همانطور كه غیبت، به دو مرحله تقسیم مىشد، نیابت و مقام نمایندگی حضرت نیز به دو مرحله تقسیم میشه:
1- نیابت خاصه که مربوط به دوران غیبت كوتاه مدت حضرته.
2- نیابت عامه که مربوط به دوران غیبت طولانی مدت حضرته و به فقهاى جامع الشرایط اختصاص داره.
در نیابت خاصه، حضرت افراد خاصی رو نماینده خودشون قرار داده بودن که بااسم و رسم، اونها رو معرفى كردن، و هر کدوم رو به وسیله نایب پیش از اون به مردم شناسونده بودن. اما نیابت عامه، بر اساس یک ضابطه کلى و معین این مقام به وسیله خود حضرت مهدى(عجلاللهتعالیفرجه) به عالمهای واجد شرایط سپرده شده و ازمیون فقها هر فردى که اون ضابطه رو از همه جهت و در همه ابعاد دارا باشه یعنی فقیه عادل مدیر مدبر باشه، به عنوان«ولی فقیه» نایب امام شناخته مىشه، و از سوی حضرت، اداره امور جامعه اسلامی را برعهده میگیره.
خود حضرت ولی عصر(عجلاللهتعالیفرجه) این مسؤلیت مهم رو به عهده فقها گذاشته و مردم رو به اطاعت از اونها دستور داده از حضرت نقل شده که:« واما الحوادث الواقعه فارجعوا فیها الى رواة حدیثنا فانهم حجتى علیکم وانا حجة الله علیهم.»[1] در حوادث و رخدادهایى که واقع مىشود به روایت کنندگان حدیث ما رجوع کنید که آنان حجت من بر شمایند، و من حجت خدا بر آنانیم.
از امام صادق علیهالسلام نقل شده که ایشون در ضمن حدیثى فرمودن: « واما من کان من الفقهاء صائنا لنفسه، حافظا لدینه مخالفا علی هواه مطیعا لامر مولاه فللعوام ان یقلدوه.»[2] «و اما هر یک از فقهاء که خوددار و حافظ دین خود و مخالف هوای نفس و مطیع فرمان مولای خود باشد عوام حق دارند از او تقلید کنند».
بخاطر همین، امور مسلمونها در زمان غیبت کبرى به دست «ولى فقیه» قرار داده شده که با نظر ولی فقیه باید انجام بشه و همه از تصمیمات و دستورات ولی فقیه باید اطاعت كنند.
پی نوشت:
[1] محاسن برقی، ج1، ص1، الفصول العشره، ص10، الغیبه طوسی، ص291.
[2] الاحتجاج، ج2، ص264، بحار الانوار، ج2، ص88.