چکیده: در سیره معصومین (علیهم السلام) نسبت به این سنت حسنه صدقه بسیار سفارش شده است که علاوه بر اینکه کمکی به فرد فقیر می گردد. فواید بسیاری نیز برای خود فرد صدقه دهنده و کمک کنده به فقیر داشته و دارد.
گرايش ذاتي انسان به اجتماع موجب مي شود كه هرگونه دوری کردن از اجتماع امري ناپسند، زشت و ضد طبيعت عادي شمرده شود و كساني كه از اجتماع گريزان هستند به عنوان انسان هاي بيمار و دور از شخصيت انسان طبيعي شناخته شوند. بر همین اساس همه‌ی ما دوست داریم اجتماعی داشته باشیم بدون هیچ معظلات اجتماعی و فاصله طبقاتی، و بخاطر همین خصوصیت است علاقه مندیم به اینکه هیچ فقیری روی زمین و بالاخص در کشور عزیزمان ایران نباشد. و از دیرباز و زمانهای بسیار قدیم یک سنت حسنه در دین و آیین ما هم به آن سفارش شده و مورد عمل مردم واقع می گردد و آن سنت «صدقه» و کمک به فقرا می باشد.
در سیره معصومین (علیهم السلام) نسبت به این سنت حسنه بسیار سفارش شده است که علاوه بر اینکه کمکی به فرد فقیر می گردد. فواید بسیاری نیز برای خود فرد صدقه دهنده و کمک کنده به فقیر داشته و دارد.
در روایتی از ثمرات صدقه علاوه بر کمک به فقیر به طولانی شدن عمر و دوری هفتاد بلا اشاره شده است.
امام باقر (علیه السلام) می فرمایند:
«اَلبِرُّ وَ الصَّدَقَةُ يَنفيانِ الفَقرَ وَ يَزيدانِ فِى العُمرِ وَ يَدفَعانِ عَن صاحِبِهِما سَبعينَ ميتَةَ سوءٍ [1] كار خير و صدقه، فقر را مى بَرند، بر عمر مى افزايند و هفتاد مرگ بد را از صاحب خود دور مى كنند».
امروزه یک روش و سنت خوبی در کشور ما ایجاد شده است و آن قرار دادن یک موسسه و شرکت غیر انتفاعی به نام «کمیته امداد امام خمینی» که وظیفه سامان بخشیدن و در مسیر اصلی کمک های نقدی و غیر نقدی مردم و رساندن آنها به دست فقرا را دارد.
اما اینجا چند سوال ایجاد می شود:
1ـ کسی که پول در صندوق صدقات قرار می دهد پول بعنوان صدقه بوده و این پول به دست فقرای سید و غیر سید می رسد آیا این صدقات بر سادات حرام نمی باشد؟
پاسخ:«صدقات مستحب را می توان به سادات داد ولی صدقات واجب مانند زکات، و فطریه بر سادات حرام است».[2]
بر این اساس چون صدقات درون این صندوق ها صدقات مستحبی می باشد لذا مصرف آن برای سادات بلا اشکال می باشد.
2ـ گاهی این پول به فقرای غیر مسلمان هم می رسد آیا می توان به غیر مسلمان نیز صدقه داد؟
پاسخ:«در صورتیکه نیازمند باشد و عداوتی نسبت به مسلمین نداشته باشد اشکالی ندارد».[3]
3ـ گاهی اوقات از پول صندوق صدقات به کارمندان پاداش هایی داده می شود حکم این عمل چگونه است؟
پاسخ: «پرداخت مقداری از اموال صندوقهای صدقات به کارکنان و کارمندان کميته امداد به عنوان پاداش، علاوه بر حقوق ماهيانه ای که از آن کميته می گيرند، اشکال دارد بلکه تا رضايت صاحبان اموال به اين کار احراز نشده، جايز نيست، ولی دادن مقداری از آن به کسانی که در جمع آوری موجودی صندوقها کمک می کنند به عنوان اجرت المثل کارشان اشکال ندارد، به شرطی که برای جمع آوری و رساندن صدقات به افراد مستحق به کمک آنها نياز باشد، به‌خصوص اگر ظاهر امر نشان دهد که صاحبان اموال راضی به اين کار هستند».[4]
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی نوشت:
[1]. من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج2، ص66.
[2]. سایت آیت الله مکارم.
[3]. همان.
[4]. سایت نشرآثار مقام معظم رهبری.