براي اينكه بتوانيم با توجوانان رابطه صميمانه اي داشته باشيم و از مشكلات آنها آگاه شده و راه حلهاي درستي به آنها بدهيم بايد به چند نكته توجه كنيم:
1. شناخت شخصيت نوجوان؛ با شناخت ويژگي هاي دوره نوجواني برخي از رفتارهاي ناخوشايند آنان غير طبيعي انگاشته نمي شود تا موجب بروز عكس العمل در ما گردد و به تيرگي روابط با نوجوان بيانجامد.
2. استفاده از روش تغافل ﴿ناديده گرفتن﴾؛ از مؤثرترين روش هاي تربيتي در اين دوره «روش تغافل» است؛ يعني مسايل و مشكلات نوجوان را بزرگ نشان ندهيم كه در او ايجاد وحشت نمايد. او را به لحاظ رفتارهايش دايم بازخواست ننمايم، بلكه بايد نوجوان همواره در حال خوف و رجا باشد.
3. ايفاي نقش راهنما به جاي آمر؛ بهتر است در برخورد با مسايل نوجوان از خود او كمك بگيريم؛ چرا كه وي بايد اين واقعيت را بداند كه نخستين مسؤول حل مشكل او، خودش است و بايد براي حل آن اقدام نمايد. والدين و مربيان فقط وظيفه راهنمايي او را دارند تا از عواقب تصميم و كار او را مطلع سازند.
4. آموزش؛ مهم ترين دليل ترس و اضطراب از هر موضوعي جهل و ناآگاهي نسبت به آن موضوع مي باشد. براي كاهش ترس و اضطراب دوره ي نوجواني، آموزش هاي لازم در مورد بلوغ، دوست يابي، حل مسأله، چگونگي گذراندن اوقات فراغت، برنامه ريزي درسي و ... ضروري است.
5 . برقراري رابطه دوستانه و عاقلانه؛ با مراقبت دوستانه و عاقلانه ي خود، احساس ايمني و اطمينان را در وجود نوجوان ايجاد كنيم.
6 . اعتماد سازي؛ بايد بياموزيم كه چگونه حس اعتماد نوجوان را نسبت به خود جلب و جذب كنيم؛ چنانچه اعتماد ميان نوجوان و والدين كم رنگ شود، او براي حل مسايل خود به ديگران مراجعه مي كند.
7. ارتباط كلامي، مقدمه ارتباط عاطفي؛ والدين با تنظيم ساعات كار خود و بستر سازي مناسب در منزل بايستي فرصت كافي براي «ارتباط هاي كلامي» با اعضاي خانواده، به ويژه نوجوان را فراهم آورند؛ چرا كه ارتباط كلامي مقدمه ي «ارتباط عاطفي» است كه نوجوان سخت به آن نياز دارد.
8 . تأكيد بر محبت و پرهيز از خشونت؛ ارتباط با نوجوان اگر بر عشق و علاقه و صميميت استوار باشد، اعتماد به نفس را در او تأمين و تضمين مي نمايد؛ و چنانچه با فشار و خشونت همراه گردد، اختلال عصبي و دشواري هاي رواني را در پي دارد.
9. الگوهاي رفتاري والدين؛ نوجوان علاقه مند است كه والدين او شخصيتي مستحكم، با ثبات و پايدار را دارا باشند، چون به اتكاي شخصيت و همانند سازي آنان نيازمند است؛ از اين رو توجه والدين به الگوهاي رفتاري مورد تأكيد است.
10. پرهيز از مناقشات خانوادگي؛ خانه بايستي محلي آرام، امن و مستحكم براي اعضاي خانواده به ويژه نوجوان باشد. مناقشات و بحث و دعواي آشكار والدين به اين فضا لطمه مي زند و بهانه ي گريز نوجوان از خانواده را فراهم مي آورد.
11. گوش دادن؛ با نوجوان صحبت كنيم و با علاقه به سخنان او گوش فرا دهيم و بدانيم كه خوب گوش كردن به حرف هاي نوجوان رمز ارتباط مؤثر با اوست.
12. تكيه بر نقاط قوت؛ با مشاهده برخي ضعف ها، نوجوان را تحقير، سرزنش، يا مقايسه با ديگران نكنيم، بلكه سعي نماييم براي از بين بردن ضعف ها، نقطه هاي قوت را تجلي بخشيم.
13. انتظار به اندازه؛ با كسب شناخت همه جانبه از نوجوان به اندازه توان و ظرفيت وجود از وي انتظار داشته باشيم.
14. اجازه امتحان و خطا؛ نوجوان بايستي بياموزد كه از آزمون و مشكلات گريزان نباشد، بلكه براي حل مشكلات به دنبال كشف راه حل باشد؛ براي اين منظور اجازه خطا كردن را به او بدهيم تا از آن احساس گناه نكند و بتواند فرصت يافتن راه حل را بيابد.
15. مشورت با نوجوان؛ نوجوان در انديشه مستقل شدن است؛ بنابراين نبايستي عقايد خود را بر او تحميل نماييم، بلكه او را تحمّل كنيم و با مشورت گرفتن از او در امور خانه در كسب استقلال ياري اش كنيم.
16. فعال بودن نقش پدر در تربيت نوجوان؛ همان گونه كه «مادر» نخستين دليل و راهنماي كودك و نوجوان به زندگي اجتماعي است، وجود «پدري» كه بتوان بر او تكيه كرد نيز مورد نياز ضروري يك نوجوان است.
17. پذيرش بدون قيد و شرط نوجوان؛ نوجوان را همان گونه كه نشان مي دهد، بپذيريم، نه آن سان كه در رؤيا و تخيّل خود تصور مي كنيم. اگر نوجوان در خانواده مورد احترام قرار گيرد، پذيرش خويش را ـ همان گونه كه هست ـ خواهد آموخت.[1]
منابع:
[1]. روزنامه اطلاعات، ضميمه، 23/5/1386.
ماهنامه نامه جامعه، شماره سي و هشتم.