از منظر قرآن، آسمان ابتدا خلق شده یا زمین؟

پاسخ:درآیه یازده فصلت می خوانیم که: «ثمُ‏ اسْتَوَى إِلىَ السَّمَاء؛ پس (از خلقت اصل زمين اراده حتمى خدا) متوجه به سوى آسمان شد.»

باید بدانیم که: با اینکه در غالب موارد، "ثم" نشانگر تأخر زمانی معطوف علیه از معطوف است، اما همواره اینگونه نبوده و گاهی کاملا بر عکس می باشد و این کلمه در این جا فقط براى تذکر و یادآورى نعمت هاى خدا است.( ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏1، ص 114) به عنوان مثال در این آیه ثم به معنی تاخیر نیست: "أ لم تر إلی ربک کیف مدّ الظلّ و لو شاء لجعله ساکنا ثم جعلنا الشمس علیه دلیلا؛ یعنی: آیا ندیدی که پروردگار تو چگونه سایه را گستراند و اگر اراده می نمود، آن را ثابت قرار می داد، سپس خورشید را نشانگر سایه قرار داد.»(فرقان/45) اگر "ثم" الزاما به معنای تأخیر در زمان بود، باید طبق این آیه، معتقد می شدیم که اول سایه وجود داشته و بعد از آن، خورشید به وجود آمده است! در حالی که بدیهی است تا خورشید نباشد، سایه ای هم وجود نخواهد داشت.
بنابر این، واژه "ثم" در آیه مورد بحث به هیچ وجه، نشانگر تأخیر زمانی نیست.
بنابراین بین آیه فوق و ایه 30 نازعات «وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِكَ دَحاها؛ « و زمین را بعد از آن(آسمان) گستراند.» تناقضی وجود ندارد؛ زیرا کلمه "دحا" که از ریشه "دحو" است به معنای آفرینش نیست، بلکه به معنای گسترش دادن است. چنانکه همین سؤال را از عمرو بن عبید و حسن بصرى پرسیدند که آنها گفتند: از کلمه "دَحاها" فقط گسترش زمین استفاده می شود نه آفرینش آن و ممکن است ترتیب آفرینش چنین بوده باشد که اول زمین خلق شده و پس از آن آسمان ها و سپس گسترش زمین.(طبرسی، فضل بن حسن، ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏1، ص 114)

برای مطالعه بیشتر
http://www.btid.org/fa/news/110410