- در دنیا انسان نتیجه اعمال خود را می‌بیند و نتیجه اعمال او بستگی به انتخاب خود اوست که کار نیک یا بد را انتخاب کند.
انسان‌ها در طول زندگی به دنبال پیشرفت هستند و اگر روزی پیشرفت را در یکی از عرصه‌های زندگی‌شان تجربه نکنند احساس خوبی نخواهند داشت. چنان که امام علی علیه السلام می‌فرماید: «مَنِ اِعْتَدَلَ يَوْمَاهُ فَهُوَ مَغْبُونٌ؛ [1] هر كه دو روزش يكسان باشد مغبون گشته است.» در کنار رشد مادی نباید از رشد معنوی غافل شد، از همین سو مومنین باید برای رسیدن به درجات بالای ایمان و قرب و رضای الهی تلاش کنند.
ایمان به شرط خیرخواهی نسبت به دیگر افراد جامعه
ما مسلمانان اگر بخواهیم مومن واقعی باشیم باید در خوشی‌ها و ناخوشی‌ها به فکر برادر دینی خود باشیم. از همین رو پیامبر اکرم حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرمایند: «لَا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى يُحِبَّ لِأَخِيهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ؛ [2] هیچ کدام از شما مومن نیست مگر اینکه دوست بدارد برای برادرش آنچه را که برای خودش دوست می‌دارد.» ایمان به خدا و جلب رضایت الهی رابطه‌ی مستقیمی با خیرخواهی مومنین نسبت به یکدیگر دارد.
حدیثی برای تمام دوران زندگی
اگر به دقت نگاهی بیاندازیم متوجه این امر مهم خواهیم شد که بیشتر مشکلاتی که در سطح جامعه وجود دارد به دلیل فراموش کردن این اصل مهم در اسلام است که انسان نباید فقط خودش را ببیند بلکه هر آنچه را برای خودش می‌پسندد باید برای دیگران هم بپسندد. چنان‌که امام علی علیه السلام در این باره فرمودند: «أنْ تُحِبَّ للنّاسِ ما تُحِبُّ لنَفْسِكَ، و تَكْرَهَ لَهُم ما تَكْرَهُ لَها؛ [3] آنچه بر خود مى پسندى براى مردم نيز بپسند و آنچه براى خود نمى‌پسندى براى آنها نيز نپسند.» تنها عمل به این نسخه ساده و در عین حال بسیار ارزشمند می‌تواند به حل بسیاری از مشکلات جامعه بیانجامد.
امروزه بسیاری از مشکلات خانوادگی از قبیل عدم احترام بین اعضای خانواده، عدم تعهد و بی مسئولیتی، یاری نکردن اعضا و مشکلات اجتماعی مانند بی احترامی، بداخلاقی، دروغ و فریب و بی اعتنایی به فقیران و نیازمندان از عمل نکردن به مضمون همین حدیث نشأت می‌گیرد. رعایت کردن این اصل در همه عرصه‌های زندگی انسان می‌تواند راهگشا باشد. به عنوان نمونه اگر دوست داریم مورد احترام همسایگان قرار بگیریم شما هم باید به حقوق همسایه احترام گذاشته و از آزار و اذیت آنها دوری کنیم؛ یا اگر در رفاه هستیم ولی از اقوام و آشنایان یا همسایگان یا دیگر افراد جامعه کسانی هستند که به سختی زندگی خود را می‌گذرانند به آنها کمک کرده و با آنها همدلی و همدردی انجام دهیم، و البته شاید روزی ما محتاج شدیم و آنها به کمک ما بیایند. به عبارت دیگر، همه ما در یک کشتی قرار داریم که اگر اتفاقی برای این کشتی رخ دهد همه با هم غرق خواهیم شد. پس بهتر است همه ما با کمک به یکدیگر کاری کنیم که همگی سالم به مقصد برسیم.
