چکیده: امید است که خداوند این لیاقت را به همه ما بدهد تا بتوانیم در این سفر بزرگ شرکت کرده و از روی اخلاص در این سفر معنوی شرکت کنیم، هر کس برای رضای خداوند سبحان به سفر حج برود مستحق بهشت خواهد شد...
صدای زنگ شترها به گوش می‌رسد، رنگ و بوی خدا در بین آنها به مشام می‌رسید، پیامبر رحمت و مهربانی سوار بر شتر و لحظه به لحظه به خانه حضرت حق نزدیکتر می‌شود، این آخرین سالی است که حاجیان توفیق همراهی با رسول خدا را دارند، آخرین پیامبر خدا، لحظه به لحظه حضورش سرشار از درس و نکات آموزنده است، به ذکر الهی مشغول است و هدف از برگزاری مناسک حج را ذکر خدا می‌داند و می‌فرماید:
«منظور از حج، طواف و دیگر مناسک بپا داشتن ذکر و یاد خداست، پس وقتی که ذهن تو از هیبت و عظمت خدا که مقصود و مطلوب اصلی از عبادت است خالی باشد، ذکر زبانی چه ارزشی خواهد داشت.» [1]
این سخن زیبای رسول خدا برگرفته از قرآن کریم است که خداوند می‌فرماید:
«...ْ فَإِذا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفاتٍ فَاذْكُرُوا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرامِ وَ اذْكُرُوهُ كَما هَداكُمْ وَ إِنْ كُنْتُمْ مِنْ قَبْلِهِ لَمِنَ الضَّالِّينَ" [سوره بقره آیه 198] و هنگامى كه از «عرفات» كوچ كرديد، خدا را نزد «مشعَر الحرام» ياد كنيد! او را ياد كنيد همان طور كه شما را هدايت نمود و قطعاً شما پيش از اين، از گمراهان بوديد.»
چقدر زیبا و دل نشین است همسفر شدن با رسول خدا در سفر معنوی حج که از مهمّترين عبادات است و داراى ابعاد مختلفى می‌باشد، ارتقاء اخلاق از جمله آن ابعاد است، چرخیدن همراه با ذکر و یاد خدا گرد كعبه که چشمه جوشان فيض الهى و پناهگاه مطمئن مسلمانان در برابر حوادث و مشكلات سخت، و بسان عرش الهى در روی زمین است، روح و روان آدمی را سرشار از معنویت می‌کند، همان گونه که امیرالمومنین در این خصوص می‌فرماید:
«خداوند حجّ خانهاش را واجب كرده و آن خانه ساده و پر رمز و راز را مركز توجّه و اقبال مردم قرار داده است. مشتاقانِ قرب پروردگار بسانِ تشنه كامانى كه به آبگاه مىروند، در كنار اين چشمه فيض الهى آرام مىگيرند و از آن بهره مىبرند و مسلمانان همانند كبوتران كه به آشيانه خويش بازمىگردند به اين خانه پناه مىبرند ... و شبيه فرشتگانى هستند كه در بر گرد عرش الهى در طوافند.»[2]
همراهان رسول خدا از این که به طرف با سابقهترين معبدِ روى زمين قدم برمی‌دارند خوشحال هستند، از این‌که به سمت خانهاى در حرکتند كه در جهت هدایت انسان‌ها و به سود جامعه بشريت ساخته شده است، آن هم در نقطهاى كه مركز اجتماع و محلى پر بركت است، همان خانه ای که خداوند سبحان از آن تعریف کرده و می‌فرماید:
«إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذي بِبَكَّةَ مُبارَكاً وَ هُدىً لِلْعالَمينَ" [سوره آل عمران آیه 96] نخستين خانهاى كه براى مردم و نيايش خداوند قرار داده شد، همان است كه در سرزمين مكّه است، كه پر بركت، و مايه هدايت جهانيان است.»
سفر معنوی حج از فروع دین اسلام است و داری اهمیت بسیار بالایی می‌باشد، قطعا کسی که با صفای دل و اخلاص، دل را از مادیات شسته و سختی راه را به جان می‌خرد و راهی زیارت خانه خدا می‌شود، در واقع به مهمانی خدا می‌رود که دعایش مسجاب و شفاعتش مورد قبول حضرت حق واقع خواهد شد، همان گونه که امام صادق «علیه‌السلام» در این خصوص می‌فرماید:
«حاجى و عمره گزار مهمان خدایند. اگر چیزى بخواهند به ایشان دهد. اگر او را بخوانند، پاسخ مىگوید. اگر شفاعت كنند، شفاعت ایشان را مىپذیرد، اگر سكوت كنند، با آنان آغاز سخن مىكند و در برابر هر درهمى كه خرج كردهاند، یك میلیون درهم به آنان مىپردازد.» [3]
امید است که خداوند این لیاقت را به همه ما بدهد تا بتوانیم در این سفر بزرگ شرکت کرده و از روی اخلاص در این سفر معنوی شرکت کنیم، هر کس برای رضای خداوند سبحان به سفر حج برود مستحق بهشت خواهد شد، همان گونه که امام صادق «علیه‌السلام» می‌فرماید:
«حج دو گونه است: حجى براى خدا و حجى براى خلق، هر كس براى خدا حج گزارد، پاداشش آنست كه خدا كه وى را به بهشت درآورد و هر كس براى مردم حج گزارد، پاداش وى روز قیامت برعهده مردم خواهد بود.»[4]
............................................
پی نوشت‌ها:
[1]. « إنّما جعل الطّواف بالبيت و السّعى بين الصّفا و المروة، و رمى الجمار لإقامة ذكر اللّه» [ پيام پيامبر، متن عربى، ص: 754]
[2]. «وَ فَرَضَ عَلَيْكُمْ حَجَّ بَيْتِهِ الْحَرامِ، الَّذى جَعَلَهُ قِبْلَةً لِلْانامِ، يَرِدُونَهُ وُرُودَ الْانْعامِ، وَ يَأْلَهُونَ الَيْهِ وُلُوهَ الْحَمامِ ... وَ تَشبَّهُوا بِمَلائِكَتِهِ الْمُطيفينَ بِعَرْشِه» [نهج البلاغه، خطبه اوّل.]
[3]. «الْحَاجُّ وَ الْمُعْتَمِرُ وَفْدُ اللَّهِ إِنْ سَأَلُوهُ أَعْطَاهُمْ وَ إِنْ دَعَوْهُ أَجَابَهُمْ وَ إِنْ شَفَعُوا شَفَّعَهُمْ وَ إِنْ سَكَتُوا ابْتَدَأَهُمْ وَ يُعَوَّضُونَ بِالدِّرْهَمِ أَلْفَ أَلْفِ دِرْهَم» [ اصول الكافي، ج 4، ص: 256]
[4]. «الْحَجُّ حَجَّانِ حَجٌّ لِلَّهِ وَ حَجٌّ لِلنَّاسِ فَمَنْ حَجَّ لِلَّهِ كَانَ ثَوَابُهُ عَلَى اللَّهِ الْجَنَّةَ وَ مَنْ حَجَّ لِلنَّاسِ كَانَ ثَوَابُهُ عَلَى النَّاسِ يَوْمَ الْقِيَامَ» [ ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص: 51]