پاداش نيكوكاران دو برابر است يا ده برابر؟
الف) دو برابر است
ومَا أَمْوَالُكُمْ وَلَا أَوْلَادُكُمْ بِالَّتِي تُقَرِّبُكُمْ عِنْدَنَا زُلْفَى إِلَّا مَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَأُولَئِكَ لَهُمْ جَزَاءُ الضِّعْفِ بِمَا عَمِلُوا وَهُمْ فِي الْغُرُفَاتِ آمِنُونَ ﴿۳۷، سبا﴾ و اموال و فرزندانتان چيزى نيست كه شما را به پيشگاه ما نزديك گرداند مگر كسانى كه ايمان آورده و كار شايسته كرده باشند پس براى آنان دو برابر آنچه انجام دادهاند پاداش است و آنها در غرفه ها[ى بهشتى] آسوده خاطر خواهند بود.
ب) ده برابر است
منْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ ﴿۱۶۰، انعام﴾ هر كس كار نيكى بياورد ده برابر آن [پاداش] خواهد داشت و هر كس كار بدى بياورد جز مانند آن جزا نيابد و بر آنان ستم نرود.
مجازات گناهکاران چطور؟ یک برابر است یا دو برابر؟
الف) یک برابر
منْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ ﴿۱۶۰، انعام﴾ هر كس كار نيكى بياورد ده برابر آن [پاداش] خواهد داشت و هر كس كار بدى بياورد جز مانند آن جزا نيابد و بر آنان ستم نرود .
ب) دو برابر است
قالَ ادْخُلُوا فِي أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ فِي النَّارِ كُلَّمَا دَخَلَتْ أُمَّةٌ لَعَنَتْ أُخْتَهَا حَتَّى إِذَا ادَّارَكُوا فِيهَا جَمِيعًا قَالَتْ أُخْرَاهُمْ لِأُولَاهُمْ رَبَّنَا هَؤُلَاءِ أَضَلُّونَا فَآتِهِمْ عَذَابًا ضِعْفًا مِنَ النَّارِ قَالَ لِكُلٍّ ضِعْفٌ وَلَكِنْ لَا تَعْلَمُونَ ﴿۳۸، اعراف﴾ گفت در ميان امتهايى از جن و انس كه پيش از شما بودهاند داخل آتش شويد هر بار كه امتى [در آتش] درآيد همكيشان خود را لعنت كند تا وقتى كه همگى در آن به هم پيوندند [آنگاه] پيروانشان در باره پيشوايانشان میگويند پروردگارا اينان ما را گمراه كردند پس دو برابر عذاب آتش به آنان بده [خدا] میفرمايد براى هر كدام [عذاب] دو چندان است ولى شما نمىدانيد.
الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ ﴿۱۹﴾أُولَئِكَ لَمْ يَكُونُوا مُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ وَمَا كَانَ لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِيَاءَ يُضَاعَفُ لَهُمُ الْعَذَابُ مَا كَانُوا يَسْتَطِيعُونَ السَّمْعَ وَمَا كَانُوا يُبْصِرُونَ﴿۲۰، هود﴾ همانان كه [مردم را] از راه خدا باز میدارند و آن را كج میشمارند و خود آخرت را باور ندارند، آنان در زمين درمانده كنندگان [خدا]نيستند و جز خدا دوستانى براى آنان نيست عذاب براى آنان دو چندان میشود آنان توان شنيدن [حق را] نداشتند و [حق را]نمىديدند.
-------------------------------------
کاربران محترم مي‌توانيد در همين بحث و يا مباحث ديگر انجمن نيز شرکت داشته باشيد: http://www.btid.org/fa/forums
همچنين مي‌توانيد سوالات جديد خود را از طريق اين آدرس ارسال و از طریق کدپیگیری که دریافت میکنید پاسخ را مشاهده نمائید: http://www.btid.org/fa/node/add/forum
تمامي کاربران مي‌توانند با عضويت در سايت نظرات و سوالاتي را که ارسال ميکنند را به عنوان يک رزومه فعاليتي براي خود محفوظ نگه‌دارند و به آن استناد کنند و همچنين نظراتشان جهت نمايش، ديگر منتظر تاييد مديرانجمن نيز نباشد؛ براي عضويت در سايت به آدرس مقابل مراجعه فرمائيد: www.btid.org/fa/user/register
پاسخ اجمالی:
"الضِّعْف" به معنای دو یا سه برابر نیست بلکه معنای آن به طور اجمال چند برابر شدن چیزی است. مطلبی که شما از آن در آیات پاداش بهشتیان غفلت کردید. البته این اشتباه در مورد برداشت شما از آیات بیان عذاب جهنمیان بیشتر هم هست؛ چون در آن آیات اگر اندکی دقت می کردید می فهمیدید که هیچ تناقضی وجود ندارد.
