تنها این افراد در آتش جهنم، جاودانه هستند!

رهروان ولایت ـ یکی از بحث‌هایی که در کتب کلامی مطرح است، مساله «خلود (جاودانگي) در جهنم» است؛ سوال این است که آیا کسی در جهنم ابدی خواهد بود یا نه؟ و اگر کسی ابدی خواهد شد، آن افراد چه کسانی هستند؟
این‌که افرادی در جهنم تا ابد خواهند ماند و در  عذاب الهی جاودانه می‌گردند، از مسلمات قرآن است و هیچ شکی در آن نیست؛ قرآن در این رابطه می‌فرماید: «وَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ اسْتَكْبَرُوا عَنْها أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِيها خالِدُون [اعراف/36]: كسانی‌كه آيات ما را تکذیب کنند و نسبت به قبول آن، تکبر داشته باشند، آنان اصحاب آتش‌اند و در آن، برای همیشه خواهند بود». هم‌چنین در آیه‌ای دیگر می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ اسْتَكْبَرُوا عَنْها لا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوابُ السَّماءِ وَ لا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّى يَلِجَ الْجَمَلُ فِي سَمِّ الْخِياطِ وَ كَذلِكَ نَجْزِي الْمُجْرِمِين [نساء/ 31]: كسانی‌كه آيات ما را تکذیب کنند و نسبت به قبول آن، تكبر ورزند، درهاى آسمان به روى آنان باز نخواهد شد و داخل در بهشت نمی‌گردند تا آن وقتی‌كه شتر در سوراخ سوزن داخل شود و اين‌طور ما مجرمان را جزا خواهيم داد».

هم‌چنین ما معتقدیم در حال حاضر، از میان ادیان موجود در دنیا، تنها دین «اسلام» است که حق بوده و مورد قبول درگاه الهی و نجات بخش و مابقی ادیان تحریف شده و گم‌راه کننده هستند؛ در دین مبین اسلام نیز مذاهب و فرقه‌های متعددی وجود دارد که در میان تمام این فرقه‌ها تنها شیعه دوازده امامی است که دین حق بوده و همان صراط مستقیم است و مابقی مذاهب باطل بوده و تبعیت‌کنندگان از آن‌ها هلاک می‌شوند. امّا سوال این است که آیا تمامی این فرقه‌های باطل، خلود در جهنم دارند یا نه ممکن است آن‌ها نیز اهل نجات باشند؟

با توجه به آیات و روایاتی که از معصومین(علیهم‌السلام) وجود دارد، می‌توان نتیجه گرفت؛ «خلود» در آتش جهنم، تنها مخصوص کسانی است که از روی علم و آگاهی کامل، مسیر باطل را برگزیده و با تکبّر و لجاجت، این مسیر را انتخاب کرده باشند و با آن‌که می‌دانند یا احتمال می‌دهند مسیر آنان باطل است، باز دست از مسیر خود بر نداشته و در باطل خود، جدّی بوده و پافشاری می‌کنند. امّا کسانی‌که اهل عناد و لجاجت نیستند و قرار گرفتن در مسیر باطل به خاطر عدم علم و توان فکری آن‌ها بوده است، یا فضل الهی شامل حال آن‌ها شده و در «برزخ» تصفیه می‌شوند و یا اگر به جهنم هم بروند، قطعاً تا ابد در آن نمی‌مانند و بعد از مدتی نجات خواهند یافت.

شاهد بر اين‌كه خلود در جهنم، اختصاص به دشمنان اهل بيت‌(عليهم‌السلام) دارد، بر خلاف سایر  مذاهبی كه در دل آن‌ها عداوت با حق و حقيقت و اهل حق نيست و بناى جحود و استكبار و سركشى در مقابل خدا و اولياء خدا را ندارند، بلكه گرايش آن‌ها به مكتب اهل تسنن يا به مكتب كفر، مبنى بر عدم طلوع حق و ظهور واقعيت بر آن‌ها بوده است، روایتی از حضرت امیرالمومنین(علیه‌السلام) است؛
آن حضرت، در حدیثی طولانی از قول پیامبر اعظم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقل کردند که دین اسلام، به 73 فرقه تقسیم می‌شود که تنها یک فرقه از آن‌ها حق بوده و اهل نجات و مابقی مذاهب، باطل هستند. آن مذهب هم کسانی هستند که به امیرالمومنین و اولاد طاهرینش(علیهم‌السلام) گرویده باشند؛ در ادامه این روایت، راوی پرسید: حال كسانی‌كه توقف نموده‌‏اند و با شما دشمنى نكرده و مرتكب جرم و گناهى درباره شما نشده‌‏اند و كينه و عداوت شما را نیز در دل ندارند؛ ولی در عین حال، تحت ولايت شما در نيامده و از دشمنان شما نيز بيزارى نجسته‌‏اند و گفتارشان اين است كه: «ما نمی‌دانيم و حقيقت بر ما مخفی است» و در اين گفتار نیز صادق هستند، چيست؟

