هر مسلمانی که بالغ، عاقل و هوشیار بوده و فقیر نباشد، باید در پایان ماه رمضان برای خود و نانخورهایش فطریه پرداخت کند.
زَکات فِطره یا فطریه از واجبات مالی اسلام است که در روز عید فطر پرداخت میشود. مقدار زکات فطره برای هر نفر، سه کیلوگرم از خوراک معمول مردم؛ مانند گندم و برنج است که معادل پولی آنها را هم میشود پرداخت کرد.
طبق فتوای فقیهان، این زکات بر کسی واجب است که در شب عید فطر فقیر نبوده و عاقل، بالغ و هوشیار باشد. چنین شخصی باید زکات خود و نانخورهایش را پرداخت کند.
بهفتوای فقیهان، موارد مصرف زکات فطره، همان موارد هشتگانه مصرف زکات است؛ اما برخی فقها معتقدند بنا بر احتیاط واجب، فطریه را فقط باید به فقیر شیعه داد.
چند گروه از پرداخت فطریه معاف هستند:
فقرا: یکی از گروههایی که لازم نیست فطریه پرداخت کنند، فقرا هستند. اهمیت این افراد برای کمکرسانی به اندازهای است که سایر افراد میتوانند فطریه خود را به آنها بدهند.
اما باید توجه شود که فقیر به کسی گفته می شود که هزینه امرار معاش متعارف یک ساله خودش و نانخورهایش را به صورت یکجا و یا به طور متناوب نداشته باشد. پس اگر کسی در شب عید فطر خرجی یک سال را ندارد اما شاغل است و هر ماه درآمدی دارد، فقیر محسوب نمیشود. همچنین اگر کسی بیکار باشد اما هزینه یک سال آینده را داشته باشد، فقیر محسوب نمی شود. اما فرد بیکار که خرجی یک سال آینده را داشته باشد، فقیر به حساب می آید.
کسانی که دیگری فطریه او را پرداخت می کنند: وقتی شخصی نانخور دیگری محسوب میشود، از پراخت فطریه معاف میشود. از نظر فقهی نانخور به کسی گفته می شود که از لحاظ اقتصادی و همچنین خوراک به دارایی دیگری وابسته است.
حتی اگر شخصی شاغل بوده و دارای درآمد باشد، اما هزینه خوراکش را دیگری پرداخت کند، مانند جوانان شاغلی که هزینه زندگیشان را والدین پرداخت می کنند، باز هم از پرداخت فطریه معاف هستند و والدین یا شخصی که مخارج را پرداخت می کنند باید فطریه را هم ادا کند.
دختری که به خانه شوهر برود: اگر دختری قبل از غروب آفتاب آخرین روز ماه رمضان به خانه شوهر برود و به طور رسمی زندگی مشترک خود را شروع کند، فطریهاش بر عهده شوهر است. اما اگر بعد از غروب آفتاب آخرین روز ماه رمضان به خانه شوهر برود، پدرش باید فطریه او را بپردازد. به عبارت دیگر دختری که عقد کرده ولی در خانه پدر زندگی میکند، فطریهاش بر عهده پدر است؛ مگر اینکه قبل از غروب آفتاب آخرین روز ماه رمضان به خانه شوهر برود.
جنین: فطریه دادن برای بچهای که در شکم مادر است و هنوز متولد نشده، واجب نیست چون هنوز نانخور کسی محسوب نمیشود.
نوزاد: اگر نوزاد بعد از غروب آفتاب آخرین روز ماه رمضان به دنیا بیاید، فطریه ندارد. اما اگر نوزادی در ماه رمضان و قبل از غروب آفتاب آخرین روز این ماه به دنیا بیاید، پدرش یا کسی که مخارج مادر را متحمل میشود باید فطریه او را پرداخت کند.
منابع: ویکی شیعه و تسنیم