سوال اخلاقی: خیلی سعی میکنم جهاد با نفس کنم ولی موفق نیستم

بسم الله الرحمن الرحیم

عرض سلام و ادب و احترام خدمت شما کاربر گرامی از اینکه سؤال خود را با مشاورین و کارشناسان اندیشه برتر مطرح کردید خوشحالیم امیدواریم نکاتی که خدمت شما ارائه می‌شود بتواند رضایت شما برای حل این مسئله به دنبال داشته باشد.

در خصوص سؤالی که مطرح کردید چند نکته کاربردی خدمت شما ارائه می‌شود که در صورت به‌کاربستن این نکات می‌تواند مدیریت مناسبی بر هیجاناتی اخلاقی و روان‌شناسی خود در زندگی روزمره داشته باشد.

نکته اول: غلبه بر هیجانات روانی نیازمند به تمرین و ممارست و یادگیری برخی از تکنیک‌ها دارد. از جمله تکنیک‌هایی که در مواجه با خشم و عصبانیت هم در منابع دینی و هم در منابع روان‌شناسی به آن اشاره شده این است در زمان خشم و عصبانیت حتی‌المقدور به خود اجازه هیچ‌گونه واکنش و ریکشنی را ندهید. در واقع واکنش مناسب به هیجانات احساسی و روانی را موکول کنید به زمانی که از احساسات و هیجانات شما فروکش کرده است و می‌تواند به با خیال آسوده‌ای به طور منطقی و عقلانی با موضوع خود مواجه شوید.

نکته دوم: تلاش کنید ذهن خود را از موضوعی که زمینه‌ساز تشدید هیجانات درونی شما شده است را منصرف کنید. در واقع به هر اندازه ذهن انسان درگیر موضوعی که هیجانات انسان را برمی‌انگیزد نباشد واکنش عقلانی‌تر و هوشمندانه‌تری خواهد داشت. گاهی اوقات نیاز هست از لحاظ محیطی و فیزیکی نیز تدبیر هوشمندانه‌ای را به خرج داد از جمله اینکه وضعیت جسمانی خود را تغییر داد و در موقعیت مکانی قبلی توقف نکرد.

دراین‌خصوص در منابع روایی نیز نکات بسیار ارزشمندی نقل شده است: در بحارالانوار از امام باقر علیه‌السلام نقل شده است كه فرمود: «وَ ايُّما رَجُلٍ غَضِبَ وَ هُو قائِمٌ فَلْيَجْلِسْ فَانَّهُ سَيَذْهَبُ عَنْه رِجْزُ الشَّيْطانِ وَ انْ كانَ جالِساً فَلْيَقُمْ؛[1] هر كس كه خشمگين شود در حالى كه ايستاده باشد بنشيند، چرا كه پليدى شيطان از او دور مى‏شود، و اگر نشسته است برخيزد».

نکته سوم: در زمان عصبانیت تلاش کنید چندین بار نفس عمیق بکشید در فضایی قرار بگیرید که اکسیژین کافی به شما برسد. این عمل موجب اکسیژن‌رسانی بهتر به مغز می‌شود و مغز با اختلال در کارایی مواجه نمی‌شود.

نکته چهارم: ساده‌انگاری و اهمیت‌ندادن به عامل خشم و عصبانیت... گاهی اوقات حساسیت بیش از حد  و یا پر اهمیت قلمدادکردن یک رفتار می‌تواند زمینه‌ساز تشدید هیجان منفی شود بهترین واکنش در این‌چنین مواقع این است که برای رفتار مورد نظر اهمید چندانی قائل نشد تلاش کرد با بی تفاوتی از کنار آن عبور نماید.

نکته پنجم: برخی از جملات و عبارات انگیزشی و عقلایی را با خود زمزمه کن از جمله: شیطان به دنبال چالش و دردسر هست مواظب شیطان باش. عجله نکن، بی‌تفاوت باش، اهمیت نده، اهمیتی ندارد، خونسرد باش،...

نکته ششم: تا 10 الی20 آهسته شمارش کنید.

نکته هفتم: پیامدهایی یک هیجان منفی همچون خشم و عصبانیت را با خود مرور کنید.

پی نوشت:

[1]. علامه مجلسی، بحارالانوار، موسسه الوفاء ،بیروت، 1404ق، ج 70، ص272.