مهارت حل اختلافات

همه افراد باید (مهارت‌های) لازم برای زندگی را یاد بگیرند و هم (آداب) زندگی خانوادگی را بدانند، تا بتوانند ارتباط موثر و سازنده‌ای با اعضای خانواده داشته باشند. مهارت‌های زندگی توانمندایی‌هایی هستند که به افراد کمک می‌کند تا با نیازها و چالش‌های زندگی روزمره بهتر کنار بیایند و بتوانند با آنها سازگار شوند و زندگی موفق و شیرین‌تری را تجربه کنند.

این مهارت‌ها عموماً اصولی دارند که می‌توان برای آن استدلال آورد و نتایج مشخص آن را درک کرد. آن بخش از قواعد و ضوابط رفتاری که در فرهنگ، عرف و دین وجود دارد را آداب می‌گویند. این آداب یکسان نیست و تابعی از دین و فرهنگ هر جامعه است. آداب، زندگی را شیرین‌تر می‌کند و اعتبار اجتماعی افراد را افزایش می‌دهد. مثلاً اینکه گفته می‌شود خوب گوش دهید که بتوانید بفهمید دیگران چه می‌گویند، یک مهارت است و به طور مشخص به حل اختلافات و همدلی کمک می‌کند. ولی اینکه نباید وسط حرف دیگران حرف زد یا نباید با صدای بلند صحبت کرد یکی از آداب است، که رعایت نکردن آن شأن اجتماعی را کاهش می‌دهد.

اگر افراد مهارت‌های لازم را نداشته باشند در برقراری ارتباط دچار مشکل می‌شوند و اکثر تعامل‌ها به دعوا، گریز یا سازش اجباری ختم می‌شود، یا اینکه فشارهای روحی بیش از حد غیر منطقی لطمه‌های فراوانی به موقعیت اجتماعی خانوادگی و شغلی افراد می‌زند. وجود تفاوت و بروز اختلافات بین افراد امری عادی و طبیعی است. وقتی دو جنس مکمل با شخصیت‌های مختلف و تربیت خانوادگی و فرهنگ‌های متفاوت با یکدیگر ازدواج می‌کنند اگر در هیچ امری با هم اختلاف پیدا نکنند جای تعجب دارد. مهم این است که وقتی اختلافات نمایان می‌شود آنها بتوانند با مهارت حل تعارض آن اختلافات را مدیریت کنند.
توانایی حل اختلاف نه تنها برای ازدواج بلکه در سایر ابعاد زندگی نیز ضروری است و دارای اصولی است که به بیان‌ها می‌پردازیم؛ 

کم کردن توقعات 
توقعات زیاد اختلافات بیشتری را به دنبال دارد. زوجین نباید از یکدیگر توقع بیش از حد داشته باشند، ولی اگر این حالت را تجربه کردند، مثلاً توقع دارند که طرف مقابل اشتباهی نکند به اشتباهات خود فکر کنند تا نظرشان تعدیل شود.

به صورت مکرر انتقاد نکند 
انتقادهای مکرر باعث اختلاف می‌شود. لازم نیست که زوجین هر اشکالی را که می‌بینند به روی طرف مقابل بیاورند، چون اعتماد به نفس فرد مقابل را از بین می‌برد.

آرامش و ادب را حفظ کنند 
هنگام بروز اختلاف مهم‌ترین نکته این است که طرفین چقدر می‌توانند آرامش خود را حفظ کنند و باید با لحنی آرام صحبت کنند تا آنچه را که در نظر دارند بیان نمایند. طرفین باید در همه مراحل احترام ادب نسبت به یکدیگر را حفظ کنند. اگر حیا بین زن و مرد از بین برود، کار بسیار سخت می‌شود. داد و بیداد و بی‌احترامی کردن به یکدیگر نه تنها باعث تشدید اختلاف می‌شود بلکه شخصیت هر دو را در نگاه دیگران خرد می‌کند. بعضی فکر می‌کنند که با داد و بیداد می‌توانند زودتر حرف خود را به کرسی بنشانند و یا دیگران از آنها حساب ببرند، این اتفاق به حل اختلاف کمکی نمی‌کند.

