اعتقاد به قیامت انسان ساز است

اعتقاد به معاد جزء با ارزش‌ترین مطالبی است که از سوی خداوند متعال برای جامعه بشری نازل شده است، آن چنان که حضرت حق یاد معاد را به عنوان یکی از برجسته‌ترین نعمت‌های خویش برای پیامبران الهی ذکر می‌کند و می‌فرماید: «إِنَّا أَخْلَصْناهُمْ بِخالِصَةٍ ذِكْرَى الدَّارِ*وَ إِنَّهُمْ عِنْدَنا لَمِنَ الْمُصْطَفَيْنَ الْأَخْيار[ص/46-47] به آنها خصلت ويژه ‏اى بخشيديم تا ياد قيامت كنند* و آنها نزد ما برگزيدگان و نيكانند.».
با این وجود برخی این نعمت الهی را انکار کرده‌ و می‌گویند: «آرزوی همه‌ی آدم‌ها داشتن زندگی آرام و بدور از ترس و استرس است، ولی یاد قیامت و ترس از جهنم این آرزوی انسان‌ها را به چالش می‌کشاند و ترس و استرس را به زندگی انسان وارد می‌کند.»

در پاسخ به این شبهه توجه به چند نکته ضروری است:
نکته اول: آنچه انسان را بیمار کرده و نابود می کند، حس پوچ بودن زندگی است؛ انسان اگر به قیامت باور نداشته باشد، بدون شک برای زندگی خود در دنیا نیز هدفی نخواهد داشت و فکر می کند با مردن از بین می رود و نابود می شود، لذا هیچ انگیزه ای برای ادامه زندگی نخواهد داشت و بدون شک دچار افسردگی و ناراحتی خواهد شد. به همین خاطر است که بسیاری از پوچ گرایان در غرب خودکشی کرده و به زندگی خود پایان می دهند، چون هدفی را برای ادامه حیات خود نمی یابند. بنابراین اعتقاد به قیامت و یاد آخرت و یاد مرگ برای ما بسیار مفید است و انسان را از پوچ گرایی نجات داده و امیدوار می سازد.

نکته دوم: چه کسی گفته اعتقاد به معاد و قیامت و یاد مرگ، مخرب است؟ این سخن ناصواب است، بلکه باید گفت: این اعتقاد عالی بوده و مایه حرکت انسان و انجام اعمال خیر است، به این دلیل که انسان معتقد به معاد می‌داند که هیچ عمل خیر و نیکی از وی ضایع نمی‌شود، و در قیامت پاداش عمل خویش را می‌بیند؛ لذا بدون توجه به رفتار دیگران به انجام کارهای نیک اقدام می‌کند و به این آیات قرآن اعتقاد راسخ دارد که می‌فرماید: «إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِكُمْ وَ إِنْ أَسَأْتُمْ فَلَها[اسراء/7] اگر نيكى كنيد به خود كرده ‏ايد و اگر بدى كرديد باز به خود كرده‏ ايد.» و یا اینکه می فرماید: « فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ * وَ مَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ [زلزله/7-8] هر كس به اندازه ذره ‏اى كار نيك كرده باشد، پاداش آن را خواهد ديد* و هر كس به اندازه ذره ‏اى كار بد كرده باشد، كيفر آن را خواهد ديد.»

نکته سوم: انسانی که به قیامت اعتقاد دارد، دارای پلیسی درونی است و هرگز اعمال نادرست و زشت را انجام نمی دهد؛ این انسان اگر در شرایطی قرار بگیرد که هیچ کس هم او را نمی بیند، باز عمل زشت انجام نمی دهد، دزدی نمی کند، حقوق دیگران را ضایع نمی کند، از بیت المال به نفع خود استفاده نمی کند، اعمال منافی عفت انجام نمی دهد و... این عامل درونی، این است که او معتقد است شخصی همیشه او را می بیند و همین اعمالش سبب بدبختی یا خوش بختی او در سرای دیگر است، پس مواظب رفتار خود است حتی در تنهایی و خلوت. پس باور به قیامت است که انسان ساز است.

حال با توجه به این نکات، به این حقیقت راه می‌یابیم که یاد قیامت سبب ترس و استرس نیست؛ بلکه این اعمال انسان است که این استرس و ترس را ایجاد می‌کند. این استرس نیز خیر و نیک است؛ زیرا سبب می‌شود که شخص به گناه آلوده نشود، همان گونه که وجود زندان در یک جامعه ضرورت دارد، ولی این ضرورت به این معنا نیست که تمام افراد جامعه دچار ترس باشند؛ بلکه این زندان برای اشخاص مجرم ترس را به همراه دارد و سبب می‌شود که به گناه آلوده نشوند، در غیر این صورت افراد بی‌گناه هیچگاه چنین خوفی نخواهند داشت.

بنابراین یاد مرگ سبب می‌شود انسان به سراغ گناه نرود و چنین ترسی مقدس و ممدوح است. این ترس به زندگی انسان شکل می‌دهد، نه تنها آرامش را سلب نمی‌کند، بلکه مایه بروز رفتارهای مثبت و عالی در انسان می‌شود، به طور مثال یک آدمی که دزدی می‌کند، اگر از همان اول به خود بگوید خدا من را می‌بیند و بازخواست می‌کند، حتی اگر از دست پلیس جان سالم به در برم، بعد از مرگ، باید بازخواست و عذاب شوم، بدون شک دست به چنین کاری نمی‌زند، پس اثر تربیتی بسیار عالی در انسان دارد.