوهایمان با شکست روبرو شده و دچار یأس و سرخوردگی شویم. داشتن امید به زندگی و نقشه راه آینده، نقش به سزایی در آرامش روانی و تحقق آرمانهای فردی و اجتماعی افراد دارد.
یکی از سنت‌های الهی برای رشد و بلوغ انسان امتحان و آزمایش است. بسیاری از انسان‌ها در این امتحانات الهی مردود و از ادامه راه ناامید می‌شوند. امیر بیان علی علیه‌السلام دراین‌باره می‌فرمایند: «کلُّ قَانِطٍ آيِسٌ»؛[1]«هر ناامیدی ناکام است». این جمله نشان می‌دهد ناامیدی، تأثیر بسزایی در ناکامی فردی و اجتماعی دارد. متأسفانه سیری‌ناپذیری بشر و رنگارنگی در تنوع و تحقق خواسته‌هایش او را از مسیر انسانیت دور ساخته و در اثر عدم تحقق همه آرزوها باعث یأس و ناامیدی بشر از ادامه مسیر می‌شود .
در نقطه مقابل، موفقیت فردی و اجتماعی، زمانی به وجود می‌آید که یک محرک درونی به نام امید وجود داشته باشد تا فرد را به سوی موفقیت و تحقق آرمان‌ها و آرزوها وا بدارد. جامعه‌شناسان و روان‌شناسان معتقدند عنصر امید، در همه مراحل زندگی اعم از تشکیل خانواده، انتخاب شغل، انتخاب همسر، انتخاب رشته در شرایط و بسترهای فردی و اجتماعی مؤثر بوده و کاربرد حیاتی دارد.
شکل‌گیری امید همت، کوشش، صبر و توکل انسان را بالا می‌برد و گام‌های فرد را برای ساخت زندگی ایده‌آلِ مبتنی بر ایمان، استوارتر می‌کند. استواری که به زندگی جهت داده، تنبلی و ناامیدی‌ها را ریشه‌کن و موانع و مشکلات را برطرف می‌کند.
به‌طورکلی درآموزه های روان‌شناختی و اعتقادی اسلام، اميد و آرزو جايگاه ویژه‌ای دارد تا جايی كه در روايات، از اميد به‌عنوان رحمت الهی یادشده است كه منشأ همت و كار به شمار می‌رود. پیامبر اسلام صلی‌الله‌عليه‌وآله دراین‌باره می‌فرمايد: «الأملُ رَحمةٌ لاُِمّتي، و لَوْ لا الأملُ ما أرْضَعَتْ والِدَةٌ وَلَدَها، و لا غَرَسَ غارِسٌ شَجَرا»[2]«آرزو، براى امت من رحمت است. و اگر آرزو نبود ، هيچ مادرى فرزند خود را شير نمى داد و هيچ باغبانى درختى بر نمى نشاند». امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام نیز می‌فرماید: «به‌راستی‌که اگر شما به خدا امید داشته باشید، به آرمانهای خویش رسیده‌اید و اگر به غیر خدا امید داشته باشید آرزوها و آرمان‌هایتان به نومیدی گراید».[3]
پی‌نوشت:
[1]. تمیمی آمدی، غررالحکم، ح 6842
[2]. مجلسی، بحارالانوار، ج74، ص173.
[3]. تمیمی آمدی، همان.