چکیده: طبق شواهد متعدد فضیلت اولین اسلام آورنده خاص امام علی است و پیامبر اکرم نه تنها اسلام آوردن، امیرالمؤمنین را پذیرفت، بلکه در یوم الدار، امام را در نوجوانی به‌عنوان برادر، وصی و جانشین خویش معرفی فرمود.
با نزدیک شدن به بیست و هشت رجب سال روز تشرّف امیرالمؤمنین امام علی (علیه‌السلام) در نوجوانی به دین اسلام به‌عنوان اولین فردی که فضیلت ایمان به رسالت پیامبر اسلام (صلی‌الله‌وعلیه‌وآله) را کسب نمودند شایسته است تبیینی پیرامون این فضیلت اختصاصی حضرت و شبهات پیرامون آن صورت گیرد.
امیر مؤمنان امام علی (علیه‌السلام) از کودکی یعنی شش‌سالگی در خانه پیامبر و تحت تربیت آن حضرت پرورش یافت و امام نخستین کسی بودند که به رسول خدا (صلی‌الله‌وعلیه‌وآله) ایمان آورند، چنانکه خودشان نیز در نهج‌البلاغه تأکید می‌فرماید: «لم یسبقنی الا رسول‌الله بالصلاه [1] تنها کسی که پیش از من نماز گزارد، رسول گرامی اسلام بود» درباره این فضیلت اختصاصی حضرت به قدری شواهد تاریخی وجود دارد که جای هیچ گونه تردیدی نیست و آنچه که این فضیلت را نمایان‌تر می‌کند اینکه خود پیامبر اسلام (صلی‌الله‌وعلیه‌وآله) از ایشان دعوت کرد تا اسلام را بپذیرد که نشانگر عظمت مقام والای فکری امام است چه اینکه حضرت این فضیلت را در سن ده سالگی و نوجوانی کسب نمودند. [2]
برخی خواسته‌اند این فضیلت اختصاصی حضرت را این‌گونه زیر سؤال ببرند که اسلام علی (علیه‌السلام) به دلیل سن کم و جاری نشدن احکام الهی، بر او فضیلت نیست در پاسخ به این شائبه واهی خالی از لطف نیست که داستانی نقل شود و آن اینکه آورده‌اند؛ «مأمون عباسی در ضمن گفت‌وگو با چهل تن از علمای اهل سنت، درباره اولویت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در امر خلافت، از اسحاق بن حماد بن زید پرسید: آن روز که پیامبر مبعوث شد، چه عملی از تمام اعمال، برتر بود؟
اسحاق پاسخ داد: اخلاص در شهادت به توحید و رسالت پیامبر.
مأمون: آیا کسی را سراغ داری که بر علی (علیه‌السلام) در اسلام، پیشی گرفته باشد؟
اسحاق: علی (علیه‌السلام) در حالی اسلام آورد که کم سن و سال بود و احکام الهی، بر او جاری نمی‌شد.
مأمون: آیا اسلام علی (علیه‌السلام) به دعوت پیامبر بود و آیا پیامبر اسلام، علی (علیه‌السلام) را نپذیرفت؛ چگونه ممکن است پیامبر کسی را به اسلام دعوت کند که اسلامش پذیرفته نیست؟! اسحاق در مقابل این پرسش قاطع، هیچ پاسخی نداشت». [3]
در این فضیلت اختصاصی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) ابوجعفر اسکافی معتزلی در رساله خود می‌نویسد: «همه مردم می‌دانند که علی (علیه‌السلام) افتخار پیش‌گامی در پذیرش اسلام را دارد. پیامبر روز دوشنبه مبعوث شد و علی (علیه‌السلام) روز سه شنبه، ایمان آورد و پیوسته می‌فرمود: من هفت سال قبل از دیگران نماز خواندم و من نخستین کسی هستم که اسلام آوردم. این مسئله، از هر مشهوری، مشهورتر است و ما کسی را درگذشته نیافته‌ایم که اسلام علی (علیه‌السلام) را سبک بشمرد یا بگوید او اسلام آورد؛ درحالی‌که کودکی خردسال بود. عجب اینکه افرادی مثل عباس و حمزه، برای پذیرش اسلام، منتظر عکس العمل ابوطالب بودند؛ ولی فرزند ابوطالب، هرگز منتظر پدر ننشست و ایمان آورد. [4]
قرآن کریم نیز بلوغ را شرط دررسیدن به فضائل والا نمی‌داند چنانکه تأکید دارد برخی از پیامبران در کودکی به فضائل والا دست‌یافته‌اند؛ «وَ آتَیْناهُ الْحُکْمَ صَبِیًّا [مریم/ 12] ما فرمان نبوت را در کودکی به یحیی (علیه‌السلام) عطا کردیم» فراتر از همه این شواهد، همان است که پیامبر اکرم نه تنها اسلام آوردن، امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) را پذیرفت، بلکه در یوم الدار، امام را در نوجوانی به‌عنوان برادر، وصی و جانشین خویش معرفی فرمود. [5]
----------------------------------
پی‌نوشت:
[1]. نهج البلاغه، ترجمه شهيدي، سيد جعفر، تهران، چاپ سوم، 1371ش، خطبه 131.
[2]. المعيار و الموازنه، ابوجعفر، الاسکافي، تحقيق المحمودي، الشيخ محمد باقر، بيروت، 1398ق، ص68 ـ 69؛ انساب الاشراف، بلاذري، تحقيق حميدالله، محمد، مصر،
[3]. الغدیر، علامه امینی، ج 3، ص 236؛ به نقل از عقدالفرید، ج 3، ص 43؛ احمد رحمانى همدانى، امام على(ع)، ص 359؛ شیخ صدوق، عیون اخبارالرضا، ج 1، ص 199.
[4]. الغدیر، علامه امینی، ج 3، ص 236و 237؛ به نقل از عقدالفرید، ج 3، ص 43.
[5]. تفسير رازي، فخر رازي، بيروت، نشر دارالفكر، 1410 هـ .ق ج 5، ص221.