حضرت فرمودند: «اين فرقه‌‏اى را كه شما توصيف كرديد، جزء آن هفتاد و سه فرقه نيستند، بلكه خارج از آنان‌اند؛ مراد رسول الله(صلی‌الله‌عليه‌وآله) از آن هفتاد و سه فرقه، فرقه‏‌هایى است كه هر كدام عَلَم خود را برافراشته و خود را مشهور و مردم را به دين و آیين خود دعوت می‌كند و داراى شخصيّت و اراده استقلالى است. امّا كسانى كه خداوند را به يگانگى بشناسند و به رسول الله(صلی‌الله‌عليه‌وآله) ايمان آورند ولی به دشمنان ما، معرفت پيدا نكرده و به عداوت و دشمنى با ما دست نزده‌اند و در شريعت بدعتی نگذارده، حرامى را حلال و حلالى را حرام نكرده‌اند و دخالتى در شريعت خدا نكرده، چيزى را از جاى خود تغيير نداده و در عين حال، حق و ولايت ما دست‌گير آنان نشده است و هر چيزى را كه نمی‌دانسته علمش را به خدا واگذار كرده و از خود فتوى و رأيى بر خلاف واقع نداده است؛ چنين شخصى نیز از اهل نجات است.

اين طبقه در ميان جماعت مومنان و مشركان، اكثريت مردم را تشكيل می‌دهد و از اهل جهنم آن‌هایی كه به بركت شفاعت پيامبران و فرشتگان و مومنان نجات می‌يابند، اين افراد هستند و لذا آن‌ها را جهنّمى گويند. حساب روز قیامت نیز به همين طبقه اختصاص دارد، خواه از مومنان باشند یا از مشركان يا از كفار يا از گنه‌كاران؛ و يا از كسانی‌كه عمل صالح و زشت را در هم آميخته و با هم به جا آورده‏‌اند و يا از مستضعفينى كه قدرت و توان هجرت از ملّت كفر را ندارند و راهى هم براى هدايت نيافته‏‌اند كه از مومنان عارفان گردند. اصحاب «أعراف» نیز این افراد هستند و اينانند كه مورد مشيت حضرت احديّت هستند؛ اگر آنان را در آتش داخل كند، در اثر تجاوز و گناه آن‌ها بوده است و اگر از گناه آنان درگذرد، بر اساس مقام رحمت خود بوده است. [1]

هم‌چنین اميرالمؤمنين(عليه‌السلام) در روایت دیگری فرمودند: «براى بهشت، هشت در است: يك در، درى است كه از آن، پيامبران و صديقان وارد می‌گردند؛ در ديگر، درى است كه از آن، شهيدان و صالحان داخل می‌شوند و پنج در ديگر، مخصوص شيعيان ما و محبان ما است که از آن‌ها وارد بهشت می‌شوند. در آخر، دری است كه از آن، سایر مسلمانان، كه گوينده و شهادت دهنده به توحيد و «لاإله إلا الله» هستند و در دل آن‌ها حتی يك ذره از عداوت ما اهل بيت نباشد، داخل می‌شوند».[2]

با توجه با این مطلب، می‌توان نتیجه گرفت: تمام مستضعفین فکری و کسانی که راهی برای دسترسی به دین حق ندارند، اهل نجات بوده، یا اصلاً جهنم نمی‌روند و یا مدّت کمی در آن می‌مانند و هرگز خلود در آتش جهنم ندارند و بر همين اصل منطقى و عقلى است که پروردگار عالم در قرآن كريم، خلودِ در آتش دوزخ و حبط اعمال و استدراج و بسيارى از عواقب وخيم را به كسانى اختصاص داده است كه نه تنها كافرند، بلكه تكذيب آيات الهيه را می‌کنند؛ و علت مهم خلود آنان در دوزخ، انكار و استكبار و تكذيب نمودن آيات حق است. [3]

------------------------------------
پی‌نوشت:
[1]. كتاب «سُليم بن قَيس» طبع نجف، ص 96 تا ص 98.
[2]. الخصال ج 2، ص 408.
[3]. معاد شناسى، ج‏3، ص 91.