انفاق کردن را به کودکان بیاموزید

هر یک از کلمات که در اسلام عزیز به کار گرفته شده است یقیناً دربردارنده معنا و مفهومی خاص و جایگاه بلندی در دین مبین اسلام است که باید به معنا و مفهوم آن انسان پی ببرد و بداند که از اهمیت ویژه‌ای نزد پروردگار عالم برخوردار است.یکی از کلمات مهم و واژگان مهمی که در دین مبین اسلام به کار رفته است و از اهمیت ویژه‌ای نیز

برخوردار است هم جنبه دنیوی و هم جنبه مادی و اخروی آن را مورد بررسی باید قرار داد کلمه و واژه صدقه است

اسلام عزیز ما، دین خوبی‌هاست دین مهربانی‌هاست در اسلام بیش از هر دین آسمانی و هر ادیان زمینی و آسمانی دیگری نسبت به مهربانی کردن به افراد کم بضاعت یا بی‌بضاعت و محروم از لحاظ مالی و اقتصادی توصیه شده است آنقدر این

بحث از دیدگاه اسلام حائز اهمیت است که پیامبر خوبی ها در این خصوص میفر مایند:«هرکس شب را سیر بخوابد وهمسایگانش گرسنه باشند از ما نیست»همسایه می‌بایست از حال همسایه با خبر باشد اینطور نباشد که همسایه‌ای گرسنه باشد و

همسایه دیگر در کمال سیری سر بر بالین بگذارد.خب حدو حدود همسایه که در روایت امده است چقدر است؟در کلام مولا علی ع بیان گردیده است: «امام علي عليه السلام می فرماید: حَرِيمُ المَسجدِ أربعونَ ذِراعا ، و الجِوارُ أربعـونَ دارا مِن

أربعةِ جَوانِبِها»(1)

در سوره مبارکه نور آیه ۳۵ به این ویژگی مهم پرداخته شده است که بخشی از ثروت انسان برای خداوند است مال الله تعبیر شده و در جای دیگری خداوند اینگونه میقرماید: «آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَأَنْفِقُوا مِمَّا جَعَلَكُمْ مُسْتَخْلَفِينَ فِيهِ ۖ فَالَّذِينَ آمَنُوا

مِنْكُمْ وَأَنْفَقُوا لَهُمْ أَجْرٌ كَبِيرٌ»2 (الا ای بندگان) به خدا و رسول او ایمان آرید و از آنچه شما را در آن وارث گذشتگان گردانید (به راه خدا) انفاق کنید، پس بر آنان که از شما ایمان آوردند و انفاق کردند پاداش بزرگ (بهشت ابد) خواهد بود

صاحب تفسیر نمونه در رابطه با این ایه شریفه اینگونه میفرمایند:[ «وَ أَنْفِقُوا مِمَّا جَعَلَكُمْ مُسْتَخْلَفِينَ فِيهِ».

دعوت به ايثار، فداكارى و گذشت، از مواهبى كه انسان در اختيار دارد، منتها اين دعوت را مقرون به اين نكته مى‌كند كه، فراموش نكنيد: «در حقيقت مالك اصلى خدا است»، و اين اموال و سرمايه‌ها چند روزى به عنوان امانت نزد شما سپرده شده، همان گونه كه قبلًا در اختيار اقوام پيشين بود.

و به راستى نيز چنين است؛ زيرا در آيات گذشته خوانديم كه مالك حقيقى كل جهان خداوند است، ايمان به اين واقعيت بيانگر همين است كه ما امانت‌دار او هستيم، چگونه ممكن است امانت‌دار فرمان صاحب امانت را ناديده بگيرد؟!

ايمان به اين حقيقت، به انسان روح سخاوت و ايثار مى‌بخشد، و دست و دل او را در انفاق باز مى‌كند.

تعبير به «مُسْتَخْلَفِين» (جانشينان) ممكن است اشاره به نمايندگى انسان از سوى خداوند در زمين و مواهب آن باشد، و يا جانشينى از اقوام پيشين، و يا هر دو.

