در هیچ کدام از روایات شیعه، حدیثی دال بر رضایت صدیقه طاهره(سلام‌الله‌علیها) از خلیفه اول وجود ندارد.
یکی از مهم‌‌‌ترین معیارهای تمییز حق و باطل نسبت به اعمال صحابه پیامبر(صلیاللهعلیهوآله) رضایت و خشنودی حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) است.
این معیار را رسول الله(صلیاللهعلیهوآله) در حدیث معروف زیر بیان کرده‌اند:
«فاطمه پاره‌ی تن من است هرکس او را بیازارد مرا آزرده است.»
این روایت با عبارت‌های مختلف و مضمونی یکسان در منابع شیعه و سنی نقل شده است.[۱]
بدون شک یکی از عوامل ناراحتی و آزردگی حضرت فاطمه(سلام‌الله‌علیها) بعد از شهادت پیامبر را می‌توان مسئله غصب فدک دانست.
منابع معتبر شیعه و سنی، کدورت و رنجش صدیقه طاهره از غاصبان فدک را گزارش کرده‌اند. به عنوان نمونه صحیح بخاری که معتبرترین کتاب در میان اهل سنت به شمار می‌رود، دست‌کم در سه جا غضبِ حضرت زهرا از خلیفه اول را گزارش کرده است.[۲]
در منابع شیعه نیز کتاب «سلیم بن قیس» در روایات مختلفی به این موضوع اشاره کرده است.[۳]
اما برخی برای توجیه این موضوع، ادعا می‌کنند ناراحتی و خشم حضرت صدیقه طاهره(سلام‌الله‌علیها) دوامی نداشته و در نهایت از خلیفه اول راضی شدند. ما در مقاله‌ی دیگری این مسئله را بررسی کرده و از منابع خود اهل سنت نشان داده‌ایم که حضرت زهرا تا آخر عمر از خلفا راضی نشدند.[۴]
در این میان برخی ادعا کرده‌اند در کتب شیعه آمده است حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) پس از مدتی از خلیفه اول راضی شدند و کدورت‌های میان آ‌ن‌ها برطرف گردید.
این ادعا به طور کامل باطل بوده و هیچ سند معتبری در شیعه به چنین مسئله‌ای اشاره نکرده است.
ادعای آلوسی در تفسیر روح المعانی
ادعایی که برخی نسبت به رضایت خلیفه اول در کتاب‌های شیعه مطرح کرده‌اند، برگرفته از تفسیر «روح المعانی» نوشته «محمود آلوسی» است.
آلوسی ضمن پذیرش ناراحتی و خشم حضرت فاطمه(سلام‌الله‌علیها) ادعا می‌کند خلیفه اول سرانجام توانست رضایت حضرت زهرا را جلب کند.
او برای اثبات ادعای خود از کتابی به نام «محاج السالکین» به عنوان یکی از معتبرترین کتاب‌های شیعه این چنین نقل قول می‌کند:
«هنگامی که ابوبکر دید فاطمه از او رنجیده ... تصمیم گرفت از فاطمه جلب رضایت کند. به همین منظور نزد حضرت زهرا رفت و گفت: ای دختر رسول خدا حق با توست اما پیامبر بعد از در نظر گرفتن مخارج شما و کارگران فدک سایر درآمد فدک را بین نیازمندان تقسیم می‌کرد. فاطمه فرمود پس تو نیز چنان کن. ابوبکر خداوند را قسم می‌خورد که این کار را انجام دهد و می‌گوید: خدا را تو شاهد باش که فاطمه از من راضی گردید.»[۵]
اما این ادعای آلوسی هیچ سند معتبر و درستی ندارد. در کتاب‌ها و منابع شیعه از قدیم تا کنون هیچ کتابی به نام «محاج السالکین» پیدا نمی‌شود. در رابطه با کتابی که هیچ اثری از آن در دسترس نیست نمی‌توان اظهار نظر کرد.
به جز آلوسی نیز منبع معتبر دیگری از اهل سنت چنین ادعایی نکرده و از این کتاب نام نبرده است. بنابراین نمی‌توان این سخن را ادعای درستی قلمداد کرد و به طور کلی باطل است.
بیان ابن میثم در شرح نهج‌البلاغه
«ابن میثم بحرانی» از علما و متکلمین قرن هفتم شیعه است. ایشان در شرح نهج‌البلاغه خود روایتی را درباره رضایت حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) از خلیفه اول به صورت زیر نقل می‌کند:
«روایت شده است که ابوبکر به حضرت زهرا گفت رسول خدا از درآمد فدک ، ما یحتاج شما را برمی‌داشت و باقی را در راه خدا تقسیم می‌کند، شایسته است تو نیز این چنین کنی. سپس فاطمه پذیرفت و به این موضوع راضی گردید.»[۶]
همانطور که در ابتدای روایت بیان شده، ابن میثم با تعبیر «روی: روایت شده» این حدیث را ذکر می‌کند و هیچ سندی برای آن ارائه نمی‌دهد. همچنین کتاب ابن میثم به هیچ عنوان یک منبع معتبر و دسته اول حدیثی در منابع شیعه به شمار نمی‌رود.
با مراجعه به کتب اهل سنت مشخص می‌شود این روایت برگرفته از آن‌هاست[۷]، بنابراین اعتباری در میان شیعیان ندارد.
نتیجه
همانطور که بیان شد از میان دو منبع ادعا شده، کتاب «محاج السالکین» به طور کلی وجود خارجی ندارد و روایت ابن میثم نیز برگرفته از منابع اهل سنت بوده و سند معتبری به شمار نمی‌رود.
بنابراین تلاش برای پیدا کردن منبع شیعه درباره رضایت صدیقه طاهره از خلیفه اول، تلاشی نافرجام و بیهوده است.
پی‌نوشت
[۱] صحیح بخاری، ج۵، ص۲۱؛ بحارالانوار، ج۲۹، ص۳۳۶.
[۲] صحیح بخاری، ج۴، ص۷۹؛ ج۵، ص۱۳۹؛ ج۸، ص۱۴۹.
[۳] کتاب سلیم، ج۲، ص۸۶۸.
[۴] https://btid.org/fa/news/194446.
[۵] روح‌المعانی، ج۲، ص۴۳۰.
[۶] شرح نهج‌البلاغه (ابن‌هیثم)، ج۵، ص۱۰۷.
[۷] السقیفه و فدک، ص۱۰۳.
برخی ادعا کرده‌اند که در احادیث شیعه روایاتی دال بر رضایت و خشنودی حضرت فاطمه(سلام‌الله‌علیها) از خلیفه اول آمده است. این ادعا به طور کامل باطل بوده و منابع ادعا شده یا جعلی هستند یا از منابع اهل سنت حدیث را گرفته‌اند.