اسلام نه تنها دین عجیبی نیست، بلکه کامل‌ترین و جامع ترین دین برای سعادت و تربیت جامعه بشری است.
برخی سخنان به عبید زاکانی نسبت داده شده که در هیچ منبع معتبری یافت نمی‌شود و به نظر می‌رسد این سخنان با لحن و ادبیات دیگر سخنان عبید زاکانی سازگار نیست. از جمله سخنانی که به وی نسبت داده شده این جمله است که: «وقتی از عبید سؤال شد اسلام را چگونه یافتی؟ در پاسخ گفتند: دین عجیبی است. چون در آن وارد شوی تو را ختنه کنند و چون از آن خارج شوی سرت را از دست دهی.»
بر فرض صحت این جمله از عبید؛ این جمله حاکی از بیان دو حکم از احکام الهی است: یکی ختنه و دیگری ارتداد؛ شبهه کننده به گونه‌ای مسأله ختنه و ارتداد را در قالب طنز بیان کرده که گویی دین اسلام دینی بی منطق و عجیب است که فرد با ختنه وارد آن شده و با ارتداد، محکوم به مرگ میشود. در ادامه این شبهه در قالب دو محور مورد بررسی قرار می گیرد:
ختنه یا شهادتین، عامل ورود به اسلام
برخلاف ادعایی که شده هرگز فرد با ختنه وارد اسلام نمی شود بلکه ورود به اسلام تنها با گفتن شهادتین حاصل میشود. با این‌که در اسلام انبوهی از آداب و دستورات مستحبی و واجب دیده میشود، اما نکته‌ی بسیار مهمّ این است که این آداب و آموزه‌ها پس از اسلام آوردن است!
دین کاملی چون اسلام برای تشرف، جز اعمال جزئی، هیچ آداب مشکلی ندارد و تنها با ادای شهادتین، این تشرف حاصل می گردد. بنابراین فرد برای اسلام آوردن با ادای جمله‌ی «أشْهَدُ أنْ لا الهَ الّا اللَّه و أشْهَدُ أنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّه»[1] مسلمان به حساب می‌آید و با آن بدنش پاک و جان و مال و فرزندان خردسالش محترماند و کسى حق ندارد به آنها تعرض کند.
البته ختنه به عنوان یک مسأله مهم بهداشتی و تبعیت از یک حکم الهی، اختصاص به دین اسلام ندارد؛ بلکه در همه جوامع بشری و ادیان الهی وجود داشته است چنان‌که حضرت ابراهیم در ۹۹ سالگی مورد خطاب الهی قرار گرفت و مأمور شد که خود و اولاد ذکور از نسل خود را به نشانه پیمان بستن با خداوند ختنه کند.[2] این سنت ابراهیمی[3] در اسلام تأیید و برای مسلمانان تشریع شد.
مرگ مرتد مشروط به تحقق شرایط
برخلاف ادعایی که شده اسلام به خودی خود فرد مرتد را محکوم به مرگ نمی‌کند؛ بلکه با تحقق شرایطی این حکم ساری و جاری میشود.[4] علاوه بر این‌که حکم ارتداد تنها اختصاص به اسلام ندارد تا سخن مدعی مبنی بر عجیب بودن اسلام قابل تأمل باشد؛ بلکه در دیگر جوامع بشری و ادیان الهی نیز وجود داشته[5] و اسلام همان حکم را با فروعاتی تشریع نموده است.
اجرای حکم ارتداد از آن جهت است که فرد مرتد، حق عمومى مردم را در حفظ روحیه دینى جامعه می‌شکند و تدین مردمى را که کارشناس در دین نیستند، تهدید می‌کند. بنابراین مرتد به صرف شک و تردید اعدام نمی‌شود، مرتدی به دار مجازات آویخته میشود که راه عناد و کج روی را آگاهانه برداشته و در صدد تضعیف آیین حق اسلام که نجات دهنده انسان‌ها است، برآید.[6]
مهدی بازرگان از قول پرفسور مارسل بوازار، استاد حقوق دانشگاه ژنو نقل می‌كند «علت سخت‌گیری اسلام درباره مرتد، شاید بدان جهت باشد كه در نظام حكومتی و سيستم اداری جوامع اسلامی، ایمان به خدا جنبه صرفا اعتقادی و شخصی نداشته؛ بلكه جزو بندهای پيوستگی امت و پايه‌های حكومت است، به‌طوری‌كه با فقدان آن، قوام و دوام جامعه متلاشی میشود و مانند قتل نفس یا فتنه و فساد است که نمی‌تواند قابل‌تحمل باشد.»[7]
رهیافت
عبید زاکانی شخصیتی ذو ابعاد و شاعری طنز پرداز و منتقد مسلمان در قرن هشتم هجری است. برخی انتقادهای او به سیاست و حاکمان وقت از وی چهره‌ای مشهور ساخته است. پاره‌ای سخنان به ایشان نسبت داده شده که در هیچ منبع معتبری ذکر نشده است. استناد جمله دین اسلام دین عجیبی است ... از جمله این نسبت‌هاست که در هیچ منبع معتبری یافت نشد. بر فرض صحت این‌جمله به عبید، دین اسلام اصلا دینی عجیب نیست؛ بلکه دینی جامع و کامل و بهترین آیین با داشتن بهترین برنامه های تربیتی برای بشر است.
پی‌نوشت:
1. نجفی، جواهر الکلام، ج۴۱، ص 630.
2. تورات، سفر پیدایش، ۱۷: ۱، ۹۱۳؛ به نقل از ویکی شیعه.
3. تفسیر قمی، ج 1، ص 391؛ طبرسی، مجمع البیان، ج 2، ص 24 - 25.
4. جواهر الکلام، ج 41، ص 609 - 610.
5. سفر تورية مثنی، فصل 13، (مشتمل بر 18 آيه)، كتاب المقدس، ترجمه وليم گلن، دار السلطنه لندن، 1856ميلادی.
6. مصباح یزدى، دین و آزادى، ص 106.
7. میبدی، دینداری و آزادی، 1378ش، ص 135.
اسلام به عنوان جامع ترین و کامل ترین دین در میان ادیان الهی بهترین برنامه‌ها را برای تربیت و سعادت بشر ارائه داده است. تشریع احکام الهی با هدف کمال انسان‌ها دارای فلسفه و حکمت است. برخی از این احکام جنبه فردی و پاره‌ای جنبه اجتماعی دارد. برخی تلاش می‌کنند تا پازلِ کاملِ تربیتی اسلام را مورد خدشه قرار داده و آن را یک دین عجیب معرفی کنند.