امام رضا علیه‌السلام هشتمین امام شیعیان است که همچون دیگر امامان علیهم‌السلام، دارای ویژگی‌های منحصر به فردی مانند عصمت، علم و تقوای الهی است.
نام مبارک امام هشتم «علی» و لقب مشهور ایشان، «رضا» و با کنیه «ابوالحسن» شناخته می‌شود. ایشان فرزند امام موسی بن جعفر علیهماالسلام و نجمه خاتون علیهاالسلام است. حضرت در سال 148 هجری قمری در مدینه به دنیا آمد و در سال 203 هجری به دست مأمون عباسی به شهادت رسید.[1]
امام رضا علیه‌السلام مصداق آیه تطهیر
خداوند در قرآن کریم، اهل‌بیت علیهم‌السلام را از هر گونه رجس و پلیدی دور کرده است و بی‌تردید امام رضا علیه‌السلام نیز یکی از آن مصادیق آیه تطهیر است که به مقام عصمت کلی رسید؛ زیرا کلمه «اهل‌بیت» شامل همه چهارده معصوم علیهم‌السلام می‌شود؛ همانگونه که امام سجاد علیه‌السلام خود را از مصادیق آیه دانست.[2]
امام رضا علیه‌السلام عالم آل محمد
خداوند، علم قرآن کریم را در اختیار پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله و عترت پاک ایشان قرار داده است.[3] هرچند تمام امامان عالمند؛ ولی امام رضا علیه‌السلام به «عالم آل محمد» صلیاللهعلیهوآله ملقب شد. امام موسی کاظم علیه‌السلام به فرزندانش فرمود: «هَذَا أَخُوكُمْ عَلِيُ بْنُ مُوسَى الرِّضَا، عَالِمُ آلِ مُحَمَّدٍ، فَسَلُوهُ عَنْ أَدْيَانِكُمْ وَ احْفَظُوا مَا يَقُولُ لَكُم»؛[4] «این برادر شما علی‌بن موسی علیهماالسلام، عالم آل محمد صلیاللهعلیهوآله است. پس مسائل خود را از وی بپرسید، و آنچه می‌گوید را نگهداری کنید».
تقوا و پرهیزکاری امام رضا علیه‌السلام
تقوای امام رضا علیه‌السلام به گونه‌ای بود که دوست و دشمن را به حیرت واداشته بود: «قَالَ رَجُلٌ لِلرِّضَا عَلَیْهِ‌السَّلاَمُ وَ اَللَّهِ مَا عَلَى وَجْهِ اَلْأَرْضِ أَشْرَفُ مِنْکَ أَباً، فَقَالَ: اَلتَّقْوَى شَرَّفَتْهُمْ وَ طَاعَةُ اَللَّهِ أَحْظَتْهُمْ»؛[5] «مردى به امام رضا علیه‌السلام عرض کرد: قسم به خدا، روى زمین کسى از نظر نژاد بهتر از شما نیست، حضرت فرمود: تقوا و پرهیزکارى، آنان را به این مقام رسانده و اطاعت و بندگى موجب مقام آنان شده است»؛ علاوه بر اینکه دیگران را نیز بر محور تقوا و پرهیزکاری سفارش می‌کرد. حضرت خطاب به برادرش زید فرمود: «یا زَیدُ اتقِ اللَّه، فإِنَّا بَلَغْنَا مَا بَلَغْنَا بالتَّقْوَی، فَمَنْ لَمْ یتَّقِ وَ لَمْ یرَاقِبْهُ فَلَیسَ مِنَّا وَ لَسْنَا مِنْهُ»؛[6] «ای زید! از خدا پروا داشته باش. به راستی ما به هر مقامی که رسیده‌ایم، به خاطر تقوا و پرواپیشگی است. کسی که از خدا پروا نداشته باشد و مراقب حضور او نباشد، از ما نیست و ما هم از او نیستیم».
اینها گوشه‌ای از خصوصیات امام رضا علیه‌السلام است که به طور مختصر اشاره شد.
پی‌نوشت:
[1]. کلینی، کافی، اسلامیة، ج1، ص486.
[2]. مجلسی، بحارالانوار، داراحیاء التراث العربی، ج45، ص149.
[3]. قمی، علی‌بن ابراهیم، تفسیرقمی، دارالکتاب، ج1، ص367.
[4]. طبرسی، فضل‌بن‌حسن، اعلام‌الوری، اسلامیه، ص328.
[5]. ابن‌بابویه، محمدبن علی، عیون اخبارالرضا علیه‌السلام، نشر جهان، ج2، ص236.
[6]. همان، ج2، ص235.