پاسخ تفصیلی:
تمام اشکالی که شما گرفتید و به خیال خود یک تناقض گویی در قرآن کریم را کشف کرده اید؛ ناشی از یک اشتباه است. اشتباه در فهم معنای "ضِعْف" که این لغت در زبان عربی و کتب لغت اینگونه معفی شده است:« والضعف في كلام العرب: أصله المثل إلى ما زاد ، وليس بمقصور على مثلين ...، وجائز في كلام العرب أن تقول هذا ضعفه أي مثلاه وثلاثة أمثاله ; لأن الضعف في الأصل زيادة غير محصورة... فأقل الضعف محصور وهو المثل ، وأكثره غير محصور؛ و الضعف در کلام عرب به معنای این است که چیزی به مانندش افزوده شود و این در معنای دو برابر محدود نمی شود... و در کلام عرب جایز است که گفته شود: هذا ضعفه به معنای دو برابر آن یا سه برابر آن. چرا که همانا الضعف در اصل زیادتی غیر محصور است ... پس کمترین مقدار در معنای ضعف محصور آن یعنی مانند آن است و بیشترین مقدار بیانگر این کلمه نا محدود است.»[لسان العرب، ابن منظور، محمد بن مكرم، ج۹، ص۲۰۵] و همین طور آمده:«قال الأزهري «الضعف» في كلام العرب المثل إلى ما زاد و ليس بمقصور على المثلين و جائز في كلام العرب أن تقول: هذا ضعفه أي مثلاه و ثلاثة أمثاله، لأن الضعف في الأصل زيادة غير محصورة؛ زهری گفته: الضعف در کلام عرب زیادتی چیزی را می گویند که فقط در معنای دو برابر به کار نمی رود. و جایز است در کلام عرب که گفته شود این ضعف آن است یعنی دو یا سه برابر است. چرا که ضعف در اصل زیادتی یافتن نا محدود را می گویند.»[الفرقان في تفسير القرآن بالقرآن، صادقى تهرانى، محمد، ج۱۱، ص۱۲۵]
بنا بر این ضعف نه تنها به معنای دو برابر یا سه برابر نیست بلکه در معنایینامحدود هم به کار گرفته می شود. پس در ترجمه های آیات بالا نباید در مقابل این کلمه، دو برابر را به عنوان ترجمه آورد. اینگونه هیچ مشکلی هم به عنوان تناقض پدید نمی آید. تناقضی که در اصل یک توهم برخاسته از اشتباه در ترجمه یک کلمه دارد.
اما درباره بخش مجازات، باز هم اشکال در عدم توجه شماست. خداوند در آیه اول به روشنی از این نکته پرده بر داشته که جهنمیان کاملا به مانند و برابر جرم عذاب می شوند و نه بیشتر. در این آیه:«وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ [انعام/۱۶۰]و هر كس كار بدى بياورد جز مانند آن جزا نيابد و بر آنان ستم نرود.»
اما در آیه بعدی سخن و در خواست جهنمیان مطرح شده است. یعنی جهنمیان با دیدن باعث و بانیان جهنمی شدنشان از خداوند می خواهند که آنها را چند برابر بیشتر عذاب کند. این خواسته و گفتگو هیچ تناقضی با آیه بالا ندارد و در آیه دیگر این بخش هم چیزی جز یک اصل عقلی بیان نشده است. معلوم است که افرادی که دیگران را گمراه کردند بیشتر از افراد گمراه عذاب می شوند و این به معنای تفاوت جرم و بر اساس آن تفاوت در عذابها است نه چند برابر جرم عذاب شدن جهنمیان.
نتیجه گیری
خداوند در مقابل اعمال خیر و صالح ده برابر پاداش اُخروی خواهد داد. مطلبی که در آیاتی از قرآن به صورت اجمالی و با لغت "الضعف" به معنای چند برابر آمده است. عذاب و عقاب اعمال زشت و ناپاک در قیامت نیز چیزی جز مانند همان اعمال نیست. یعنی مانند پاداش اعمال خیر، عذاب چند برابر نمی شود و آن مطلبی که در آیه ۳۸ سوره اعراف آمده، خواسته جهنمیان برای عذاب بیشتر باعثان جهنمی شدنشان است و در آیه ۲۰ سوره هود نیز تنها خبر از چند برابر بودن عذاب باعثان و مسببان جهنمی شدن دیگران نسبت به دیگر افراد آمده نه چیز دیگری.