دعا از مهم‌ترین عناصر امیدآفرین برای رسيدن به هدف و نهراسيدن از مشكلات است. در سایه دعا، صبر، توکل، حرکت، جوشش و امید به آینده ایجاد می‌شود.
دعا عنصر مهمی در امیدسازی و بالا بردن ضریب اطمینان افراد در زندگی است؛ ضریب اطمینانی که انسان را به سوی کار و تلاش و رفع موانع، مشکلات و بن‌بست‌های زندگی سوق می‌دهد. البته صرف دعا کافی نیست؛ بلکه دعا باید به همراه حرکت و کوشش باشد؛ چنان‌که امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «از كسانی كه دعايشان مستجاب نمی‌شود، فردی است كه در خانه خود بنشیند و بگويد: خداوندا، مرا روزی ده! به او گفته می‌شود: آيا به تو دستور تلاش ندادم».[1]
این اکسیر سازنده، از چنان ظرفیت معنوی برخوردار است که می‌تواند برخی موانع، مشکلات و مریضی‌ها را برطرف کند. ازاین‌رو حضرت علی علیه‌السلام در طی مسیر زندگی از خداوند می‌خواهد که سختی‌ها را برایش آسان، غم‌ها را سبک و شرها را از او دفع کند: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِنَبِیِّکَ نَبِیِّ الرَّحْمَةِ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الَّذِینَ اخْتَرْتَهُمْ عَلى عِلْمٍ عَلَى الْعالَمِینَ اللَّهُمَ فَذَلِّلْ لِی صُعُوبَتَهَا وَ حُزُونَتَهَا وَ اکْفِنِی شَرَّهَا فَإِنَّکَ الْکَافِی الْمُعَافِی وَ الْغَالِبُ الْقَاهِر»؛[2] «خداوندا همانا من به وسیله پیامبرت و اهل‌بیت او به سوی تو روی می‌آورم؛ آن‌هایی که تو برگزیدی و برتری دادی از روی علم آنان را بر جهانیان. خدایا پس بر من آسان گردان سختی و دشواری آن [امر مهم را] و درستی و ناهمواریش را، و بازدار از من شر آن را؛ زیرا تو کفایت‌کننده و بخشنده عافیت از بلایی و غلبه‌کننده و مسلط و توانا هستی».
مقام معظم رهبری دعا را مهم‌ترین عنصر محرک برای جلوگیری از رکود فکری و جسمی برشمرده، می‌فرماید: «گاهی شما برای انجام کاری خسته می‌شوید، از خدای متعال نیرو می‌خواهید، خدا هم به شما نیرو می‌دهد و راه می‌افتید. گاهی در یک انتخاب دچار مشکل می‌شوید، از خدای متعال هدایت و دستگیری می‌خواهید، خدا هم شما را هدایت می‌کند. یکی هم هست که در آن شرایط از خدا نیرو نمی‌خواهد، نیرو هم گیرش نمی‌آید؛ از خدا هدایت نمی‌خواهد، هدایت هم گیرش نمی‌آید...».[3]
با نگاهی به آموزه‌های دینی، به ویژه منابع دعایی، می‌توان دریافت که مهم‌ترین عنصر انگیزه‌ساز در زندگی انسان، امید است؛ امیدی که سایر عناصر حیاتی مانند اعتماد، آمادگی و عمل، به وجود آن وابسته و حول محور آن می‌چرخند. این دعاها به انسان می‌آموزد که اگر امید در زندگی باشد، انسان نه‌تنها هیچ‌گاه به بن‌بست، رکود و پوچی نمی‌رسد، بلکه خیزش و حرکت خود را برای گره‌گشایی از مشکلات و ناهمواری‌ها دو برابر می‌کند .
پی‌نوشت:
[1]. كلينی، اصول كافی، تهران، دارالكتب الاسلامية، 1407ق، ج2، ص511.
[2]. راوندی، الخرائج و الجرائح، قم، مؤسسة الإمام المهدى عليه‌السلام، 1409ق، ج2، ص577.
[3]. بیانات در دیدار دانشجویان و اساتید دانشگاه‌های استان همدان، ۱۳۸۳/۰۴/۱۷.