هرچه کنی به خود کنی
آدمی جواب کارهای خوب و بد خود را خواهد دید وانتخاب با خود اوست که کار نیک یا کار بد را انتخاب کند. امام صادق عليه السلام دراین باره فرمودند:«مَنْ يَزْرَعْ خَيْرا يَحْصِدْ غِبْطَةً وَ مَنْ يَزْرَعْ شَرّا يَحْصِدْ نَدامَةً وَ لِكُلِّ زارِعٍ ما زَرَعَ؛ [4] هر كس خوبى بكارد، خشنودى درو مى كند و هر كس بدى بكارد، پشيمانى می‌چيند، هر كس هر چه بكارد، همان را دِرو مى كند.» کار نیک و بد در قبال دیگران دامن خود انسان را می‌گیرد. مثلا در مورد احترام به والدین و ضرورت عفت ورزی مردان، امام صادق علیه السلام فرمودند: «بِرُّوا آباءَكُمْ يَبِرَّكُمْ اَبْناؤُكُمْ وَ عِفُّوا عَنْ نِساءِ النّاسِ تَعِفَّ نِساؤُكُمْ؛ [5] به پدر و مادر خود نيكى كنيد تا فرزندانتان به شما نيكى كنند و به زنان مردم عفّت ورزيد تا زنانتان عفّت ورزند.» با عمل به این حدیث می‌توان از اعمال زشتی مانند بی احترامی و بی حرمتی در خانواده و خیانت‌ها و نگاه‌های شیطانی در جامعه جلوگیری کرد.
غم زدایی از دل مومن؛ معامله‌ای دو سر برد
انسان‌های بزرگ همیشه در اندیشه دیگران‌اند و از عمر گران بهای خود در جهت رفع گرفتاری‌های مردم استفاده می‌کنند. خدمت و کمک کردن به مردم می‌تواند در چارچوب واسطه خیر شدن، هدیه دادن، بخشودگی و یا حتی لبخندی غم زدا باشد و یقینا خداوند متعال این کارهای خیر را بی جواب نخواهد گذاشت. قرآن کریم دراین باره می‌فرماید: «فَآتَاهُمُ اللَّهُ ثَوَابَ الدُّنْيَا وَحُسْنَ ثَوَابِ الْآخِرَةِ وَ اللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ؛ [6] پس خداوند، پاداش اين دنيا، و پاداش نيك آخرت را به آنان عطا كرد، و خداوند نيكوكاران را دوست دارد.» گره گشایی از کار دیگر افراد جامعه باعث از بین رفتن غم انسان و سبب استجابت دعا خواهد شد. چنان که پيامبر صلي الله عليه و آله فرمودند:«مَنْ اَرادَ اَنْ تُسْتَجابَ دَعْوَتُهُ وَ اَنْ تُـكْشَفَ كُرْبَتُهُ فَلْيُفَرِّجْ عَنْ مُعْسِرٍ؛ [7] هر كس مى خواهد دعايش مستجاب شود و غمش از بين برود، بايد گره از كارتنگدستى باز كند.» پس کمک به آدم‌های نیازمند علاوه بر شاد کردن دل آنها باعث از بین بردن غم خود انسان هم خواهد شد.
بنابراین با عمل به احادیث ائمه علیهم السلام و به خصوصا حدیث ارزشمند «آنچه برای خود می‌پسندی برای دیگران هم بپسند» می‌توان بسیاری از مشکلات خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی را برطرف کرد و جامعه را به سمت خوشبختی و سعادت پیش برد.
پی نوشت:
[1] مشکاة الأنوار في غرر الأخبار، ج 1، ص 223.
[2] میزان الحکمه، ج 3، ص 179.
[3] نهج الفصاحه، ص 678، ح 2513.
[4] كافى، ج 2، ص 458، ح 19.
[5] الکافي، ج ۵، ص 554 ح ۵.
[6] سوره آل عمران، آیه 148.
[7] نهج الفصاحه ص 759 ، ح 2961.
عمل به احادیث ارزشمند معصومین علیهم السلام علاوه بر برطرف کردن مشکلات خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی باعث سعادت‌مندی در آخرت خواهد شد.