لجبازی کودک چهار ساله

بسیاری از مشکلات رفتاری در کودکان حاصل نوع رفتار پدر و مادر و ندانستن روشهای صحیح فرزند پروری و عدم پاسخ صحیح به نیازهای کودکان است، وقتی نیازهای دوران کودکی به درستی پاسخ داده نشود، ایجاد اختلالات روانی و رفتاری در کودکان و حتی در بزرگسالی آنها، دور از انتظار نیست، مثلا وقتی کودک لجبازی می کند، این لجبازی بر خاسته از اختلاف خواسته پدر و مادر با خواسته کودک است، حال اگر با اصول و فنون و تکنیکهای فرزند پروری آشنا باشیم، طوری عمل می کنیم که خواسته فرزند ما با خواسته ما مطابق باشد، در این صورت شاهد لجبازی کودک نخواهیم بود؛ مورد مشاوره ای زیر به این مساله می پردازد.

سوال:
کودک چهار ساله ای دارم که گاهی لجبازی می کند و برخلاف حرف بنده و پدرش عمل می کند و فقط با دعوا کردن دست از کارش برمی دارد، چه باید بکنیم؟ همچنین هر زمان از خانه بیرون می رویم، توقع خریدن چیزی را دارد و اگر دست خالی برگردیم ناراحت می شود چه باید کرد؟

پاسخ:
در مورد سوال اول دو مساله قابل توجه هست یکی لجبازی کودک و دیگری انتظارات شما از کودک  و امرو نهی کردن های شما؛ که باید به صورت موردی مشخص شود که مثلا در چه موردی با شما لجبازی کرده؟ شما چه انتظار و خواسته ای از او داشته اید؟ آیا شما در انتظاراتتان سخت گیر هستید؟ آیا معیارها و استانداردهای بالایی در زندگی، خصوصا تربیت فرزند دارید؟ و... همه اینها قابل بحث و بررسی هست.

یکی از جنبه های مهم در این مساله بررسی انتظارات شما از کودک است که  باید انتظاراتتان را تعدیل کنید. دیدید وقتی یک آدم بزرگ کم صبری می کند و زود می خواهد به خواسته اش برسد به او می گویند «انگار بچه! خب یه کم صبر کن !» ویژگی دوران کودکی همین است، کودکان دارای برخی خواسته های درونی هستند و بدون هیچ قید و شرطی در پی تامین آن خواسته ها و کشش های درونی هستند، یعنی به محض اینکه از درون احساس می کنند یک خواسته ای دارند، بدون هیچ فکر و اندیشه و حساب و کتابی بدنبال بدست آوردنش هستند و انتظار دارند کسی مانع نشود، و سریع برایشان فراهم شود.

این مساله از همان بدو تولد در کودکان هست، مثلا ببینید بچه وقتی گرسنه می شود شروع به گریه کردن می کند و شیر می خواهد، دیگر فکر نمی کند که ممکن است مامان الان شیر نداشته باشد، یا بگوید اوضاع اقتصادی بابام خوب نیست حالا یه کم صبر می کنم ببینم چه می شود، یا بگوید مامان دارد غذا درست می کند الان می آورد، پس گریه نکنم ! این ویژگی لازمه زنده ماندن و رشد کودک است، همین حس است که باعث می شود کم کم بچه مستقل شود و بتواند گلیمش از آب بیرون بکشد، نیاز به استقلال یکی از نیازهای مهم و اساسی کودک هست که اگر به درستی تامین نشود، کودک دچار آسیبهای روانی خواهد شد.

اما از طرف دیگر، مهم این است که پدر و مادر ها هم بدانند چطوری باید با این حس و نیازهای دوران کودکی برخورد کنند و به آن پاسخ بدهند تا فرزند خوب پرورش پیدا کند، اینجاست که ضرورت نیاز به آموزش و یادگیری مباحث فرزند پروری حس می شود و باید هر پدر و مادری با اصول و تکنیکهای آن آشنا باشد تا بتواند به خوبی او را پرورش بدهد.

مثلا یکی از اصول تربیت کودک این  است که بتوانید به جای امرونهی کردن کودک، ذهن او را با تکنیکهای خاصی برنامه ریزی کنی، یعنی کاری کنید که کم کم خودش بفهمد چه کاری خوب است و چه کاری بد است، یا به قول معروف به جای ماهی دادن به کودک،بتوانید ماهی گیری یادش بدهید، اگه دائم بخواهید با امر و نهی کردن، کودک را به کاری وادارید، یعنی ماهی دادن دست کودک، که این کار علاوه بر اینکه او را ناتوان و بی مهارت بار می آورد، وابسته تربیت می کند و نمی تواند رشد مطلوب روانی داشته باشد، اما اگر یاد بگیرد که خودش مساله خودش را حل کند و استقلال فکری پیدا کند، اینطوری شاهد لجبازی کودک هم نخواهید بود، چون با اراده و تصمیم درست، کاری را انتخاب می کند که مطابق با میل شما خواهد بود و دیگر امر ونهی مخالف با نظر او وجود نخواهد داشت تا شاهد لجبازی او باشید.

بنابراین توصیه و پیشنهاد ما برای حل این مساله این است که نسبت به آموزش اصول و تکنیکهای فرزند پروری اهتمام ویژه ای داشته باشید و با مطالعه کتب مفید و یا شرکت در کارگاه های فرزند پروری به این هدف برسید.
کتاب « روان شناس کودک خود باشید»، تالیف دکتر مبین صالحی، انتشارات موسسه امام خمینی (ره) را به شما معرفی میکنیم. این کتاب به بررسی نیازها، ویژگیها و مسایل کودکان 3  تا 6 سال می پردازد و نکات بسیار خوبی ذکر کرده است. جهت خرید اینترنتی کتاب میتوانید به سایت «مرکز مشاوره ماوا» وابسته به موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) مراجعه نمایید.

موفق باشید.