چکیده: امانت داری یکی از فضایل اخلاقی است که مفهوم گسترد‌ه‌ای دارد و منحصر به حفظ در اموال نیست. یکی از مصادیق امانت داری قبول مسئولیت و نماینده جمعی شدن است که برای تصدی این امانت مشروط به شروطی است.
نماینده دیگران شدن، و به مجلس وارد شدن صرفا رسیدن به یک پست و مقام دنیایی نیست، بلکه امری است که با امانت و امانت داری ملازمه تنگانگ دارد. چنان‌چه امیر المومنین (علیه السلام) در این زمینه خطاب به یکی از فرماندارش می‌فرمایند: «وَ إِنَّ عَمَلَكَ لَيْسَ لَكَ بِطُعْمَةٍ وَ لَكِنَّهُ فِي عُنُقِكَ أَمَانَة [1] فرمانداری برای تو، وسیله آب و نان نیست، بلکه امانتی در گردن توست».
لذا از یک طرف رأی دهندگان وظیفه مهمی در این زمینه دارند که این امانت را به دست اهلش بسپارند، چنان‌چه حق‌تعالی می‌فرمایند: «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلى أَهْلِها [نساء/58] خدا قاطعانه به شما فرمان مىدهد كه امانتها را به اهلش برسانید». و این یعنی شناختن معیارهای لازم مانند تدین، تخصص، شجاعت، بصیرت، اعتقاد به انقلاب، نظام، قانون اساسی، عدم همنشینی با ثروتمندان و قدرتمندان، برخورداری از اخلاق اسلامی و در یک کلمه انتخاب «اصلح».
مقام معظم رهبری در این زمینه می‌فرمایند:
«به نظر من مهم‌ترین شرایط نماینده عبارت است از این‌که متدیّن، کارآمد، دلسوز و شجاع باشد. اگر این چهار شرط در نماینده‌اى جمع شد، همان کارى را که شما آرزو و توقّع دارید، انجام خواهد داد. نماینده باید متدیّن باشد. بى‌دینى و بى‌تقوایى چیز بدى است؛ هرجا باشد، انسان را آسیب‌پذیر مى‌کند. اگر در جاى حسّاس باشد، آسیب‌پذیرى آن بسیار گران تمام خواهد شد. نماینده باید کارآمد هم باشد. بعضی‌ها متدیّن هستند، اما از آن‌ها کارى ساخته نیست. باید به‌گونه‌اى باشند که بتوانند وظایفى را که بر عهده‌شان قرار دارد، انجام دهند.
سوم این‌که دلسوز مردم - بخصوص طبقات محروم - باشد و براى آن‌ها کار و فکر کند... نامزدهاى انتخابات مراقب باشند خود را وامدار ثروتمندان و قدرتمندان و امثال این‌ها نکنند. اگر کسى وامدار دستگاه‌ها و اشخاص و وامدار پول و قدرت شد، دیگر نمى‌تواند براى مردم دلسوزى کند. پس دلسوزى هم یک شرط بزرگ است.
شرط چهارم این است که نماینده مردم باید شجاع باشد. این ملت، ملت شجاع و آزاده‌اى است؛ ملتى است که تهدید قدرت‌هاى متکبّر جهانى او را به عقب نمى‌نشاند؛ بنابراین نماینده او هم باید شجاع باشد و نترسد؛ شجاعت در مقابل دشمن، شجاعت در مقابل باطل، شجاعت در پذیرش حرف حق».
از طرف دیگر کسانی که انتخاب می‌شوند باید بسیار مراقب باشند که نسبت به این امانت سنگین، کوتاهی و خیانت ننمایند. «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَخُونُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ وَ تَخُونُوا أَماناتِكُمْ وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُون [انفال/27] اى كسانى كه ايمان آورديد، زنهار (در كار دين) با خدا و رسول و در امانت‌هاى خود با يكديگر خيانت مكنيد در صورتى كه مىدانيد».
خیانت در این امانت، یعنی به وعده‌های انتخاباتی عمل ننمودن و یا خلاف آن رفتار کردن، دروغ گفتن، آب به آسیاب دشمن ریختن که این امور نشان دهنده منافق بودن شخص است. چنان‌چه پیامبر گرامی اسلام (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در این زمینه می‌فرمایند:
«ثَلاثٌ مَن كُنَّ فيهِ فَهُوَ مُنافِقٌ وَ اِن صامَ وَ صَلّى وَحَجَّ وَ اعتَمَرَ و َقالَ «اِنّى مُسلِمٌ» مَن اِذا حَدَّثَ كَذِبَ وَ اِذا وَعَدَ اَخلَفَ وَ اِذَا ائتُمِنَ خانَ [3] سه چيز است كه در هر كس باشد منافق است اگر چه روزه دارد و نماز بخواند و حج و عمره كند و بگويد من مسلمانم، كسى كه هنگام سخن گفتن دروغ بگويد و وقتى كه وعده دهد تخلف نمايد و چون امانت بگيرد، خيانت نمايد».
بنابراین باید دو طرف مراقب باشند که در سپردن این امانت و حفظ آن نهایت دقت را داشته باشند.
.....................................
پی‌نوشت:
[1]. شريف الرضى،محمد بن حسين،نهج البلاغة(للصبحي صالح)،ص366،هجرت،قم،1414ق.
[2]. دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای.
[3]. پاينده،ابو القاسم،نهج الفصاحة،ص422،دنياى دانش،تهران.