درک کردن طرف مقابل
زوجین باید در اختلاف سعی کنند خود را به جای طرف مقابل بگذارند و به مسئله از موضع او نگاه کنند، این کار کمک می‌کند بهتر بتوانند طرف را درک کنند.

خوب گوش کردن 
زوجین باید شنونده خوبی باشند و دغدغه‌های طرف مقابل را بشنوند. در گفتگوهای رگباری هیچ یک از طرفین حرف یکدیگر را نمی‌فهمند و فقط بر دیدگاه و حرف خود تکیه می‌کنند.

در مورد یک موضوع بحث کنند 
هنگام بروز اختلاف روی یک موضوع تمرکز کنند، معمولا این گونه است که هنگامی که زوجین اختلاف دارند ناراحتی‌ها و دلخوری‌های قبلی را هم در ذهن مرور می‌کنند، این کار باعث می‌شود که نتواند موضوع را حل کنند در این صورت ممکن است مسائل آنقدر پیچیده شود که وضعیت را بدتر کند.

مطرح کردن خواسته‌ها 
زوجین در مرحله حل اختلافات، اینکه احساسات منفی خود را بیان می‌کنند باید خواسته‌ها و انتظارات واقعی خود را نیز بیان نمایند. البته باید حرف طرف مقابل را هم گوش بدهند و خواسته‌های آنها را بشنوند. استفاده از کلمات مناسب در این راستا بسیار کمک کننده است، مثلاً هرگز نباید از کلمات تو همیشه، تو هیچ وقت، استفاده کنند به جای آن بگویند ممنون می‌شوم اگر اینگونه رفتار کنید.

جنبه‌های مثبت را ببینند 
هنگام اختلاف زمانی که زوجین همدیگر را سرزنش تحقیر و متهم می‌کنند، این کار باعث می‌شود حالت دفاعی به خود بگیرد و به کلی به انتقاد طرفین جواب منفی بدهد، بنابراین جنبه‌های مثبت شخصیت طرف را نیز هنگام بیان مشکل در نظر بگیرند و سریعا بیان کنند.

پذیرش اشکالات خود 
زوجین هنگام بحث کمتر به فکر دفاع از خود باشند. انتقاد پذیر باشند و به جای مقصر جلوه دادن دیگران سهم خود در بروز اختلافات را بپذیرند تا هم بتوانند خود را اصلاح کنند و هم از دعوای تکراری پیشگیری کنند.

بحث را کش ندادن 
زوجین باید یاد بگیرند که هیچگاه بحث را کش ندهند، هرچند حق با یکی از آن دو باشد. کشدار کردن بحث به نفع هیچ یک از طرفین نیست. در مقابل گذشت و بخشش می‌تواند اختلافات را از بین ببرد. این قانون در طول زندگی باید جاری شود که در حدالمقدور اختلافات به وجود نیاید.

استفاده کردن از حَکَم 
بهتر است افرادی که با هم اختلاف دارند، این اختلافات را حل کنند ولی اگر اختلاف حاد شده و خودشان قادر به حل اختلاف نیستند، باید حکمی از طرف خانواده خود و حکمی از طرف خانواده همسر برای حل و فصل دعوا انتخاب کنند، تا در فضای خارج از هیجانات زوجین چاره جویی شود. حًکَم فردی است که مورد اعتماد زوجین است و آشنایی و پختگی لازم را برای مسائل خانوادگی دارد و حرفش مورد پذیرش زوجین است.

بنابراین نهادینه شدن مهارت و آداب زندگی فرایندی است که در طول زمان شکل می‌گیرد و به تمرین و همت افراد بستگی دارد. البته یادگیری مهارت و آداب زندگی به این معنا نیست که دیگر افراد زندگی بدون اختلاف را تجربه خواهند کرد، نمی‌شود انسان‌ها با یکدیگر زندگی کنند و هیچ اختلافی نداشته باشند. بنابراین با این یادگیری افراد می‌توانند اختلاف‌ها را مدیریت و حل و فصل کنند، تا باعث تلخی زندگی نشود.