و تعبير به «مِمَّا» (از چيزهائى كه ...) تعبير عامى است كه نه تنها اموال، بلكه تمام سرمايه‌ها و مواهب الهى را شامل مى‌شود، و همان گونه كه قبلًا نيز گفته‌ايم انفاق، مفهوم وسيعى دارد كه منحصر به مال نيست، بلكه علم و هدايت و آبروى اجتماعى، سرمايه‌هاى معنوى و مادى ديگر را نيز شامل مى‌شود.

و براى تشويق بيشتر مى‌افزايد: «آنهائى كه از شما ايمان بياورند و انفاق كنند، اجر بزرگى دارند» «فَالَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ أَنْفَقُوا لَهُمْ أَجْرٌ كَبِيرٌ».

توصيف اجر به بزرگى، اشاره‌اى به عظمت الطاف و مواهب الهى، و ابديت و خلوص و دوام آن است، نه تنها در آخرت كه در دنيا نيز قسمتى از اين اجر كبير عائد آنها مى‌شود.] اشاره به تفسیر نمونه برای روشن شدن معنای انفاق.

ابتدا برای روشن شدن مطلب به معنای صدقه می‌پردازیم صدقه از صدق به معنی راستی و درستی و مطابقت حرف و عمل و هماهنگی گفتار و اعتقادات و اعمال و جوارحی است به مهریه زن از این جهت صدا گفته می‌شود که گواه صدق و

راستی اعتقاد در دوستی است.

اسلام عزیز یک دین همگانیست و اهمیت بسزایی به صدقه داده است انفاق را از بزرگترین مسائل می‌داند برای اینکه می‌خواهد همه افراد جامعه به طور یکسان از ثروت برخوردار باشند و از آن استفاده کنند و بهره ببرند لذا در قرآن کریم

پروردگار عالم با بیان مختلف و با مضامین مختلف انسان‌های توانمند را به  انفاق کردن و بخشش کردن سوق می‌دهد و بدین سبب اهمیت انفاق را بیان می‌کند«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنفِقُوا مِمَّا رَزَقْنَاكُم مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَ يَوْمٌ لَّا بَيْعٌ فِيهِ وَلَا خُلَّةٌ وَلَا

شَفَاعَةٌ ۗ وَالْكَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ» 3 اى کسانى که ایمان آورده اید! از آنچه به شما روزى داده ایم، انفاق کنید; پیش از آن که روزى فرار رسد که در آن، نه خرید و فروشى هست (تا بتوانید نجات را خریدارى کنید)، و نه دوستى سودى دارد، و نه

شفاعتى شامل حالتان مى شود و کافران، خود ستمکارند

و یا در آیه‌ای دیگر اینگونه می‌فرماید :«وَأَنفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ ۛ وَأَحْسِنُوا ۛ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ»4 و در راه خدا انفاق کنید; و (با ترک انفاق،) خود را به دست خود، به هلاکت نیفکنید; و نیکى کنید که خداوند،

نیکوکاران را دوست مى دارد.

و یا در ایه ای  دیگر اینگونه می فرمایند:« يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَيِّباتِ ما كَسَبْتُمْ وَ مِمَّا أَخْرَجْنا لَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ لا تَيَمَّمُوا الْخَبيثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ وَ لَسْتُمْ بِآخِذيهِ إِلاَّ أَنْ تُغْمِضُوا فيهِ وَ اعْلَمُوا أَنَّ أللهَ غَنِيٌّ حَميدٌ»5 اى کسانى‌که ایمان آورده‌اید!

از اموال پاکیزه‌اى که به‌دست آورده‌اید، و از آنچه از زمین براى شما خارج ساخته‌ایم [از منابع و معادن و درختان و گیاهان]، انفاق کنید؛ ‌و براى انفاق، به سراغ بى‌ارزش آن نروید درحالى‌که خودِ شما، [به هنگام پذیرش اموال، ] حاضر نیستید

آنها را بپذیرید؛ ‌مگر از روى اغماض و کراهت. و بدانید خداوند، بى نیاز و ستوده است.

