ترک واجب بخاطر لقمه ای نان

از جمله اموری که نقش اساسی در زندگی تک تک افراد بشری دارد و بیشترین مشغله فکری و ذهنی هر فردی را می تواند رقم بزند، مسئله روزی است.
مساله ی که هر فردی اعم از مسلمان یا کافر، دیندار یا بی دین به حسب آنکه در کره ی خاکی زندگی می کند، با آن سرو کار دارد و برای بدست آوردن آن چه تلاش هایی که صورت نمی گیرد و انسان هایی که در طلب روزی، از راه های حلال و حرام، برای بدست آوردن لقمه ای نان، روز خود را شب می کنند.
اما نکته ی حائز اهمیت برای ما آنجاست که مبادا روزی تقسیم شده، مانع انجام واجبات شود. همانگونه که امام حسن عسکری (علیه السلام) می فرمایند: «مبادا طلب روزى كه از طرف خداوند متعال تضمين شده، تو را از كار و اعمالِ واجب باز دارد.» [1]
در میان مردم بیشتر جنبه مادی رزق و روزی مورد توجه است، در حالیکه رزق اعم از مادی و معنوی است.
بنابر فرمایش امیرالمومنین (سلام الله علیه) که «رزق دو نوع است: رزقی که تو به دنبال آن هستی و رزقی که آن به دنبال توست.» [2] عمده این قسم دوم است، چرا که تا تو را نیابد، تو را رها نمی کند. چون آن رزق را خدا برای تو مقدر فرموده است. بطوری که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در همین راستا می فرماید: «اگر فرزند آدم از رزقش که برای او مقدر شده فرار کند، آن طور که از مرگ فرار می کند، آن رزق به او می رسد، همانطور که مرگ به او می رسد.» [3]
بنابراین اگر بفهمیم و بالاتر از آن باور داشته باشیم رزقی به دنبال ماست و ما را می یابد، دیگر جایی باقی نمی ماند برای اینکه برای رسیدن به این رزق، واجبات الهی را ترک کرده تا بلکه روزی بیشتری را کسب کنیم و بلکه قباحت دارد در هنگام نیاز خود را نزد دیگر بندگان خوار کنیم، چون بنابر تصریح قرآن کریم: «وَ مَا مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا [هود/6] و هيچ جنبنده‏ اى در زمين نيست مگر [اينكه] روزيش بر عهده خداست.»
ولی بسیاری از انسان های طماع و البته ساده لوح اینگونه می پندارند که ممکن است رزق آنها نرسیده و یا اینکه تصور می کنند کسی می تواند رزق آنان را تنگ کند. اما پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «رسیدن رزق به خود را کند مپندارید، ممکن نیست بنده خدا بمیرد مگر آنکه آخرین قسمت از رزقی که برایش مقدر شده به او برسد.» [4]
آری ترک وظیفه و یا انجام گناه باعث تنگی رزق می شود که این مربوط به خودمان است و انجام وظیفه و ترک معصیت روزی را بسوی خود جلب کند. امام باقر (علیه السلام) فرمودند:«همانا بنده گناه می کند و روزی از او دور می شود.» [5]
نکته ی مهم اینکه باید بدانیم رزاق خداست ولی خداوند چنان مقدر فرموده که رزق ما از طرق و واسطه های مختلف به ما برسد. اما اگر این واسطه ها و ابزارها مقصد شدند، خدا از مقصد بودن می افتد و در واقع رزاق واقعی را گم می کنیم؛ اینجاست که در طلب روزی به واجبات الهی پشت کرده و معاصی وارد زندگی انسان می شود.
و کلام پایانی آنکه توجه به این سفارش حضرت امیر (علیه السلام) به فرزند گرامی اش، خاطر انسان را در پی کسب روزی آسوده می سازد و دل آدمی را آرام می کند و آن اینکه: «از دنیا آنقدرش مال توست که به کمک آن قیامتت را که جایگاه اصلی توست، اصلاح کنی و اگر نسبت به آنچه از دست داده ای، نگران هستی، پس باید نگران باشی نسبت به آنچه هنوز به دست نیاورده ای.» [6]
____________________________
پی نوشت:
[1]. «قالَ عليه السلام:لا يَشْغَلُكَ رِزْقٌ مَضْمُونٌ عَنْ عَمَلٍ مَفْرُوضٍ». بحارالا نوار. مجلسی. ج 75، ص 374، ح 22.
[2]. نهج البلاغه، سید رضی، ترجمه دشتی. نامه 31.
[3]. مستدرک الوسایل، محدث نوری، ج 13. ص 31.
[4]. نهج الفصاحه، ابوالقاسم پاینده. ص669. ح2447.
[5]. کافی. کلینی. ج2، ص 270.
[6]. نهج البلاغه، سید رضی. ترجمه دشتی . نامه 31.