این آفت سینماسوز

داستان قاچاق فیلم‌های سینمایی، از سال‌ها پیش با فراگیر شدن گوشی‌های همراه که امکان فیلمبرداری با کیفیت نسبتاً مطلوب داشتند، آغاز شد و فیلمبرداری از روی پرده اکران به معضل تهیه‌کنندگان سینمای ایران تبدیل شد. از آن روز تا کنون سایه قاچاق هرگز از سر سینما کنار نرفته است و همزمان با اقدامات مسئولان فرهنگی و سینماگران، سودجویان نیز روش‌های خود را به‌روز کرده و گه‌گاه هوای سینما را تیره و تار کرده‌اند.

در چند ماه اخیر اما با موج تازه‌ای از قاچاق فیلم‌ها روبه‌رو هستیم. اولین مورد مربوط به «برادران لیلا» ساخته سعید روستایی بود که بدون طی مراحل قانونی ساخته و وارد عرصه رقابت در جشنواره کن شد. با فاصله کمی پس از فیلم «برادران لیلا»، «جنگ جهانی سوم» ساخته هومن سیدی نیز در فضای مجازی منتشر شد. اما در چند روز گذشته، دست‌کم سه فیلم دیگر دچار این آفت شدند؛ «تفریق» از مانی حقیقی، «بی رویا» اثر آرین وزیردفتری و «ارادتمند، نازنین، بهاره، تینا»، ساخته عبدالرضا کاهانی. این آمار به طور طبیعی، خانواده سینما، به ویژه تهیه‌کنندگان را که بیشترین زیان مالی را از این بابت متحمل می‌شدند، نگران کرده است. آنچه این نگرانی را مضاعف می‌کند، کیفیت بالای نسخه‌های لو رفته است، که نشان می‌دهد دزد را باید در خانه جستجو کرد.

این مسئله سه گزینه را پیش روی ما می‌گذارد:
یک؛ فیلم در مرحله بازبینی در وزارت ارشاد لو رفته باشد.

دو؛ یکی از عوامل سازنده فیلم یا خود تهیه‌کننده بنا به انگیزه‌ای -غیر مالی و حتی مالی- تصمیم به پخش قاچاقی فیلم گرفته باشد.

سه؛ فیلم از پنجره دفتر پخش در خارج از کشور بیرون رفته باشد؛ چنانچه اکثر فیلم‌های قربانی قاچاق هم‌زمان با پخش در خارج از کشور دچار این مشکل شده‌اند.

مسئولان وزارت ارشاد با توجه به توضیحات فنی، قویاً انتشار فیلم‌ها در مرحله ارزیابی را تکذیب می‌کنند و نسخه پخش‌شده را متفاوت از نسخه تحویل‌شده به این وزارتخانه می‌دانند، اما بعضی شواهد احتمال نقش داشتن عوامل تهیه یا پخش را در خروج نسخه فیلم از چرخه قانونی پررنگ‌تر می‌کند؛ از جمله اینکه در اکثر این فیلم‌ها مواردی وجود داشته که با اصرار مسئولان نظارتی بر حذف یا اصلاح روبه‌رو شده است و این فیلم‌ها پیش از ورود به فرآیند پخش و مجبور شدن به اعمال اصلاحات، مسیر قانونی را عملاً دور زده‌اند. همچنین بعضی از فیلم‌ها به دلیل توقیف بلندمدت و حضور بعضی بازیگران پرحاشیه، عملا امکان اکران را از دست داده بودند. همچنین بسیار قابل توجه است که کارگردان و تهیه‌کننده یکی از فیلم‌هایی که در همین چند روز اخیر به صورت گسترده پخش شده است، به هواداران خودش و فیلم توقیف‌شده‌اش وعده پخش فیلمش را داده بود تا فیلمش فارغ از مباحث مالی دیده شود.

به هر رو اهتمام بیشتر مسئولان امر -از پلیس فتا تا وزارت ارشاد- به شناسایی علل و عوامل این اقدام شوم می‌تواند علاوه بر ایجاد امنیت روانی برای دست‌اندرکاران زحمتکش و دلسوز سینما، مانع بعضی شیطنت‌های سیاسی و بازی‌های روانی بشود؛ چنان‌چه هم‌اکنون دیده می‌شود بعضی رسانه‌های زرد، مسئولان سینمایی را با شبه استدلال‌های سطحی، به عمد در انتشار غیرقانونی فیلم‌ها متهم کرده و حتی آن را به لجاجت و عناد با بعضی بازیگران حاشیه‌ساز مربوط دانسته‌اند. فضای زلال و شفاف در رودخانه سینما، دست ماهی‌گیران شیاد را کوتاه خواهد کرد.