ویا در ایه ای دیگر میفرمایند:« إِنَّ الْمُصَّدِّقِينَ وَالْمُصَّدِّقَاتِ وَأَقْرَضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا يُضَاعَفُ لَهُمْ وَلَهُمْ أَجْرٌ كَرِيمٌ »6 همانا مردان و زنانی که در راه خدا (به فقیران) صدقه و احسان کنند و به خدا قرض نیکو دهند (یعنی به محتاجان قرض الحسنه

دهند) احسان آنها را چندین برابر سازند و پاداش با لطف و کرامت نیز خواهند داشت.

ویا در ایه ای دیگر میفرمایند:« مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا ۖ وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَىٰ إِلَّا مِثْلَهَا وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ » 7 هر کس کار نیکو کند او را ده برابر آن خواهد بود و هر کس کار زشت کند به قدر کار زشتش مجازات شود و بر آنها

اصلا ستم نخواهد شد.
 
خوب ما تا اینجا از برکات صدقه و اهمیت صدقه در دین مبین اسلام از منظر ایات شریف قران کریم آشنا شدیم حال باید این نکته را ذکر کنم که صدقه در دین اسلام بسیار حائز اهمیت می‌باشد و چقدر خوب است که صدقه دادن را به کودکانمان

نیز بیاموزیم و به آنان یاد بدهیم صدقه دادن را اگر کودکانمان ببینند پدر و مادر انفاق می‌کنند انچه که می‌گویند به آن عمل نیز می‌کنند یقیناً صدقه دادن را یاد خواهند گرفت.

نکته دیگر این است که والدین گرامی اگر می‌خواهند انفاقی داشته باشند این انفاق را از دستان کودکشان داشته باشند اگر انفاق پول است مالیست این انفاق را کودک انجام بدهد اگر انفاق پوشاک است این انفاق را کودک انجام بدهد کودک را با

انفاق کردن آشنا کنیم باید بدانیم که انفاق کردن و صدقه دادن دفع بلا می‌کند روایت شریف در این باره می‌فرماید:« الصدقة تدفع البلاء وهي انجح دواء ، وتدفع القضاء وقد ابرم إبراما ، ولا يذهب بالادواء إلا الدعاء والصدقة.8 پیامبر خدا ص

فرموده اند که:صدقع دادن بلا را دفع میکند وموثر ترین دارو است صدقه قضای حتمی را دفع میکند وچیری جز دعا وصدقه درد را از بین نمیبرد.

صدقه دادن موجب بسته شدن باب بلا میشود:«از پیامبر اسلام نقل شده: عنه (صلى الله عليه وآله): الصدقة تسد سبعين بابا من الشر»9 صدقه دادن هفتاد در بلا را میبندد.

صدقه دادن موجب افزایش در رزق و روزی می‌شود:« وقال صلى الله عليه وآله وسلم:أكثِرُوا مِنَ الصَّدَقَةِ تُرزَقُوا»10 صدقه کلید روزیست صدقه زیاد بدهید تا روزی داده شوید

در روایت آمده است صدقه دهنده با خدا معامله می‌کند نه با بندگی خدا صدقه را بنده خدا نمی‌گیرد بلکه خود خدا آن صدقه را می‌گیرد و خود او پاداش صدقه دهنده را خواهد داد که با هیچ ملاک ومعیارو خط کشی قابل سنجش نمیباشد.

