نگاهى به بدعتهاى معاويه و مقابله فرهنگى امام مجتبى ‏عليه السلام

ترسيمی از اوضاع فرهنگی - سياسی دوران امامت امام حسن مجتبی عليه السلام
سستی در باورهای ديني، جهل و ناداني، دنيا پرستي، دوری از حق مداري، زياده خواهی از بيت المال و... بيانگر آشفتگی اوضاع فرهنگی دوران امامت امام حسن عليه السلام بود. مردم در جنگ با معاويه به دليل نااميدی از دست يابی به غنيمتها، سستی نشان دادند. آنها زرق وبرق حكومت معاويه و حكمرانی او را می‌ديدند و او را بر حكمرانی پيشوای معصوم خويش ترجيح می‌دادند، به گونه‌ای كه اين موضوع سبب احساس ناامنی در امام می‌شد. امام با ديدن چنين وضعي، همواره زير لباس خود زره بر تن می‌كرد. نقل كرده‌اند كه روزی نيز بين نماز، از سوی جماعت نمازگزار تيری به سوی امام پرتاب شد كه به سبب پوشيدن زره، زخم آن در ايشان كاری نيفتاد.(1)
سست عنصری اطرافيان امام، سبب شده بود كه ايشان در نزد افراد خويش هم احساس امنيت نكند. در آن روزگار، همه مردم به دنيا و دنيا پرستی روی آورده بودند؛ به گونه‌ای كه با ديدن درخشش سكه ها، دست از هر گونه دفاع از حق بر می‌داشتند. نوشته‌اند، روزی در زمان امير المؤمنين علی عليه السلام مردی كوفی سوار بر شتری نر وارد دمشق شد. مردی شامی او را ديد و افسار شترش را گرفت، گفت: «اين شتر ماده از آن من است كه در صفين آن را از من گرفته‌ای و بايد آن را پس بدهي.‌» ميان آنها درگيری روی داد. سپس نزد معاويه رفتند تا نزاع را حل كند. معاويه گفت: «اين شتر ماده از آن اين مرد شامی است و بايد آن را به او برگرداني.‌» مرد كوفی شگفت زده، گفت: «ولی اين شتر نر است نه ماده!‌» آن گاه معاويه رو كرد به حاضران كه تعداد آنها نزديك به پنجاه نفر بود، و پرسيد: «آيا اين شتر نر است يا ماده؟‌» همه پنجاه نفری كه حضور داشتند در پاسخ معاويه گفتند: «شتر ماده است.»
شگفتی مرد كوفی بيشتر شد، ولی به ناچار سخن خلاف واقع آنان را پذيرفت. پس از پايان جلسه و تحويل شتر به مرد شامي، معاويه مرد كوفی را فراخواند و دو برابر قيمت شتر را به او پرداخت و گفت: « نزد علی برو و بگو معاويه با صد هزار مرد جنگی به سوی تو می‌آيد كه هيچ يك فرق ميان شتر نر و ماده را نمی‌دانند.»(2)