تروریسم پدیده‌ای جهانی است و از عوامل مختلفی همچون انگیزه‌های قومیتی، تاریخی و ایدولوژیک ریشه می‌گیرد.
تروریسم که برخی برابر فارسی وحشت‌افکنی را به جای آن به کار می‌برند[1] در اصطلاح اهل علم تعریف مورد اتفاقی ندارد. بسیاری از افراد، تروریسم را با توجه به دیدگاه خود معنا کرده و به کار می‌برند. با این حال به نظر می‌رسد برخی از عناصر، جایگاه پر رنگی در معنای تروریسم دارند.[2] این عناصر عبارتند از:
1. استفاده از خشونت یا تهدید به استفاده از آن؛
2. اهداف غیر شخصی؛
3. آسیب به غیر نظامیان.
تعریف تروریسم
با توجه به این سه قید میتوان تروریسم را اینگونه تعریف کرد: استفاده یا تهدید به استفاده از خشونت برای پیگیری اهداف غیر شخصی که عموما با آسیب و تجاوز به غیر نظامیان همراه است.
انگیزه‌های مختلف تروریسم
بر خلاف آنچه برخی رسانه‌ها در صدد ترویج آن هستند، تروریسم وابسته به جریان خاصی نیست و ممکن است در مسائل مختلفی ریشه داشته باشد. در ذیل به برخی از ریشه‌های تروریسم اشاره شده است:
انگیزه‌های قومیتی
یکی از عوامل موثر در ایجاد تروریسم انگیزه‌های قومیتی است. این مسئله عموما در مناطقی رخ می‌دهد که از نژادهای مختلف ترکیب شده است. اگر یکی از این گروه‌های قومیتی به حق یا به ناحق احساس تبعیض نژادی داشته باشد و یا اگر قومیتی خود را برتر و بالاتر از سایر اقوام بداند، گامی بزرگ برای ایجاد تروریسم برداشته شده است. جنایت‌های بسیار زیاد و قتل و کشتار مردم بی‌گناه در غرب ایران توسط برخی از کردهای جدایی طلب را میتوان مصداق این گونه تروریسم دانست.
انگیزه‌های تاریخی
گاهی آنچه در ایجاد رفتارهای تروریستی موثر است، انگیزه‌ها و مسائل تاریخی است. گروهی که در گذشته متحمل شکست شده‌اند ممکن است برای تسکین این درد تاریخی مرتکب جنایات تروریستی شوند. رفتار گروهک موسوم به «جنبش آزادی بخش ارمنستان» در مقابل ترکیه برای انتقام از کشتار ارمنیان در حکومت عثمانی[3] را میتوان مصداق این گونه تروریسم دانست.
انگیزه‌های ایدوئولوژیک
یکی دیگر از عوامل موثر از ایجاد تروریسم انگیزه‌های فکری و ایدوئولوژیکی است. این انگیزه‌ها می‌تواند دینی و یا غیر دینی باشند. جنایات رژیم خونخوار اسرائیل علیه مردم مظلوم فلسیطن و هم چنین جنایات وحشیانه داعش را میتوان ذیل این عنوان طبقه‌بندی کرد.
این گونه تروریسم مربوط به تفکر خاصی نبوده و در میان گروه‌های مختلف در جریان است. جنایات میانمار علیه مسلمانان، جنایات مسیحیان در آفریقا و... از جمله حوادث دردناکی است که در دروان اخیر شاهدش بوده‌ایم.
حاصل آنکه ترورسیم از انگیزه‌های مختلفی ریشه گرفته و نمی‌توان آن را به جریان خاصی منتسب کرد.
پی‌نوشت:
[1]. آبادیس، https://b2n.ir/p50103.
[2]. مجله علوم سیاسی، آشفتگى معنایى تروریسم، سال 85، شماره36.
[3]. ویکی پدیا، جنبش آزادی‌بخش ملی ارمنی، https://b2n.ir/y46848.