این روزها که بازار شعارسازی و ایجاد گفتمان برای نامزدهای انتخاباتی داغ است، شاهد عجیب‌ترین رویکرد از سوی یکی از نامزدهای انتخاباتی هستیم. وی به صورت غیرقابل باوری تمامی تبلیغات خود را بر استفاده از کارشناسان متمرکز کرده است. او تقریباً در پاسخ به هر پرسشی به اینکه با کارشناسان مشورت می‌کنم، اکتفا می‌کند. هرچند بهره بردن از نظرات کارشناسی لازم است؛ اما بنا به دلایلی که ذکر خواهد شد، قطعاً نمی‌تواند یک شعار انتخاباتی باشد.
همان‌گونه که وزیر و معاون داشتن نمی‌تواند یک شعار انتخاباتی باشد، استفاده از کارشناسان نیز نمی‌تواند یک شعار و وعده انتخاباتی باشد؛ چرا که به کار گرفتن کارشناسان یک امر اختیاری و شخصی نیست؛ بلکه برای یک شخص به ویژه در قامت ریاست جمهوری یک ضرورت است.
یک رئیس‌جمهور به صورت طبیعی در هر روز کاری، با سیل مسائلی مواجه خواهد بود که برای تعیین راهکار و مسیر حل آن، چاره‌ای به جز ارجاع به کارشناس نیست. یک رئیس‌جمهور نه فرصت کافی دارد تا خود به تنهایی کارشناسی کند و نه در همه موضوعات، دارای بینش و دانش لازم است که به واسطه آن از شنیدن نظرات دیگران بی‌نیاز باشد.
همچنین هر وزارتخانه، برخوردار از صدها کارشناس است که در حوزه‌های مختلف، مشغول به بررسی و ارائه نظر کارشناسی هستند. آن‌ها به عنوان کارشناسان اجرایی، ارتباط تنگاتنگی با بدنه تصمیم‌گیری دولت دارند. کارشناسانی که با کار میدانی، واقعیت‌های موجود را به مقامات بالاتر گزارش داده و در واقع برای مسئولان ارشد، میدان دید می‌دهند. معمولاً کارشناسان میانی نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌ها داشته و اطلاعات جمع‌آوری‌شده و تنظیم‌شده از سوی آنان منجر به تصمیم‌گیری می‌شود، اما گلوگاه کارشناسی کشور همان انتخاب وزرا، معاونان، دستیاران و مشاوران ارشد کابینه و شخص رئیس‌جمهور است که معمولاً یا از اطرافیان موجود در ستادهای انتخاباتی برگزیده می‌شوند، یا با مشورت مهره‌های اصلی ستاد انتخاباتی، آن‌ها در لیست کابینه قرار گرفته و به رئیس‌جمهور منتخب معرفی می‌شوند، اما مسئله اصلی این است که ما دولت بدون کارشناس نداشته و نخواهیم داشت؛ منتهی جمع‌بندی نظر کارشناسان و توجه به اقتضائات کشور از جهت سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و امنیتی، ملاحظه‌ی جوانب و آثار و تبعات مرحله اجرا و اقدام، مقوله مهمی است که توان رئیس‌جمهور در آن حرف اول را میزند.
البته مشکل اصلی بر خلاف آن چیزی که برخی ادعا می‌کنند، کارشناسی نشدن امور و عدم استفاده از کارشناسان نیست، بلکه برعکس، امروزه انباشت نظر کارشناسان مختلف با حجم زیاد و سختی انتخاب میان آنان به دردسری بزرگ بر مدیران کشور تبدیل شده است. صدها و هزاران نظر و دیدگاه مختلف که هرکدام راهی متفاوت را پیشنهاد می‌دهند.
بدتر از همه، نفوذ برخی عوامل مغرض به نام کارشناس در اطرافیان رئیس‌جمهور است؛ کسانی که به نام کار کارشناسی به دنبال توقف و اخلال در امور کشور هستند و اجازه استفاده از فرصت‌ها را نمی‌دهند.
