چه افرادی مصداق در"صله رحم" هستند

یکی از واژه های پر کاربرد در ایام نوروز، کلمه "صله رحم" هست.
این واژه هم بسیار مورد توصیه اهل بیت قرار گرفته است، به عنوان مثال امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند: «ما نَعلَمُ شَيئا يَزيدُ فِى العُمرِ اِلاّ صِلَةَ الرَّحِمِ، حَتّى اِنَّ الرَّجُلَ يَكونُ اَجَلُهُ ثَلاثَ سِنينَ فَيكونُ وَصولاً لِلرَّحِمِ فَيَزيدُ اللّه  فى عُمرِهِ ثَلاثينَ سَنَةً فَيَجعَلُها ثَلاثا وَ ثَلاثينَ سَنَةً، وَ يَكونُ اَجَلُهُ ثَلاثا وَ ثَلاثينَ سَنَةً فَيَكونَ قاطِعا لِلرَّحِمِ، فَيَنقُصُهُ اللّه ثَلاثينَ سَنَةً وَ يَجعَلُ اَجَلَهُ اِلى ثَلاثِ سِنينَ [1] ما، غير از صله رحم، چيزى نمى‌شناسيم كه بر عمر بيفزايد، تا آن‌جا كه گاهى عمر كسى سه سال است، و وقتى كه اهل صله رحم مى‌شود، خداوند هم سى سال بر عمرش مى‌افزايد و آن را سى و سه سال مى‌كند و گاهى عمر كسى سى و سه سال است و قطع رحم مى‌كند و خداوند هم سى سال از عمر او مى‌كاهد و عمرش را به سه سال، كاهش مى‌دهد».
اما گاهی شاید این سوال به ذهن برسد، منظور از مصادیق "صله رحم" چه کسانی هستند و آیا همه دوستان و آشنایان مصداق ارحام هستند یا فقط اقوام نزدیک جزو این واژه دینی قرار می گیرند و رفت و آمد با آنها شامل ثواب های وعده داده شده می شود؟
مصادیق "صله رحم" در فقه

س: مراد از رحم، که قطع صله با آن ها جائز نیست، چه کسانی هستند؟
ج: مقصود از ارحام، خویشاوندان نَسَبی هستند مشروط به این که آن قدر نسب دور نباشد که عرفاً از ارحام شمرده نشوند. و بطور کلی ‌قطع ارحام حرام است ولی صله‌ی رحم منحصر در دید و بازدید نیست بلکه از طرق دیگر مانند تلفن، نامه و امثال آن نیز محقّق می‌شود.[2]

س: لطفاً بفرمایید که رحم شخص چه کسانی هستند که صله رحم در مورد آن ها واجب است؟
ج: پدر، مادر، پدربزرگ، مادربزرگ، برادر، خواهر، عمه، عمو، دایی، خاله و فرزندان آن ها و ... .[3]

س: رحم در صله رحم به چه طبقه گفته می شود؟
ج: کسانیکه با انسان در یک رحم شریکند و از اقارب بشمار می آیند، بنابراین شامل نزدیکان سببی نمی شود و همچنین کسانیکه ارتباط نسبی دور دارند را شامل نمی شود.[4]

تذکر: محارم به سه گروه؛ محارم نَسَبی (شامل؛ مادر/پدر و اجداد، فرزندان و نوادگان، خواهر/برادر، خواهر/برادر زادگان، عمه/عمو/خاله/دایی) که از زمان تولد رابطه محرمیت با آن‌ها برقرار است، محارم سببی که بر اثر ازدواج ایجاد می‌شوند (شامل؛ مادر/پدر ِ همسر، فرزند/نوه ِ همسر، همسر ِ فرزند، همسر ِ پدر/مادر و خواهرزن/شوهرخواهر) و محارم رضاعی (که مشابه محارم نسبی است) تقسیم می‌شوند.
-----------------------------------------
پی نوشت:
[1]. كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق‏، الكافي ، ج۲، ص ص۱۵۲-۱۵۳، دار الكتب الإسلامية، تهران‏، ۱۴۰۷ ق‏.
[2]. برگرفته از سایت حضرت آیت الله خامنه ای.
[3]. برگرفته از سایت حضرت آیت الله مکارم شیرازی.
[4]. برگرفته از سایت حضرت آیت الله سیستانی.