راهکار برخورد با حوادث دردناک

اخلاق حرفه‌ای يكي از مسائل مهم جوامع بشری است. شاید عده‌ای بر این باورند که اخلاق در مشاغل و حرفه‌ها جایگاهی ندارد، ولی امری بسیار مهم و کارآمد می‌باشد. اخلاق حرفه‌ای دارای تعاریف گوناگون است، امّا بهترین تعریفی که می‌توان به آن اشاره کرد این می‌باشد: «اخلاق فردی، مسئوليت‌پذيری فرد است در برابر رفتار فردی خود‌‌، صرفاً به منزله يك فرد انسانی و اخلاق شغلی، مسئوليت‌پذيری يك فرد است در برابر رفتار حرفه‌ای و شغلی خود‌‌، بگونه‌ای که در جایگاه شغلی خود باید مسئولیت کارهایش را از نظر اخلاقی بر عهده بگیرد.» [1]
بر اساس این تعریف باید گفت، از مهمترین مسائل در اخلاق حرفه‌ای، مسئوليت‌پذيری فرد در برابر رفتار حرفه‌ای و شغلی خود‌‌ می‌باشد. با بوجود آمدن حوادث است که افراد محک خورده و چگونگی رفتارشان با مشکلات و حوادث مشخص می‌شود. مثلا در برخورد 2 قطار مسافربری در سمنان، بعضی از مسئولان مربوطه، قبل از هر بررسی، تقصیرات را به گردن چند کارمند جزء راه‌آهن انداختند و با سخنانی غیر مسئولانه به آسانی از آن گذشتند، در صورتی که اخلاق حرفه‌ای این است که باید خود مسئولیت این اتفاق را در مرحله اوّل بپذیرند.
امّا در این میان، تنها رهبر انقلاب بود که اخلاق حرفه‌ای و مسئوليت‌پذيری در این حادثه، دغدغه‌اش بود. بر همین اساس حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در پی حادثه تلخ و دردناک و جان‌باختن و آسیب‌دیدگی جمعی از مسافران و زائران حضرت امام رضا(علیه‌السلام)، در پیامی ضمن طلب رحمت و مغفرت الهی برای درگذشتگان و دعا برای شفای آسیب‌دیدگان، تأکید کردند: «مسئولان از این حوادث دردناک به آسانی عبور نکنند و دغدغه‌ی حلّ ریشه‌ئی این مصائب و امثال آن از مسائل مردم را در صدر اولویت‌های خود قرار دهند.» [2]
رهبر انقلاب در این پیام به چهار نکته اساسی اشاره کرده‌اند:
1. به آسانی عبور نکردن مسئولان از حوادث دردناک 
2. دغدغه‌مند بودند در حوادث
3. اولویت قرار دادن حوادث و امثال آن
4. حل ریشه‌ای حوادث
این چهار نکته بیانگر این امر است که چه میزان مسئوليت‌پذيری مسئولان در حوادث، دارای اهمیّت است. در این جاست که اخلاق حرفه‌ای در افراد و مسئولان خود را نشان می‌دهد. چرا باید بعضی از مسئولین در این اتفاقات، آن قدر راحت و بی‌دغدغه عمل کنند و حرف بزنند که گویی هیچ اتفاقی نیفتاده است؟ [3] بیان رهبری در این پیام، نشان می‌دهد که اولویت و دغدغه بعضی از مسئولین در این نوع حوادث، آنگونه نیست که به حل ریشه‌ای حادثه منتهی شود، بلکه فرار از مسئوليت‌پذيری و سطحی نگری به اتفاقات می‌باشد. 
رهبر انقلاب در قسمتی از این پیام علل این حادثه را که متوجه مسئولان است، اینگونه بیان می‌کنند: «قصور یا تقصیر و بی‌تدبیری دست‌اندرکاران خانواده‌هائی را داغدار کرد و موجب جان‌باختن و آسیب‌دیدگی جمعی از مردم عزیزمان شد.» [4] با توجه به سخنان رهبر انقلاب، اگر اخلاق حرفه‌ای در کار نباشد، با بروز حوادث، عدم مسئوليت‌پذيری بوجود آمده و راهکاری عمیق و دقیق و ریشه‌ای، برای رفع مشکلات مشابه بوجود نمی‌آید. مسئول اخلاق گریز در این حوادث خود را ناجی و دیگران را مقصر شناخته و به طور سطحی با مشکلات برخورد می‌کند.
بنابراین باید به این نکته ضروری توجه کرد که اگر می‌خواهیم به عنوان یک مسئول در هر جایی، با اخلاق حرفه‌ای و مسئوليت‌پذيری کامل با حوادث گوناگون، برخورد کنیم، راهکارش این است که سطحی نگر نبوده و با دغدغه و ریشه‌ای به حوادث نگاه کرد، به گونه‌ای که جزء اولویت اصلی کاری باشد.
________________________________

پی‌نوشت:
[1]. علي‌نقي اميری، محمد همتی، مهدي مبينی، اخلاق حرفه‌ای؛ ضرورتی برای سازمان، فصلنامه علمی تخصصی معرفت اخلاقي، شماره 4، نشر موسسه امام خمینی(ره)، قم.
[2]. پیام رهبر انقلاب در پی حوادث دردناک شهادت زائران در عراق و تصادف قطار 1395/09/06.
[3]. اعتراض نمادین دانشجویان به اظهارات آخوندی درباره حادثه سمنان، خبرگزاری تسنیم 06 آذر 1395.
[4]. پیام رهبر انقلاب در پی حوادث دردناک شهادت زائران در عراق و تصادف قطار 1395/09/06.