یادمان نرفته است جولان جاسوسان و عوامل نفوذی در محیط زیست ایران که در نتیجه گزارش‌های به ظاهر علمی آنان، بسیاری از امور کشور همانند انتقال آب به فلات مرکزی ایران قفل شد تا جایی که حتی حسن روحانی به مخالفت با آنان پرداخت و اعلام کرد: درحالی که دیگران در حال بهره‌گیری از آب دریای خزر هستند، اما ما معطل مانده‌ایم و تماشا می‌کنیم. کشورهای همسایه در دریای خزر این همه آلودگی درست می‌کنند، به گونه‌ای که در ساحل خزر در مازندران، گیلان و گلستان لایه نفتی روی آب بسته شده است و ما استفاده مشروع‌مان از این دریا را به بهانه‌های بسیار جزئی که نادرست و ناصحیح است، انجام نمی‌دهیم.
وی با اشاره به این که برخی مقالاتی که در دنیا نوشتند، گویی برای عدم توسعه ما نوشته شده است والا خودشان که به نوشته‌های خودشان توجه نمی کنند، گفت: ما گاهی گرفتار یکسری مقاله شدیم و رفتیم پشت سر آن مقاله‌ها و ملت خودمان را به دردسر انداختیم. آن‌ها هم خودشان هیچ مراعات نمی‌کنند. مگر آن‌ها این مسئله و بحث‌های مربوط به گازهای گلخانه‌ای را که می‌گویند، خودشان مراعات می‌کنند. حسن روحانی با بیان اینکه باید برای محیط‌زیست و نیز رفاه مردم تلاش کنیم، گفت: این همه آلودگی در دنیا انجام می‌گیرد اما به خودمان که می‌رسیم، می‌خواهیم خط به خط را اجرا کنیم. فکر می‌کنیم این‌ها آیات قرآنی است در حالی که چنین نیست و این‌ها توصیه‌هایی است که در دنیا شده و ما هم باید به آن توصیه‌ها توجه کنیم ولی زندگی مردم برای ما اصل است![1]
همین نظرات پی در پی کارشناسان ادعایی و چاپ سفارشی مقالات آنان در رسانه‌ها باعث شد که در دولت روحانی، پروژه‌های انتقال آب به کلی متوقف شود و کمتر از چند سال بعد و در زمان دولت شهید رئیسی، بیش از هشت استان کشور دچار تنش آبی شود. مشکلات آبی که به مخاطره امنیتی برای کشور تبدیل شد و موجب برخی درگیری‌های خیابانی شد.
مقام معظم رهبری هم که از برخی سوءاستفاده‌ها در دستگاه کارشناسی مطلع بودند، چندین مرتبه هشدار داده و خواهان به‌کارگیری کارشناسان امین و خبره شدند. ایشان در یکی از دیدارها با دولت وقت می‌فرمایند:
«من بارها در دولت‌های قبل و شاید با بعضی از شما دوستان هم در جلسات خصوصی و غیرخصوصی گفته‌ام که گاهی کارشناسی‌های مغرضانه، پوست خربزه زیر پای مسئولان است. به عنوان یک کارشناس یک کاغذ را روی میز انسان می‌لغزانند و این می‌شود یک سندی که آدم باید دنبالش برود؛ اما آدم نمی‌فهمد از کجا آمده است. من از این قبیل دیده‌ام».[2]
اینک نیز باید در انتخابات پیش رو، از کسانی که همه برنامه‌ها را به کارشناسان ارجاع داده و بدون هیچ برنامه مشخصی، دولت آینده خود را در اختیار کارشناسان قرار می‌دهند، نگران بلکه ترسناک بود. مشخص است که در صورت پیروزی کاندیداهای گرفتار شده و هضم شده در کارشناسان، بار دیگر کشور به بهشت جاسوسان تبدیل خواهد شد.
پی‌نوشت:
[1]. پایگاه خبری تحلیلی اسرار، https://www.asraremrooz.ir/news/1087
[2]. دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3349