در روایت و ایه ای از قران کریم امده است در این باره:« أَلَمْ يَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ هُوَ يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَيَأْخُذُ الصَّدَقَاتِ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ»11 آیا مؤمنان هنوز ندانسته‌اند که محققا خداست که توبه بندگان را می‌پذیرد و صدقه آنها را قبول

می‌فرماید و خداست که بسیار توبه پذیر و بر خلق مهربان است؟

والدین گرامی در روایتی بسیار زیبا که سینه به سینه از بزرگان،من جمله سیدالشهدا علیه السلام از اقا رسول الله{ صل الله علیه واله وصلم}نقل میکند امده است:«عن أبي عبدالله عن آبائه قال :قال رسول الله : خلتان لا احب أن يشاركني فيهما أحد :

وضوئي فانه من صلاتي ، وصدقتي فانها من يدي إلى يد السائل ، فانها تقع في يد الرحمن»12 پیامبر خدا میفرماید:2چیز است که دوست نمیدارم کسی با من شریک شود.1:وضویم زیرا که جز نمازم است 2:صدقه ام که باید از دست من به

دست سایل برسد زیرا صدقه در دست خدای رحمان قرار میگیرد.

در این روایات چقدر زیبا میفرمایند بزرگان دین ما وچگونه از نگاه تشویقی میخواهند بندگان را به سوی صدقه دادن رهنمون کنند تا از ایت ثواب کثیر ان کسی جانماند حال چقدر خوب است این مسایل را به کودکانمان بیاموزین و از خیرو برکات

این کار اگاهشان نموده وتشویق به این عمل پسندیده کنیم.البته خوب است با تشویق وارد شویم وجنبه تشویقی داشته باشد یعنی اگر فرزند جنین کار نیکی انجام داد حال نتنها صدقه بلکه هر کار نیک وخدا پسمدانه دیگر اورا بشدت مورد تشویق

قرار دائه تا این کار را ادامه دهد.

 صدقه دادن از اهمیت و ثواب ویژه ای برخوردار است،تا جاییکه که خداوند صدقه را جز با دست خویش نمیگیرد در حدیثی نورانی از امام صادق ع امده است:« وعن أبي عبدالله قال : « إن الله تبارك وتعالى يقول : ما من شئ إلا وقد وكلت من يقبضه غيري إلا الصدقة ، فاني أتلقفها بيدي تلقفا»13امام صادق ع فرموده است که خداوند تبارک وتعالی می

فرماید:هیچ چیزی نیست مگر اینکه کسی را مامور گرفتن ان کرده ام بجز صدقه که ان را با دست خودم میگیرم.

پس در نتیجه با توجه به آموزه‌های قرآنی و روایات فراوانی که در این باب از ائمه معصومین ما علیهم صلوات اللهم اجمعین وارد شده است می‌توانیم انفاق کردن و یا صدقه دادن را به عنوان یکی از مهمترین عوامل کسب آرامش و آسایش روحی حتی در زمینه اجتماعی چه برای خودمان و چه برای خانواده و فرزندانمان در نظر بگیریم و به آن عمل کنیم چرا که با این کار فرهنگ انفاق و صدقه دادن را در جامعه به عنوان یک هنجار اجتماعی و یا یک پدیده اجتماعی می توان جا انداخت و به عنوان یک فرهنگ اجتماعی بدان نگاه کرد تا از برکات معنوی آن در خانواده و اجتماع بهره برد.

منابع:

1. . شيخ صدوق، الخصال،جامعه مدرسين قم، 1403 هجري قمری، جلد2،ص 544

2.سوره مبارکه حدید ایه 7

3.سوره مبارکه بقره ایه 254

4.سوره مبارکه بقره ایه 195

5.سوره مبارکه بقره ایه 267

6.سوره مبارکه حدیدایه 18

7.سوره مبارکه حدیدایه160

8.بحار الأنوار - ط مؤسسةالوفاء  العلامة المجلسي  جلد : 96  ص  137 ح71

9.ميزان الحكمة  المحمدي الري شهري، الشيخ محمد جلد : 2  صفحه : 1595

10.قواعد حياتية على ضوء روايات أهل البيت (ع)  الشيخ علي الفتلاوي  جلد : 1  صفحه : 466

11.سوره مبارکه توبه ایه 104

12.بحار الأنوار - ط مؤسسةالوفاء  العلامة المجلسي  جلد : 80  صفحه : 329 ح 2

13. بحار الأنوار - ط مؤسسةالوفاء العلامة المجلسي  جلد : 96  صفحه : 134